شرق/ متن پيش رو در شرق منتشر شده و انتشار آن به معني تاييد تمام يا بخشي از آن نيست
پويا فيروزي، دبيرکل اتاق مشترک ايران و کرهجنوبي در گفتوگو با «شرق» ميگويد: روابط اقتصادي ايران با کرهجنوبي حتي در تحريمهاي دور قبل، اگرچه تراز تجاري ايران منفي بود و ايران عمدتا واردکننده محصولات کرهاي محسوب ميشد، اما هرگز متوقف نشد. روابط تجاري ايران و کرهجنوبي در سطحي قرار داشت که در سالهاي 95 و 96، اين کشور پنجمين شريک تجاري ايران محسوب ميشد.
فيروزي با اشاره به عمده فعاليت تجاري که ايران با کره جنوبي داشت، ميافزايد: واردات اقلام الکترونيکي، لوازم خانگي، خودرو (تا پيش از ايجاد محدوديتهاي خودرويي در ايران)، قطعات خودرو و همچنين ميعانات گازي، فلزات و برخي محصولات کشاورزي از مهمترين محورهاي صادراتي ايران به کرهجنوبي محسوب ميشد.
او در ادامه با اشاره به اينکه عمدهترين تأمينکننده ميعانات گازي و فلزات کرهجنوبي تا پيش از تحريم دوم ايران بود، ميگويد: در زمينه محصولات کشاورزي چندان تنوع صادراتي وجود نداشت و عمدتا انار و خشکبار بود که برنامهريزي براي صادرات اقلام ديگري نظير کيوي، گيلاس، ليموترش و... با هدف مخاطبان لاکچري کرهجنوبي نيز در دستور کار قرار داشت و اين اواخر درصدد اين بوديم که محصولات شيلاتي ايران را نيز به اين کشور صادر کنيم، زيرا کيفيت شيلات و آبزيان ايران بسيار بالاست؛ تمامي مجوزها اخذ شد، اما روند اين اقدام به تحريمهاي دوم برخورد و اين کار متوقف شد.
دبيرکل اتاق مشترک ايران و کرهجنوبي با بيان اينکه بازرگانان ايراني براي معرفي محصولات خود در بازار کرهجنوبي تلاش بسياري کردند، اما تحريمها سبب شد تمامي فعاليتها متوقف شود، ادامه ميدهد: پيش از تحريمها هدفگذاري کرده بوديم تا بتوانيم تبادل دانش، تکنولوژي و سرمايه بين دو طرف داشته باشيم تا بتوانيم محصولات مشترک توليد کنيم و قدمهاي بزرگي هم در اين زمينه بهويژه در زمان نخستوزيري خانم پارک برداشته شد، اما با ايجاد تحريمها، تمامي برنامهها و دستاوردها کنار گذاشته شد. فيروزي با اشاره به اينکه با گذر زمان، تراز تجاري ايران مثبت شد، ميگويد: در سال 96، 97 و اوايل 98 که آمارها بهصورت رسمي اعلام ميشد، صادرات ميعانات گازي به کرهجنوبي افزايش يافته بود و تراز تجاري فيمابين اين دو کشور، به نفع ايران چرخيده بود.
کرهجنوبي نخواست مشکل را حل کند
دبيرکل اتاق مشترک ايران و کرهجنوبي با بيان اينکه مهمترين مشکلي که تحريمها ايجاد کرد، در روابط بانکي دو کشور بود، ادامه ميدهد: کرهجنوبي روي اين موضوع مانور ميداد که امکان تبادل مالي با ايران را بهعلت تحريمهاي آمريکايي ندارند. بعد از مدتي اين روابط به حالت تعليق درآمد، اما انتظار داشتيم کرهجنوبي در رايزني با آمريکا اين مشکل را برطرف کند، اما نتوانستند و در برخي موارد هم گويا نخواستند اقدامي در اين زمينه انجام دهند.
او با اشاره به اينکه روابط اقتصادي ايران و کرهجنوبي در تجارت نفتي و غيرنفتي تقريبا 17 ميليارد دلار بود، در ادامه ميگويد: براساس آمار رسمي که تا سال 97 در دست داريم، با وجود آنکه اوايل دوران تحريمهاي دوم آمريکا بود، بالغ بر 2.5 ميليارد دلار صادرات و حدود دو ميليارد دلار واردات داشتيم. در واقع حدود 550 ميليون دلار تراز تجاري ايران مثبت بود. در سال 96 که حجم صادرات ايران بالاتر بود، اين رقم به حدود 4.5 ميليارد دلار ميرسيد و واردات نيز در حدود 3.5 ميليارد دلار و حدود 700 ميليون دلار تراز تجاري ايران مثبت بود.
او با اشاره به ازدسترفتن ظرفيت پالايشگاههاي کرهجنوبي پس از اعمال تحريمها، تصريح ميکند: کرهجنوبي پس از تحريم، براي تأمين ميعانات گازي خود، کشورهاي ديگري نظير استراليا را جايگزين ايران کرد که البته به لحاظ کيفي و کمي، کرهجنوبي ديگر نخواهد توانست زيان قطع رابطه با ايران را جبران کند، زيرا کيفيت ميعانات گازي ايران در کنار حجم صادراتي آن، قابل قياس با کشور جايگزين نيست.
کرهجنوبي بازار ايران را جدي نگرفته بود
دبيرکل اتاق مشترک ايران و کرهجنوبي با بيان اينکه بازار ايران براي کرهجنوبي پرمنفعت بود، ميگويد: توجه داشته باشيد، با وجود آنکه کشورهاي حوزه خليجفارس کشورهاي توانمندي در حوزه اقتصادي هستند، اما بيشترين بازار مصرف لوازم خانگي کرهجنوبي چه به لحاظ طبع بازار و چه در تعداد مصرفکننده، ايران بود. در داخل نيز سهم قابل توجهي در حوزههايي نظير خودرو و لوازم خانگي داشتند، بنابراين منطقي بود که شرکتهاي کرهاي نيز به همکاري با ايران متمايل باشند، اما اينکه اين تمايل در حدي باشد که بخواهند بهخاطر منافعش بجنگند، موضوع ديگري است که از اين منظر به نظر ميرسد آنها بازار ايران را چندان جدي نگرفته بودند.
روابط ايران و کرهجنوبي در 3 اپيزود
عرفان رامين، فعال اقتصادي نيز در گفتوگو با «شرق» با بيان اينکه روابط ايران و کرهجنوبي را ميتوان در سه اپيزود بازتعريف کرد، ميگويد: روابط اين دو کشور را ميتوان در سه بخش قبل از برجام، حين اجراي توافق برجام، بعد از برجام و آغاز اعمال تحريمهاي آمريکايي تقسيم کرد. قبل از برجام، روابط ايران و کرهجنوبي هرچند نميتوان گفت عادي بود (بهسبب تحريمهاي دورههاي قبل) اما غيرطبيعي هم نبود و حتي در سال 2014 ميلادي، تجارت بين دو کشور به 17 ميليارد دلار نيز رسيده بود. به اين ترتيب کرهجنوبي بين 10 کشور اول تجاري ايران قرار ميگرفت و در مقابل نيز، ايران براي کرهجنوبي اهميتي استراتژيک داشت.
رامين در ادامه ميافزايد: با وقوع برجام هيجان بسياري بين تجار و مقامات اقتصادي دو کشور ايجاد شد، بهحدي که سفر خانم پارک، نخستوزير وقت اين کشور به همراه يک هيئت بزرگ اقتصادي بعد از مدتهاي طولاني به ايران رخ داد.
اين فعال اقتصادي در ادامه تصريح کرد: پيرو اين ديدارها بين تجار ايران و کرهاي، قراردادهاي بزرگي منعقد شد. بهعنوان نمونه شرکت داليم بهعنوان چهارمين شرکت بزرگ پيمانکار جهان توانست يکي از بزرگترين پروژههاي پالايشگاهي ايران را به ارزش 2.7 ميليارد دلار در دست بگيرد.
رامين در ادامه با اشاره به قراردادهاي بزرگ کشتيسازي با کرهجنوبي، ميافزايد: ايران قراردادهاي بزرگي با شرکت دوو و هيوندايي منعقد کرد که حجم زيادي از سرمايهگذاري را وارد ايران ميکرد. همينطور الجي و سامسونگ هم در ايران اقدام به سرمايهگذاري کردند. کار تا جايي پيش رفت که مقرر شد خط هوايي تهران- سئول بين شرکت هواپيمايي جمهوري اسلامي ايران (هما) و شرکت هواپيمايي کرهجنوبي نيز به سبب مراودات بالاي تجاري دو کشور ايجاد شود که البته نتيجهاي نداشت.
او در ادامه با بيان اينکه اگر نگاهي به دوران تحريم بعد از برجام داشته باشيم که شوک بزرگي به تجار دو کشور وارد کرد، ادامه ميدهد: تصور ميکرديم وقتي شرکتي قراردادهاي ميليارددلاري با ايران منعقد ميکند و ميليونها دلار در کشور هزينه کرده و تجهيز کارگاه ميکند، قاعدتا يکباره و در يک روز نبايد به راحتي دفاتر خود در ايران را تعطيل کند. در اين دوره شرکتهايي ايران را ترک کردند که حتي در جنگ ايران و عراق، شريک تجاري روزهاي سخت ايران بودند. شرکت داليم جزء معدود شرکتهاي خارجي بود که در زمان جنگ هم در ايران مانده بود و انتظار نميرفت که اکنون ايران را ترک کند، اما گويا تحريم اين دوره از شرايط جنگ ايران و عراق نيز براي آنها سنگينتر بود. او البته به نکته جالبي اشاره ميکند: پس از خروج شرکتهاي کرهجنوبي از ايران، بلافاصله شرکتهاي چيني ابراز تمايل براي جايگزيني اين شرکتها کردند. هرچند سرانجام آنها نيز روشن نشد. به گفته او، اکنون اگر فعاليت تجاري بين ايران و کشورهاي ديگر باشد، در حد تجارت استراتژيک نيست و عمده آنچه به ايران وارد ميشود، قاچاق است.
پولهاي فعالان اقتصادي ايراني در کرهجنوبي بلوکه شده
از او درباره پولهايي که در کرهجنوبي بلوکه شده است، ميپرسم. فارغ از آنکه بيشترين سهم اين پول متعلق به دولت براي فروش ميعانات گازي و سهم صندوق توسعه کشور است، اما بخشي از سرمايههاي فعالان بخش خصوصي نيز به گفته اين فعال اقتصادي در کرهجنوبي بلوکه شده است و کرهجنوبي با وجود اينکه اين حجم از پولهاي بلوکهشده را تکذيب نميکند، به بهانههاي مختلف از بازپسدادن آن، سر باز ميزند.
رامين در ادامه با اشاره به اينکه اکنون مراودات دو کشور چه در سطح تجار و چه مقامات دولتي بهصورت محسوسي کاهش يافته است، ادامه ميدهد: اکنون کرهجنوبي در شرايط سخت ايران را ترک کرده و ديگر شريک تجاري ايران محسوب نميشود.
او با اشاره به کاهش تردد تجار کرهاي به ايران ادامه ميدهد: پيش از تحريمهاي کنوني تردد کرهايها به ايران بسيار بالا بود و تعداد زيادي کرهاي در ايران زندگي ميکردند، اما پس از تحريم گويي يکباره کشور از کرهايها خالي شد. اکنون به نظر ميرسد تعداد کرهايهاي در ايران به زير 50 نفر رسيده باشد که عمدتا مقامات ديپلماتيک محسوب ميشوند.
اعتبار کرهجنوبي نزد تجار ايراني از بين رفته است
ارسلان قاسمي، فعال اقتصادي نيز در گفتوگو با «شرق» درباره علل فاصلهگرفتن کرهجنوبي از ايران، ميگويد: کرهجنوبي عملا به دليل آنکه اقتصادش تنيده در اقتصاد آمريکاست، جرئت نميکند خلاف سياستهاي آمريکا عمل کند.
قاسمي در ادامه ميافزايد: از سوي ديگر کرهجنوبي از جمله کشورهايي بود که پالايشگاههاي خود را با نفت ايران، تجهيز کرده بود، در اين چند سال، متأسفانه اين کشور به اين سمت رفته که سيستم پالايشگاهي خود را با حمايت آمريکاييها، تغيير داده و کشور ديگري را جايگزين ايران کرده است. او درباره اهميت همکاري اقتصادي دو کشور ميگويد: اقتصاد کرهجنوبي با اقتصاد ايران تا حدودي هماهنگ بود و به همين دليل هم تمايل همکاري بين دو کشور وجود داشت. همچنين ايران بهعنوان يک بازار بزرگ براي کرهجنوبي مطرح بود. به همين سبب بيش از آنکه ايران ضرر کرده باشد، اين کرهجنوبي است که ضرر کرده و بازار ايران را از دست داده است، وگرنه ايران جايگزينهاي ديگري براي محصولات وارداتي کرهجنوبي به ايران دارد.
اين فعال اقتصادي با بيان اينکه در فعاليت اقتصادي بيشتر از سرمايه، اعتبار است که داراي اهميت است، تأکيد ميکند: نکته مهم آن است که اين سربالايي به سرازيري ميرسد. در اين سرازيري مطمئنا از ديد منِ تاجر، کرهجنوبي ديگر جايي نخواهد داشت و ارزش همکاري ندارد، زيرا اعتبار کرهجنوبي نزد تجار ايراني تقريبا از بين رفته است.
بازار