دنياي اقتصاد/
متن پيش رو در دنياي اقتصاد منتشر شده و انتشار آن به معني تاييد تمام يا بخشي از آن نيست
همزمان با افزايش تنشها ميان ايران و آمريکا، روزنامه العرب در خبري مدعي شد که وزير خارجه عمان در سفر به تهران حامل يک پيام از طرف مقامات آمريکايي بوده است. اين در شرايطي است که وزير خارجه ايران در گفتوگو با CNN احترام را شرط اصلي براي هر گونه مذاکره دانست. پيشتر حسن روحاني با تاکيد بر اينکه من طرفدار ديپلماسي و مذاکره هستم، اضافه کرد که امروز شرايط مذاکره فراهم نيست. در همين حال چند چهره شاخص حزب جمهوريخواه در سخناني مخالفت خود را با هرگونه درگيري نظامي با ايران اعلام کردند.
يک روزنامه عربي مدعي شد يوسف بنعلوي، وزيرخارجه عمان، در سفر غيرمنتظره روز دوشنبه به تهران، به همتاي ايراني خود پيامي از جانب آمريکا تحويل داده است. اين منابع مدعي شدند که سفر بنعلوي به تهران، پس از آن انجام شد که پمپئو چند روز پيش در تماسي تلفني به سلطان عمان اطلاع داد که هدف آمريکا، «براندازي نظام» ايران نيست؛ بلکه تغيير رفتار آن است و به همين دليل است که واشنگتن تحريمهاي بيشتري عليه ايران اعمال کرده است. اين در شرايطي است که محمدجواد ظريف شرط پذيرش پيشنهاد ترامپ براي مذاکره ايران و آمريکا را «نشان دادن احترام» از سوي آمريکاييها در قبال ايران عنوان کرده است. به گزارش «فرارو»، روز دوشنبه، يوسف بنعلوي که کشورش در ميانجيگري ميان ايران و آمريکا سابقه تاريخي دارد، بهطور غيرمنتظره به تهران سفر و با محمدجواد ظريف، وزيرخارجه جمهوري اسلامي، ديدار و گفتوگو کرد. وزارت امورخارجه ايران، با صدور بيانيهاي رسمي، بدون ارائه جزئيات گفتوگوهاي ظريف و بنعلوي اعلام کرد که دو طرف «درخصوص روابط دوجانبه و مهمترين مسائل منطقهاي و بينالمللي» تبادلنظر کردهاند.
سفر ناگهاني بنعلوي، درحالي صورت گرفته است که تنشها ميان ايران و آمريکا در منطقه به سطح کمسابقهاي رسيده است. به همين دليل، برخي ناظران اين گمانهزني را مطرح کردهاند که ديپلمات عماني ممکن است پيامي از جانب واشنگتن به تهران آورده باشد. خصوصا که چند روز پيش، مايک پمپئو، وزيرخارجه آمريکا با قابوس بنسعيد، سلطان عمان تلفني گفتوگو کرده بود. حال روزنامه فرامنطقهاي «العرب» که به دولت قطر نزديک است، به نقل از ديپلماتهاي غربي، مدعي شد بنعلوي واقعا از جانب آمريکا به ايران پيامي آورده که در آن واشنگتن براي مذاکره با تهران ابراز تمايل کرده است. اين منابع مدعي شدند که سفر بنعلوي به تهران، پس از آن انجام شد که پمپئو چند روز پيش در تماسي تلفني به سلطان عمان اطلاع داد که هدف آمريکا «براندازي نظام» ايران نيست؛ بلکه تغيير رفتار آن است و به همين دليل است که واشنگتن تحريمهاي بيشتري عليه ايران اعمال کرده است.
واشنگتن در پيام خود به تهران، براي مذاکره با ايران براساس شروط مشخص (۱۲شرط اعلامشده وزيرخارجه آمريکا) اعلام آمادگي کرده است. با اين حال، طبق ادعاي منابع العرب، پيام بنعلوي جنبه تهديدآميز هم داشته است. براساس اين ادعا، پيام آمريکايي بنعلوي حاوي اين نکته بود که اگر ايران اقدامي «خصمانه» عليه آمريکا يا متحدان منطقهاي آن انجام دهد، آمريکا آماده است که در تشديد تنش با ايران به سطوح بالايي برود. منابع العرب در ادامه مدعي شدند که هفته گذشته، يک فرستاده قطري در سفري سري به تهران، پيام مشابهي از جانب آمريکا به مقامات ايراني داد. اما ايران به قطر اعتماد زيادي ندارد و ترجيح داد همين پيام را از عمان دريافت کند. چراکه ايران در توانمندي عمان در ايفاي نقش واسطه ميان تهران و واشنگتن شکي ندارد. گفتني است که عمان در گذشته نقش مهمي در فراهم کردن زمينه مذاکرات هستهاي ميان ايران و آمريکا ايفا کرده بود و با اوجگيري مجدد تنشها ميان تهران و واشنگتن، بار ديگر از احتمال ميانجيگري آن سخن رفته است. سفر بنعلوي از اين نظر اهميت دارد که مايک پمپئو، وزيرخارجه آمريکا روز چهارشنبه هفته گذشته با سلطان قابوس، پادشاه عمان درباره تنشها با ايران رايزني کرده است. پمپئو از ديپلماتهاي اروپايي هم خواسته تا به کاهش تنشها با تهران کمک کنند. جلسه ويژه ترامپ با سرپرست پنتاگون و رئيس ستاد مشترک ارتش آمريکا هفته گذشته برگزار شد. پنج مقام بلندپايه که مباحثات اين نشست را در اختيار نيويورکتايمز قرار دادهاند، خبر دادهاند که ترامپ «سرسختانه» با هرگونه گزينه جنگ با ايران مخالفت کرده و خواستار يافتن راهحلهاي ديپلماتيک با هدف «کاهش تنشها با تهران» شده است. در همين خصوص مقامات کاخسفيد به روزنامه نيويورکتايمز خبر دادهاند که دونالد ترامپ، رئيسجمهوري آمريکا تلاش کرده است در روزهاي اخير ترمز تقابل با ايران را به سرکردگي جان بولتون، مشاور امنيتملي کاخسفيد بکشد و در همين راستا به پاتريک شاناهان، سرپرست پنتاگون و ژنرال جوزف دانفورد، رئيس ستاد مشترک ارتش آمريکا قاطعانه اعلام کرده است که بنا ندارد با ايران وارد جنگ شود. در همين زمان ديپلماتهاي ارشد دولت وي در تلاشند تا راههايي را براي کاهش تنشها با ايران بيابند.
عقبنشيني واشنگتن
از سوي ديگر و در ادامه تغيير لحن مقامات واشنگتن در مورد ايران، رئيسجمهوري ايالاتمتحده نيز در تازهترين اظهارنظر درباره افزايش تنش با ايران گفت او قصد «جنگ با ايران» را ندارد، اما ميخواهد مطمئن شود که «ايران سلاح هستهاي نداشته باشد». اين اظهارنظر پس از آن مطرح ميشود که چند رسانه آمريکايي به نقل از منابع مختلف طي چند روز اخير گزارش داده بودند که دونالد ترامپ بهدنبال گزينه نظامي عليه ايران نيست. در روزهاي گذشته همزمان با حضور ناو هواپيمابر «آبراهام لينکلن» در نزديکي خليجفارس، برخي رسانههاي آمريکايي مدعي شدهاند که واشنگتن گزينه درگيري نظامي با ايران را مورد بررسي قرار داده است. اظهارات «جان بولتون» مشاور امنيت ملي کاخ سفيد که مدعي شد استقرار اين ناو و بمبافکنهاي آمريکايي در منطقه براي مقابله با «تهديد ايران» است هم بر اين فضا دامن زد. با اين وجود، دونالد ترامپ رئيسجمهور آمريکا در چند توييت اين ادعاها را رد و رسانهها را به انتشار «اخبار جعلي» متهم کرد. به نوشته روزنامه «نيويورکتايمز» ترامپ هفته گذشته در جلسهاي با حضور مقامهاي ارشد دولت، تاکيد کرده که بهدنبال جنگ با ايران نيست.
نزاع پمپئو و بولتون بر سر ايران
نشانهاي ديگري که ميتوان براي تمايل آمريکا به مذاکره با ايران مطرح کرد، بروز اختلافات در تيم ترامپ است. در همين خصوص نشريه آمريکايي پوليتيکو در گزارشي از تعميق شکاف ميان جان بولتون مشاور امنيت ملي آمريکا با مايک پمپئو وزيرخارجه و برايان هوک نماينده او در امور ايران خبر داد. اين نشريه در بخشي از اين گزارش آورده است؛ درحاليکه پمپئو تمام تلاش خود را به کار بسته تا مواضع ترامپ را در زمينه سياست خارجي پيش ببرد، بولتون سياستهاي متناقض را هدايت ميکند. در شرايطي که پمپئو بهدنبال مذاکره با ايران است، بولتون، لحن و سياستهايي کاملا متناقض را پيش ميبرد.
براساس گفته دو منبع آگاه به مواضع و تفکر مايک پمپئو و برايان هوک، نماينده او در امور ايران، هدف اين دو مقام از تحت فشار قراردادن ايران بازگرداندن اين کشور به ميز مذاکرات است. در طرف مقابل بولتون قرار دارد که نسبت به ماهيت مذاکره و ارزش آن با دشمنان آمريکا ترديدهاي جدي را مطرح کرده است؛ او فردي است که پيش از پيوستن به کاخسفيد بارها بهطور علني خواستار تغيير رژيم در ايران شده بود. درحاليکه پمپئو تمام تلاش خود را به کار بسته است تا مواضع ترامپ در عرصه سياستخارجي را دنبال کند، بولتون زمان خود را صرف شکل دادن به سياستهايي کرده که البته در مواردي نيز با خواستههاي ترامپ در تضاد بوده است؛ بارزترين نمونه اين ناهماهنگيها، زماني رخ داد که بولتون با تصميم ترامپ براي خروج نيروهاي آمريکايي از سوريه مخالفت کرد. تهديدهاي نظامي دولت آمريکا عليه ايران باعث شده است که بسياري از مخالفان اقدام نظامي نسبت به بيتجربگي پاتريک شاناهان، سرپرست جديد وزارت دفاع ابراز نگراني کنند. آنها توانايي وي براي ايستادن در مقابل افراد جنگطلبي همچون جان بولتون را زيرسوال ميبرند.
بازار