ایران در میان تحریم‌های شدید به فضا راه یافت؛ آمریکا و شوروی با کمک دانشمندان آلمان نازی

کيهان/ متن پيش رو در کيهان منتشر شده و انتشار آن به معني تاييد تمام يا بخشي از آن نيست جملات فوق را «جاناتان مک‌داول» اخترشناس مرکز «هاروارد اسميت ‌سونيان» در يک مصاحبه گفته است. اين دانشمند غربي از چه چيزي سخن مي‌گويد؟ انديشکده انگليسي European Network Leadership در مطلبي به قلم «فابين هينز» نوشت: «در ۲۲ آوريل، ايران با موفقيت اولين ماهواره نظامي خود را به نام «نور» با استفاده از ماهواره‌ بر «قاصد» به فضا پرتاب کرد. محل پرتاب اين ماهواره يکي از پايگاه‌هاي موشکي سپاه پاسداران در نزديکي شاهرود بود. با اين حال، نقش سپاه در قاصد صرفاً در مرحله نهايي عمليات محدود نمي‌شود. هر دو موتور مرحله دوم اين ماهواره‌بر و همچنين ماهواره نور توسط سپاه خارج از ساختارهاي رسمي ‌صنعت فضايي ايران ساخته شده است.» «فابيان هينز»، کارشناس مرکز «جيمز مارتين» نيز درباره مطالعات عدم‌ اشاعه درباره پرتاب اولين ماهواره نظامي ايران به فضا گفت: «اين يک برنامه بسيار پيچيده با فناوري بسيار پيچيده است و آنها در صورتي که بخواهند مي‌توانند فراتر از آن بروند.» شروع يک فصل جديد موشک به‌عنوان سلاحي هدايت شونده که بدون نياز به همراهي عامل انساني و از فواصل بسيار دور مي‌تواند اهداف را مورد اصابت قرار دهد، از اهميت فوق‌العاده‌اي برخوردار است. نکته‌اي که بر اهميت موشک مي‌افزايد، اين است که از آن براي مصارف غيرنظامي نيز استفاده مي‌شود که مهم‌ترين آن موضوع اکتشافات فضايي و يا سفر به ديگر سيارات منظومه شمسي است. شروع کار بر روي اين ايده به فاصله ميان جنگ‌هاي اول و دوم جهاني بازمي‌گردد. 76 سال پيش (۲۶ جولاي ۱۹۴۴)، اصابت يک موشک آلماني به خاک انگلستان از آغاز فصل جديدي در دانش بشري خبر مي‌داد. موشکي که سبب حيرت متفقين و خاصه شوروي و آمريکا شده بود. دستاوردي فراتر از عصرخود موشکي که به خاک انگلستان برخورد کرد، با نام V2 در زمان خود شاهکار مهندسي به‌حساب مي‌آمد و به‌جرات مي‌توان گفت که تکنولوژي به‌کاررفته در طراحي اين موشک بسيار فراتر از دانش زمان خود بود. اين موشک پيشرفته اولين موشک «بالستيک» بود که ساخته مي‌شد.موشک بالستيک به موشک‌هايي گفته مي‌شود که قادر هستند از جو زمين خارج شوند و بدون استفاده از سوخت و با قوانين بالستيکي، مسير خود را طي کنند و سپس با ورود مجدد به جو زمين، به سمت هدف خود ادامه‌ مسير دهند. آلمان نازي در سلسله برنامه‌هاي سِري و حيرت‌انگيز خود، ساخت سلاح‌هاي دوربرد را براي از بين بردن زيرساخت‌هاي استراتژيک دشمن از سال ۱۹۳۹ به‌صورت جدي پي گرفته بود. گستردگي جبهه‌اي که در آن آلمان درگير بود، نياز به سلاح‌هايي از اين دست را بيشتر مي‌کرد. البته پيش از آن، آلماني‌ها موشک V1 را ساخته بودند که شبيه يک پهپاد عمل مي‌کرد. اين موشک که کروزهاي امروزي در ادامه آن هستند ايرادهايي داشت؛ صداي بسيار زياد و پرواز در ارتفاع پايين، هدف قرار گرفتن آن را راحت مي‌کرد. موشک V1 با همين ايرادها اما به‌عنوان يک سلاح جنگي پيشرفته، متفقين را به وحشت انداخته بود اما بلندپروازي‌هاي نازي‌ها به اين موشک اکتفا نکرد. بر همين اساس، نابغه موشکي آلمان با نام «فن براون» که خود از اعضاي برجسته حزب نازي بود، طراحي موشکي را آغاز کرد که بعدها انسان را به خارج از جو زمين برد و تحولي در دانش نجوم بشر ايجاد کرد. غنائم جنگ دوم غنائم جنگ تنها همين‌ها نبود بلکه دوابرقدرت در نبردي اطلاعاتي پس از ورود به خاک آلمان به شدت در پي به دست آوردن تحقيقات آلمان نازي بودند. يکي از چيزهايي که دوابرقدرت به دنبال آن بودند، دستيابي به تکنولوژي ساخت موشک‌هاي بالستيک بود، لذا هر کدام از آنها عده‌اي از دانشمندان آلماني را با خود بردند. شوروي و آمريکا با آغاز جنگ سرد به چيزي مهم فکر مي‌کردند؛ خروج از جو زمين و ورود به فضا. «فن براون» نابغه موشکي آلمان به‌عنوان يکي از غنائم جنگ به آمريکا برده شد. افسانه اکتشاف فضا با همين موشک تبديل به واقعيت شد. موشک V2 با وجود اينکه با اهداف نظامي ساخته شده بود؛ ولي بيشتر از آنکه در خدمت اهداف نظامي در جنگ جهاني دوم قرار بگيرد، به شروع و گسترش دانش فضايي کمک کرد؛ چرا که راه را براي خروج از جو براي بشر باز کرده و نقطه عطفي بود که در آن افسانه‌اي بوي واقعيت مي‌گرفت. براي رفتن به فضا، مرحله نخست خروج از اتمسفر زمين است. اين کار را کشورمان پيش از اين با ارسال موجود زنده (ميمون) به فضا انجام داد، در آن زمان غربي‌ها تا اين اندازه متعجب و شگفت‌زده نشده بودند. تفاوت ماهواره بر قاصد با قبلي‌ها در چيست؟ در ابتداي متن، جملات «جاناتان مک‌داول» اخترشناس مرکز «هاروارد اسميت ‌سونيان» را دوباره مرور کنيم: «مرحله اول قديمي‌است؛ قبلاًً تست شده و جواب مثبت گرفته است. پس تعجب‌آور نيست که کار مي‌کند. اما مراحل دوم و سوم جديد هستند و خيلي خوب کار کرده‌اند. آنچه يک مقدار شگفت‌آور است اين بخش برنامه است!» منظور از مرحله اول همان آزمايش فرستادن موجود زنده به فضا توسط کشورمان است. اما مرحله دوم و سوم چيست؟ کمک يک نمکدان براي رفتن انسان به فضا براي سفر به فضا، يک موشک چند مرحله‌اي مورد نياز است. هر کدام از اين مراحل يک موشک جداگانه محسوب مي‌شود که هم داراي منبع سوخت است و هم موتور. همين است که کار را بسيار سخت مي‌کند. بسته به وزن محموله ماهواره، از موشک‌هاي تقويت‌کننده‌اي در کنار مراحل مختلف موشک براي افزايش نيروي موتورها استفاده مي‌شود. مرحله اول، کل موشک را از زمين بلند مي‌کند و به محض اتمام سوخت از بقيه موشک جدا شده، به زمين سقوط مي‌کند. آنگاه موتور مرحله دوم روشن مي‌شود. به‌خاطر وزن سبکتر موشک در اين مرحله، شتاب موشک نيز بيشتر مي‌شود؛ اين سير صعودي شتاب با جدا شدن هر مرحله از موشک ادامه مي‌يابد. مرحله پاياني موشک، قسمت حامل ماهواره را به فضا و به طرف مقصدش حمل مي‌کند. شوروي دانشمنداني را که براي ايده رفتن به فضا روي موشک مورد نياز براي آن کار مي‌کردند، در منطقه‌اي حفاظت شده در سيبري مستقر کرده بود. مشکلي که بر سر راه اين دانشمندان وجود داشت، اين بود که هرچه موشک مسير بيشتر را مي‌بايست طي کند، به سوخت بيشتري نيز نياز داشت و اين ماهواره بر را سنگين مي‌کرد. حيرت غرب از دانشمندان ايراني با آنچه شرح داده شد، بايد تصور کنيد مسيري را که ابرقدرت‌هاي جهان اين‌گونه و با کمک دانشمندان آلمان نازي و تحقيقات آنها پيمودند، کشورمان در مدت زماني حدود 2دهه و در ميان تحريم‌هاي شديد غرب طي کرده است. براي درک سختي رسيدن به دانشي اين چنين؛ بايد در نظر بياوريد که عمده کشورهايي که در باشگاه فضايي قرار دارند، به شدت عليه کشورمان هستند و تحريم‌هاي ايران را در اين زمينه براي آنکه مبادا روزي ايران به فضا دست يابد حمايت مي‌کردند. ساخت موشکي چند مرحله‌اي به‌عنوان ماهواره‌بر، ساخت ماهواره که دانشي‌ترکيبي از علوم مختلف نياز دارد و همچنين محاسبات پيچيده براي قرار گرفتن ماهواره در مدار زمين، چيزي است که غرب پس از چند دهه تلاش و با استفاده از تحقيقات آلمان نازي به آن رسيد. اگرچه برخي از نتايج تحقيقات و دست‌يافته‌هاي کشورهاي صاحب اين تکنولوژي در دسترس همگان قرار گرفته اما بايد در نظر داشت که اولا، کشورهاي غربي همه يافته‌هاي خود را در دسترس جهانيان قرار نمي‌دهند. دوم آنکه ميان نظريه‌هاي مطرح شده روي کاغذ تا تجربه‌هاي عملي، فاصله است. اين فاصله يافته‌هايي است که معمولا هر کشوري آن را براي خود حفظ مي‌کند. #باهم_شکستش_مي‌دهيم ما را در کانال «آخرين خبر» دنبال کنيد