سرمقاله اعتماد/ امریکا و «مکانیسم ماشه»
اعتماد/ « امریکا و «مکانیسم ماشه» » عنوان سرمقاله روزنامه اعتماد نوشته کوروش احمدی است که میتوانید آن را در ادامه بخوانید:
ایالات متحده امریکا سرانجام طی نامهای به رییس دورهای شورای امنیت به تاریخ پنجشنبه 30 مرداد (20 آگوست) روند موسوم به «مکانیسم ماشه» برای اعاده قطعنامههای لغو شده سازمان ملل علیه ایران را فعال کرد. در این نامه با استناد به بندهای 11 و 12 قطعنامه 2231 ادعا شده که ایران تعهدات برجامی خود را به نحوی عمده نقض کرده و نظر به اینکه در بند 10 از امریکا به عنوان «شرکتکننده در برجام» اسم برده شده بدین وسیله امریکا اقدام به فعال کردن روند بازگشت تحریمها میکند. در نامه موارد نقض برجام از نظر امریکا فهرست شده است؛ مواردی که سابقه همه آنها به بیش از یک سال بعد از خروج امریکا از برجام برمیگردد و در حکم «اقدامات جبرانی» در واکنش به نقض فاحش برجام توسط امریکا و مطابق بندهای 26 و 36 سند برجام انجام شدهاند. پمپئو، وزیر خارجه امریکا همچنین پنجشنبه در سفری به نیویورک با دبیر کل و رییس این ماه شورای امنیت که به لحاظ محتوایی نقش چندانی در این پروسه ندارند، ملاقات کرد. چند نکته در مورد تحولات جدید قابل ذکر است:
1- پنجشنبه علاوه بر نامه امریکا 3 نامه دیگر نیز به رییس شورای امنیت ارسال شد. نخستین نامه حاوی یک متن 14 صفحهای به امضای وزیر خارجه ایران بود که در آن به تفصیل و به طور مستند و جامع مبانی حقوقی بیپایه بودن اقدام امریکا برای فعال کردن مکانیسم ماشه تشریح شده است. روسیه و چین نیز در نامههای جداگانهای به رییس شورای امنیت ضمن ابراز نگرانی از اقدام امریکا، آن را «نامشروع» خوانده و تصریح کردهاند که با توجه به خروج امریکا از برجام و نقض مستمر قطعنامه 2231 این کشور «هر گونه حقی برای توسل به ابزار ذکر شده در قطعنامه 2211 را از خود سلب کرده است.» روسیه همچنین اقدام امریکا را قویا محکوم و تاکید کرده از نظر روسیه «مکانیسم ماشه» فعال نشده است. چین در نامهاش تاکید کرده مادام که کلیه مسیرهای پیشبینی شده در برجام و قطعنامه 2231 برای حل اختلافات طی نشده «مکانیسم ماشه» نباید فعال شود.
2- همزمان آلمان، فرانسه و انگلیس طی بیانیه مشترکی تاکید کردند که «امریکا بعد از خروج از برجام، مشارکت در این توافق را متوقف کرده» «بنابراین ما نمیتوانیم از این اقدام امریکا که با تلاشهای ما برای حمایت از برجام ناسازگار است، حمایت کنیم.» نمایندگی بلژیک، دیگر عضو اروپایی شورای امنیت نیز با انتشار توییتی موضعی مشابه اتخاذ کرد. کمیسیون اروپا و سخنگوی مسوول سیاست خارجی اروپا نیز قبلا مواضع مشابهی اختیار کرده بودند.
3- اکنون مساله این است که به لحاظ مفاد بندهای 11 و 12 قطعنامه و نیز آیین کار شورای امنیت، کار چگونه پیش خواهد رفت. چین در نامه مورد اشاره از رییس شورای امنیت خواسته مادام که شورا تصمیمی در این مورد نگرفته، نامه امریکا را به عنوان اعلام شکایت از ایران و شروعکننده روند بازگشت تحریمها طبق بند 11 قطعنامه تلقی نکرده و در این چارچوب از انتشار آن به عنوان سند شورای امنیت خودداری کند(رییس شورا معمولا نمیتواند به خواست یک عضو برای انتشار یک سند عمل نکند). چین همچنین از رییس شورا خواسته تا نسبت به تشکیل یک نشست مشورتی غیررسمی شورا اقدام کند. گزارشهای خبری به نقل از دیپلماتهای سازمان ملل حاکی است که روسیه نیز در این رابطه خواستار برگزاری یک نشست شورا در جمعه شده اما امریکا با استناد به رویههای ویژه در دوره شیوع کرونا با پیشنهاد روسیه مخالفت کرده و روسیه نیز پیشنهاد خود را پس گرفته است. باتوجه به اینکه در بندهای مربوطه در قطعنامه 2231 برگزاری نشستی در ارتباط با «مکانیسم ماشه» پیشبینی نشده، الا درمورد رایگیری راجع به پیشنویس قطعنامهای جهت ادامه لغو تحریمها، محتمل است که امریکا باتوجه به جو مخالف در شورا و شروع دوره
30 روزه و با استفاده از مقررات ویژه مربوط به کرونا با هرگونه نشستی در این رابطه، اعم از رسمی یا غیررسمی، مخالفت کند.
4- سفیر نیجر در سازمان ملل، رییس شورای امنیت در ماه سپتامبر خواهد بود و احتمالا بخش عمده تحرکات این دوره 30 روزه در آن زمان انجام خواهد شد. البته اگر یکی از اعضای شورا ظرف 10 روز اول پیشنویس قطعنامهای برای ادامه لغو تحریمها ارایه نکند، ارایه چنین پیشنویسی که جزیی از تشریفات غیرمهم کار است برعهده رییس کنونی خواهد بود. اگر سیر تحولات به گونهای باشد که نقش رییس شورا اهمیت پیدا کند باید دید که سفیر نیجر چگونه عمل خواهد کرد.