تحریم‌های جدید آمریکا و پیام‌هایی که تکراری شده‌اند

فرارو/ متن پيش رو در فرارو منتشر شده و انتشار آن در آخرين خبر به معناي تاييد تمام يا بخشي از آن نيست در ميانه تحرکات ديپلماتيک ميان تهران و واشنگتن، دفتر کنترل دارايي‌هاي خارجي وزارت خزانه‌داري آمريکا (اوفک)، با صدور بيانيه‌اي، تحريم‌هاي جديدي را عليه چند شرکت خدمات هوايي و کشتيراني مرتبط با ايران اعمال کرد تا نشان دهد که «کارزار فشار حداکثري» کاخ سفيد عليه ايران ادامه خواهد يافت. سه عامل فروش شرکت ماهان اير در امارات و هنگ کنگ، دو شرکت کشتيراني مستقر در تهران و عمان، دو کشتي تحت پرچم ايران و يک بازرگان ايراني به نام عبدالحسين خدري در ليست تحريم‌هاي جديد آمريکا ديده مي‌شوند. براساس بيانيه اوفک، شرکت‌هاي «گيت ويک ال ال سي» مستقر در دوبي، «شرکت مسافرتي و گردشگري جهان دستينيشن» مستقر در دوبي و «شرکت خدمات هوايي گومئي» مستقر در چين به ادعاي ارتباط با شرکت ماهان اير که از سال ۲۰۱۱ تحريم شده بود، در ليست تحريم‌ها قرار گرفتند. در تحريم‌هاي جديد يک نکته قابل توجه است. ماهان اير در سال ۲۰۱۱ به ادعاي حمايت از سپاه قدس تحريم شده بود. اکنون بار ديگر، بر اساس فرمان اجرايي شماره ۱۳۳۸۲ تحريم شده است. اما اين بار منطق تحريم ماهان اير متفاوت است. اين فرمان اجرايي، افراد و شرکت‌هاي دخيل در اشاعه تسليحات کشتار جمعي و حاميان آن‌ها را هدف قرار مي‌دهد. به عبارت ديگر، اکنون ماهان اير به اشاعه تسليحات کشتار جمعي متهم شده است. چنين اتهامي، عجيب به نظر مي‌رسد چرا که تا حالا گزارش معتبري درباره جابجايي تسليحات کشتار جمعي توسط ماهان اير منتشر نشده است. در گذشته، اين شرکت به کمک کردن به فعاليت‌هاي منطقه‌اي سپاه متهم شده بود. پيام‌هاي نه چندان جديد تحريم‌هاي جديد در شرايطي اعمال شد که بار ديگر گمانه‌هايي درباره احتمال ذوب شدن يخ‌هاي روابط ايران و آمريکا مطرح مي‌شود. به تازگي ايران و آمريکا، در اقدامي نادر، با وساطت سوئيس دو زنداني ميان خود مبادله کردند. برخي ناظران معتقدند که اين تبادل مي‌تواند مقدمه‌اي براي گفتگو‌هاي دو طرف درباره ساير موضوعات باشد. خصوصا که دونالد ترامپ، رئيس‌جمهور آمريکا، در واکنش به آزاد شدن يک زنداني آمريکايي در ايران، از اين کشور تشکر کرده و گفته اين امر نشان داد که مي‌توان با ايران توافق امضا کرد. به موازات تبادل زندانيان، گزارش‌هايي از احتمال احياي وساطت ژاپن ميان ايران و آمريکا منتشر مي‌شود. ديپلمات‌هاي ايران و ژاپن مشغول هماهنگ‌سازي و زمينه‌سازي براي سفر رئيس‌جمهور حسن روحاني به ژاپن هستند. مقدمات اين سفر فراهم شده و بر اساس گزارش‌هاي رسانه‌هاي ژاپني، روحاني ۲۰ دسامبر (۲۹ دسامبر) به ژاپن سفر مي‌کند. همين رسانه‌ها مي‌گويند روحاني دنبال بن بست شکني در زمينه توافق هسته‌اي ۲۰۱۵ ايران است. در همين رابطه، روزنامه ژاپن تايمز، با اشاره به سفر آتي روحاني، نوشت شينزو آبه، نخست وزير ژاپن، ظاهرا نقش واسطه را بازي مي‌کند. پيش از اين نيز ژاپن سعي کرده بود ميان ايران و آمريکا وساطت کند. در ماه ژوئن (خرداد) نخست وزير ژاپن، براي نخستين بار در چهل گذشته به تهران سفر کرد و حتي پيامي از جانب رئيس جمهور آمريکا به رهبري انقلاب منتقل کرد که البته رهبري از پذيرش پيام امتناع کرد. با اين حال، ژاپن اعلام کرد به تلاش‌هاي ديپلماتيک خود در زمينه تنش‌زدايي در خاورميانه ادامه خواهد داد. ظاهرا، سفر هفته آينده روحاني به ژاپن در راستاي همين تلاش‌هاست. افزون بر اين، ساعاتي پيش از اعمال تحريم‌ها عليه ايران، حسن روحاني گفته بود دولتش براي غلبه بر تحريم‌ها از طريق مذاکرات مصمم است. تاکنون در چند مورد، بعد از شدت گرفتن تحرکات ديپلماتيک ميان ايران و آمريکا، اوفک تحريم‌هاي جديدي عليه ايران اعمال کرده است. اما در بحبوحه اين تحرکات، آمريکا تحريم‌هاي جديدي عليه ايران اعمال و چشم انداز موفقيت تکاپوي‌هاي ديپلماتيک ژاپن را تيره و تار کرد. تحريم‌ها اولين اقدام رسمي آمريکا عليه ايران بعد از تبادل زندانيان بود. به نوشته روزنامه واشنگتن پست، برخي مقامات دولت ترامپ درباره اعمال تحريم‌هاي بيشتر عليه ايران، آن هم فقط چند روز بعد از آزاد شدن ژيو وانگ، زنداني آمريکايي در ايران، هشدار داده بودند. اما تصميم گيران دولت ترامپ توجهي به اين هشدار نکردند. به گفته همين روزنامه، تحريم‌هاي جديد براي ارسال اين پيام طراحي شده بودند که کارزار فشار حداکثري ادامه خواهد داشت مگر اينکه ايران رويه خود را در چندين حوزه، از جمله برنامه هسته‌اي، آزمايش موشک‌ها و حمايت از شبه‌نظاميان در منطقه، تغيير دهد. در همين رابطه، آرون ديويد ميلر، مذاکره کننده سابق آمريکا در امور خاورميانه و همکار فعلي موقوفه کارنگي، به واشنگتن پست گفت: «پيام (تحريم‌هاي جديد) اين است: مذاکرات موفق درباره گروگان‌ها را با کارزار فشار حداکثري‌مان، که ادامه خواهد داشت، اشتباه نگيريد. شما (ايران) درحال آسيب ديدن هستيد و ما قصد داريم سطح درد را بالاتر ببريم.» افزون بر اين، مايک پمپئو، وزير امور خارجه آمريکا، با اشاره به تبادل زندانيان صريحا گفت: «ما سياست‌مان را تغيير نمي‌دهيم.» اما اگر کمي عقب‌تر برگرديم، رويکرد فعلي آمريکا بعد از تبادل زندانيان، يادآور سال ۱۹۸۹ است. زماني که علي اکبر هاشمي رفسنجاني، رئيس‌جمهور وقت ايران، از اظهارات جورج بوش پدر مبني بر اينکه «حُسن نيت، حُسن نيت ايجاد مي‌کند»، استقبال کرد و در ازاي آزاد کردن دارايي‌هاي توقيف‌شده ايران به آزادي گروگان‌هاي آمريکايي در لبنان کمک کرد. اما پس از آزادي گروگان‌ها، آمريکا نه تنها حسن نيتي نشان نداد بلکه فشار‌ها بر ايران را نيز تشديد کرد. بعد‌ها همين رويکرد در دولت سيد محمد خاتمي هم تکرار شد. ديپلماسي در اغما تاکيد پمپئو بر عدم تغيير سياست کشورش در مقابل ايران در حالي صورت مي‌گيرد که تقريبا روحاني يک هفته ديگر به ژاپن سفر مي‌کند. شواهد و قراين حاکي از اين است که آبه ممکن است بار ديگر بين تهران و واشنگتن وساطت کند. از اين رو، پرسشي که الان مطرح شده اين است، چنانچه آمريکايي‌ها انعطاف نشان ندهند، شينزو آبه چه خواهد کرد. اعمال تحريم عليه ايران در دوره‌هايي که تکاپو‌هاي ديپلماتيک ميانجيگران شدت مي‌گيرد، الگوي جديدي نيست. دولت ترامپ در چند مورد از اين الگو استفاده کرده است. در ماه‌هاي گذشته، زماني که فرانسوي‌ها براي صدور معافيت نفتي براي ايران در واشنگتن لابي گري مي‌کردند، دولت آمريکا تحريم‌هاي نفتي را تشديد کرد. يا اينکه، کمي پيش از سفر شينزو آبه به تهران در ماه ژوئن، وزارت خزانه داري آمريکا تحريم‌هاي نسبتا گسترده‌اي عليه صنعت پتروشيمي ايران اعمال کرد. امري که احتمالا در شکست ماموريت آبه بي‌تاثير نبود. حالا هم يک هفته قبل از سفر روحاني به ژاپن، تحريم‌هاي جديدي اعمال شد. ما را در کانال «آخرين خبر» دنبال کنيد