برگزیده

واکنش های تحلیلگران به جنجال فتاح

فرارو

بروزرسانی 1399/05/21 - 22:38

فرارو/متن پيش رو در فرارو منتشر شده و انتشار آن در آخرين خبر به معناي تاييد تمام يا بخشي از آن نيست

اظهارات رييس بنياد مستضعفان تحليل‌هاي فراواني را در ميان سياستمداران و فعالان رسانه‌اي در پي داشته است. به عقيده بسياري اين سخنان بيشتر مصرف انتخاباتي و سياسي دارد و پرويز فتاح به دنبال نامزدي در انتخابات رياست جمهوري ۱۴۰۰ است.

اين نکته هم قابل تامل است که طرح اين مسائل و اختلافات بنياد مستضعفان با چهره‌هاي سياسي و نهاد‌هاي مهم کشور امري بي سابقه است. مديران بنياد پيشتر اين مسائل را رسانه‌اي نمي‌کردند واختلافات را پشت در‌هاي بسته حل و فصل مي‌کردند. به نوعي فتاح اقدامي غير متعارف انجام داده است.

در ميان تحليل‌هاي موجود چند تحليل از نحوه رفتار فتاح بيش از همه مورد توجه قرار گرفته است. از جمله اينکه صادق زيباکلام در اين باره به فرارو گفت: «شايد اين اظهارات در تلويزيون درست باشد، اما بيشتر خوراک تبليغاتي است. آقاي فتاح شناسنامه، کارت ملي و سه قطعه عکس خود را در دست گرفته و انتقاد از چهره‌هاي سياسي و نهاد‌ها را مي‌توان آغاز ثبت نام او در انتخابات رياست جمهوري ۱۴۰۰ دانست.»

به نظر مي‌رسد فتاح به طرح اين سخنان به دنبال آن بوده است که از خود چهره‌اي فساد ستيز نشان دهد که به دنبال منافع مستضعفان است. اما احتمالا در اين کار خيلي موفق نبوده است، هر چند اين رفتار از سوي تحليلگران پوپوليستي ارزيابي شده، اما بازخورد زيادي هم در جامعه نداشته است و فقط چهره مقامات و نهاد‌ها را تخريب کرده است. آيا حالا فتاح را به عنوان چهره‌اي فساد ستيز مي‌شناسند؟، حداقل رصد شبکه‌هاي اجتماعي اين را نشان نمي‌دهد.

مسئله‌اي که مطرح است اين است که بنياد مستضعفان خود نيز اين اموال را مصادره کرده است از سوي ديگر اين املاک براي امور شخصي تصاحب نشده اند و نمي‌تون به عنوان مصداق فساد از آن‌ها سخن گفت.

عباس عبدي تحليلگر مسائل سياسي معتقد است که فتاح "با اشاره به يک‌سري اسامي و اينکه فلان ملک بنياد دست اين است و دست آن بوده، خواست تصويري ضد فساد از خود نشان دهد. در حالي که بخش مهمي از آنچه گفت اصلا مهم نبود و حتي فساد نبود. حتي اگر همه‌اش هم فساد باشد، جزو فرعي و کوچکي از ماجراي تاريخ فساد در اين بنياد است که براي طرح اين مساله موجب به حاشيه رفتن متن فساد مي‌شود."

عبدي معتقد است رييس بنياد مستضعفان براي نشان دادن روحيه فساد ستيزي راه‌هاي ديگري دارد از جمله اينکه " بفرماييد ليست کليه دارايي‌هاي بنياد از ابتدا تا حالا داده شود و معلوم کنيد کدام‌ها در اختيار کي هست؟ بفرماييد ليست اموال منقول بنياد را بدهند و معلوم کنيد به چه قيمتي و به چه کساني فروخته شده‌اند؟ بفرماييد قرارداد‌هاي موجود اين بنياد شفاف شود. آيا خبر منتشر شده درباره پرداخت هزار ميلياردي براي تبليغات با صداوسيما را رد مي‌کنيد؟ بفرماييد که سهام بنيادمستضعفان در اپراتوري‌هاي تلفن همراه و افزايش تعرفه استفاده از اينترنت چگونه است؟ و مواضع آقاي رييس بنياد درباره افزايش سرسام‌آور تعرفه‌هاي اينترنت چيست؟ ارقام يک ماهه اين افزايش تعرفه‌ها معادل خريد همه اين ساختمان‌هاست."

اين روزنامه‌نگار معتقد است سخنان فتاح "نمايشي سياسي" است که "نتيجه‌اي جز لوث شدن مفهوم مبارزه با فساد ندارد و به انحراف بردن افکار عمومي و زمينه‌سازي تبليغاتي براي انتخابات ندارد."

از طرف ديگر جنجال ايجاد شده بحث قديمي و دنباله دار کارکرد بنياد مستضعفان را در دوباره پيش کشيده است. سوال مهم اين است با وجود اين همه اموال و سرمايه و املاک بنياد مستضعفان چرا کشور هنوز اينقدر فقير دارد.

حسين دهباشي فعال رسانه‌اي در اين باره در توئيتي نوشت: "اصلا فرض کن سپاه، ولي امر اون ملکِ مرغوبِ جماران را برگردوند به بنياد؛ که چي؟ از اين جيبِ نظام رفته به اون جيب‌اش! ولي هر وقت از رويِ اون سي‌سانتي‌متر ابرِ چسبيده به صندليِ چرخان‌ات در طبقه ۴۸ام اومدي پايين و گفتي بعد از چهل‌سال، چرا بيشتر از قبل مستضعف داريم، بيا صحبت کنيم! "

رويکرد فتاح در بنياد مستضعفان از زاويه ديگري هم ديده شده است. آيا او مي‌خواهد همه املاک بنياد را بفروشد؟، حسام‌الدين آشنا مشاور رييس جمهور در اين باره نوشت: «چه بنيادي شود اين بنياد! فرمودند مستاجران بنياد بايد يا اجاره‌ها را به‌روز و يا ملک را تخليه کنند، اما نفرمودند با آنان‌که املاک را به نام مزايده، ولي با مصالحه و توصيه مالک شده‌اند چه بايد کرد و نفرمودند فرداي فروش سريع همه اموال و املاک، بنياد مي‌ماند يا جمع مي‌شود.»

تحليلگران ديگري هم عملکرد بنياد در سال‌هاي پس از انقلاب را مورد توجه قرار داده اند و مي‌گويند بهتر است رييس بنياد توضيح دهد که چه نقش در فقرزدايي داشته است.

محمد فاضلي استاد دانشگاه در کانال تلگرام خود در اين مورد نوشت: «کارآيي و اثربخشي شيوه اداره بنياد و تأثير آن بر کاهش فقر، و بالاخص توانمندسازي فقرا، و جايگاه آن در نظام کلي حمايت اجتماعي از فقرا، بر اساس چه شاخص‌هايي، در کدام دستگاه نظري و با چه ميزاني از اطمينان و اعتبار سنجيده مي‌شود؟»

فاضلي در يادداشت خود به اين نکته توجه کرده که بنياد به اندازه ۱۰ درصد دولت نيروي انساني دارد، او نوشت: "حجم دارايي‌هاي بنياد و عمليات آن چقدر است که به اندازه ۱۰ درصد دولت نيروي انساني دارد؟ " فاضلي همچنين پرسيده است که چرا " چرا گزارش شفافي درباره شيوه هزينه‌کرد درآمد‌هاي بنياد براي مستضعفان، در اختيار عموم نيست؟ "

اين‌ها برخي مواردي است که پرويز فتاح هيچ اشاره‌اي به آن‌ها نکرده است. او در مصاحبه خود گزارش کار بنياد را هم به صورت گذرا اعلام کرد و به سرعت به سراغ سخنان جنجالي خود رفت، تا حاشيه‌هاي زيادي ايجاد کند. با توجه به واکنش‌ها پس از سخنان فتاح به نظر مي‌رسد هدف احتمالي او در مصاحبه جنجالي برآورده نشده است و حتي بحث‌ها و مسائل قدمي بنياد را پيش کشيده است. از منظر سياسي هم به نظر نمي‌رسد فتاح نتيجه مثبتي از اين سخنان گرفته باشد، رسانه‌هاي جريان اصلي اصولگرا درباره اظهارات او سکوت کرده‌اند، حمايت رسانه‌اي از رييس بنياد مستضعفان ديده نمي‌شود که اين يک نکته منفي براي او مي‌تواند باشد.