آیا رئیس جمهور آمریکا "دیوانه" است؟

فرارو/ متن پيش رو در فرارو منتشر شده و انتشار آن در آخرين خبر به معناي تاييد تمام يا بخشي از آن نيست دونالد ترامپ نسبت به استفاده از نظريه بازيگر ديوانه در مقابل متحدان و دشمنان کشورش ابراز تمايل کرده است. اما از آنجا که نهاد‌هاي آمريکا در طراحي سياست‌هاي اين کشور نقش فراواني دارند، بسياري معتقدند که ترامپ ديوانه نيست. در اين ميان برخي معتقدند که بايد مثل ترامپ، سياست‌هاي به ظاهر احمقانه‌اي را پيگيري کرد. کمتر کسي توقع داشت که در بحبوحه تنش‌ها با ايران، دونالد ترامپ به بمباران مراکز فرهنگي اين کشور تهديد کند. اما ترامپ به صراحت اين تهديد را بيان کرد. آن هم نه يک بار، بلکه دو بار. برخي اين رفتار ترامپ را به حساب بي‌ثباتي و عدم تعادل ذهني وي گذاشتند و برخي ديگر، ترامپ را بازيگري دانستند که در قالب نظريه موسوم به «بازيگر ديوانه» در روابط بين الملل نقش ايفا مي‌کند. اين اختلاف و دوگانگي در ارزيابي شخصيت ترامپ از همان آغاز رياست جمهوري وي مطرح بود. بسياري از کارشناسان و تحليلگران اعتقاد داشتند که ترامپ تعادل رواني ندارد. ادعايي که قويا از سوي ترامپ رد شده است. اما علاوه بر مسائل رواني، برخي حتي ترامپ را به حماقت و ناداني متهم مي‌کنند. به تازگي کتابي در آمريکا منتشر شده که اين اتهام را تاييد مي‌کند. دو تن از خبرنگاران روزنامه واشنگتن پست (فيليپ راکر و کارول لئونينگ)، اخيرا کتابي نوشته‌اند که نشان مي‌دهد رئيس جمهور آمريکا به شدت از ضعف اطلاعات عمومي رنج مي‌برد. ترامپ قبلا در پاسخ به اتهاماتي که عليه سلامت رواني خود مطرح شده بود، گفته بود او «يک نابغه بسيار با ثبات است.» کتاب جديد که اتفاقا به نحو کنايه‌داري تحت عنوان «يک نابغه بسيار باثبات» منتشر شده، ادعاي با هوش بودن ترامپ را زير سوال مي‌برد. در اين کتاب ادعا شده که ترامپ به نخست وزير هند گفته است که هند با چين هم‌مرز نيست. امري که نارندرا مودي را به شدت شگفت زده کرده است. پيش از اين نيز، طبق برخي گزارش‌ها، ترامپ گفته بود نپال و بوتان در هند هستند. مجموع اين مسائل باعث شده که گروهي ترامپ را احمق و نادان بدانند که هر لحظه ممکن است با اتخاذ يک تصميم حساب نشده، جهان را با بحران جدي مواجه کند. برخي ديگر، نيز مي‌گويند ترامپ در قالب نظريه بازيگر ديوانه خود را احمق و نادان نشان مي‌دهد، اما در حقيقت اينگونه نيست. نظريه بازيگر ديوانه (Madman theory)، يکي از نظريه‌هاي معروف در روابط بين الملل است که ريشه آن به رياست جمهوري ريچارد نيکسون در آمريکا بازمي‌گردد. نيکسون و دولتش طوري رفتار کردند که باعث شوند سران کشور‌هاي کمونيستي به اين جمع بندي برسند که نيکسون بازيگر غيرمنطقي و بي ثباتي است. هدف نيکسون اين بود که سران کشور‌هاي کمونيستي به خاطر نگراني از پاسخ پيش‌بيني‌ناپذير آمريکا، از انجام اقدامات تحريک‌آميز عليه اين کشور خودداري کنند. بسياري معتقدند که ترامپ هم از اين نظريه فقط عليه دشمنان استفاده نمي‌کند. بلکه حتي براي ترساندن متحدان هم عامدانه از آن استفاده مي‌کند. ترامپ به محض ورود به کاخ سفيد در سال ۲۰۱۶، پاره کردن توافقات قبلي را شروع کرد. او براي رسيدن به توافقات جديد به وضوح از نظريه بازيگر ديوانه استمداد جست. به عنوان نمونه، در سال ۲۰۱۷، آمريکا و کره جنوبي درگير مذاکراتي نفسگير براي امضاي توافق تجارت آزاد بودند. ترامپ به نمايندگان تجاري کشورش توصيه کرد که در مذاکره با همتايان‌شان در کره جنوبي، آن‌ها را با گفتن اينکه ترامپ ديوانه است بترسانند. ترامپ با اشاره به توافق تجارت آزاد آمريکا و کره جنوبي، به مقامات دولتش توصيه کرد: «به آن‌ها (مقامات کره جنوبي) بگويد که اگر همين الان امتياز ندهند، اين آقاي ديوانه (ترامپ) از توافق خارج خواهد شد.» در ستايش حماقت! از همين رو، بسياري معتقدند که ديگر اين نظريه کارآمد نيست. چرا که همه فهميده‌اند ترامپ بازيگري نيست که بدون هماهنگي با هيئت حاکمه آمريکا و بدون مشورت با نهاد‌هاي پرنفوذ اطلاعاتي، اقدامي انجام دهد. همچنين، شايد به همين دليل است که برخي ناظران توصيه مي‌کنند که در برابر آمريکا بايد در ظاهر احمقانه رفتار کرد تا کاخ سفيد از پيگيري طرح‌هاي خود در پوشش حماقت منصرف شود! عبدالباري عطوان، سردبير روزنامه فرامنطقه‌اي رأي اليوم، از جمله اين ناظران است که در سرمقاله اين روزنامه، با هدف مقابله با ترامپ، خواستار روي کار آمدن رهبران احمق در جهان عرب و جهان اسلام شد! عطوان نوشت: «بسياري از روزنامه‌ها و شبکه‌هاي تلويزيوني به خاطر انتشار کتاب جديدي که جهل دونالد ترامپ در زمينه اطلاعات ساده تاريخي و جغرافيايي را عيان مي‌کند، جشن گرفتند...، اما بسياري، خصوصا عرب‌ها، يادشان رفت که ترامپ خيلي خوب مي‌داند پول‌هاي عربي کجاست تا آن‌ها را تصاحب کند، خوب مي‌داند که شهر اشغالي بيت المقدس کجاست تا آن را به عنوان پايتخت ابدي به رژيم اشغالگر اسرائيل تقديم کند، خوب مي‌داند سردار سليماني کجاست تا او را ترور کند. اين ليست طولاني است.» به نوشته عطوان، پاسخ مناسب به رفتار‌هاي چپاولگرانه و تحريک آميز ترامپ، که برخي آن‌ها را احمقانه توصيف مي‌کنند، نبايد در قالب مسخره کردن باشد. بلکه بايد سياست‌هايي را در پيش گرفت که ترامپ را سر جاي خودش بنشاند. مهم نيست که آمريکا چقدر قدرت دارد. وقتي مقاومت لبنان با دو خودروي بمبگذاري شده نيرو‌هاي آمريکايي و فرانسوي را در ۲۳ اکتبر ۱۹۸۳ هدف قرار داد، خوب مي‌دانست که آمريکا ناوهواپيمابر و بمب‌هاي هسته‌اي دارد. اما اين مانع از انتقام گيري مقاومت نشد. عطوان در ادامه افزود وقتي اين واقعه خاص را مثال مي‌زنيم هدف‌مان اين است که به آمريکايي‌ها و عرب‌ها و مسلمانان يادآوري کنيم که در ميان يک و نيم ميليارد مسلمان، هستند افرادي که در صورت افزايش ظلم و اهانت‌هاي استکبار جهاني، به شکل متفاوتي فکر مي‌کنند. سردبير رأي اليوم ادامه داد: «اگر ترامپ، با حماقت و بي‌پروايي متمايز است، در طرف مقابل، هم ده‌ها و شايد صد‌ها هزار شخص وجود دارد که مي‌توانند همان حماقت‌هاي او را مرتکب شوند و حتي حماقت‌هاي خطرناکتري انجام دهند. سخت است که راه حماقت تا بي‌نهايت يک طرفه باشد. پيام را مي‌فهميد يا بيشتر توضيح دهيم؟» عطوان با مطرح کردن اين سوال که چرا در ميان ۵۶ کشور اسلامي حتي يک حاکمي مثل کيم جونگ اون وجود ندارد که مهر پاياني بر سياست‌هاي مستکبرانه ترامپ بزند، افزود: فقدان حماقت عربي و اسلامي موجب شد که ترامپ به عرب‌ها بي احترامي کند و بگويد آن‌ها فقط گاو شير ده هستند که چيزي جز پول ندارند و بدون حمايت آمريکا حتي يک روز هم نمي‌توانند دوام بياورند. سردبير رأي اليوم در پايان، ضمن ابراز اميدواري در خصوص روي کار آمدن حاکمان احمق در کشور‌هاي عربي و اسلامي نوشت: «پول‌هاي ما غارت مي‌شود. ملت‌هاي ما گرسنه نگه داشته مي‌شوند. حاکمان ما، فاسق هستند و برخي براي زندگي بردگي کف مي‌زنند... اين وضعيت ادامه نخواهد داشت و "عصر احمق‌هاي" عربي و اسلامي قطعا فراخواهد رسيد. روز‌ها ثابت خواهند کرد.» ما را در کانال «آخرين خبر» دنبال کنيد