رمز گشایی از دیپلماسی ترامپ و بایدن
شرق/متن پيش رو در شرق منتشر شده و انتشار آن به معني تاييد تمام يا بخشي از آن نيست
اغراق نيست اگر انتخابات رياستجمهوري در ايالات متحده را مهمترين انتخابات در جهان بدانيم. نتيجه انتخابات آمريکا در تمام مناسبات و تحولات بينالمللي اثرگذار است. همانطور که با ورود دونالد ترامپ، رئيسجمهوري آمريکا به کاخ سفيد رويکرد کاخ سفيد نسبت به بسياري از توافقها و معاهدههاي بينالمللي تغيير کرد و ترامپ اقدام به خروج از نهادها و توافقهاي مهمي مانند برجام، توافق اقليمي پاريس، پيمان همکاريهاي شرق آسيا و اخيرا سازمان بهداشت جهاني کرد و هرکدام از اين اقدامات اثرات منطقهاي و بينالمللي قابلتوجهي داشته است. انتخابات 2020 را ميتوان به دليل تفاوت آشکار در جهانبيني و رويکردهاي دونالد ترامپ و جو بايدن دو رقيب جمهوريخواه و دموکرات انتخابات سرنوشتسازترين و مهمترين انتخابات آمريکا در دهههاي اخير دانست. وبسايت «شوراي روابط خارجي» آمريکا در آستانه انتخابات به مهمترين چالشهاي سياست خارجي پيشروي واشنگتن و نگاه متفاوت ترامپ و بايدن به هرکدام از اين چالشها پرداخته است.
چين
رويارويي رو به افزايش چين و ايالات متحده نگرانيهاي بينالمللي را برانگيخته و تبديل به چالشي مهم در سالهاي اخير شده است. همهگيري ويروس کرونا که منشأ آن از چين بود هم بر تنش ميان واشنگتن و پکن افزوده است. براي مدتها واشنگتن قصد کنترل بر چين، دومين اقتصاد بزرگ جهان را داشت و ميخواست به اين کشور بقبولاند که بايد از نظم بينالمللي تبعيت کند. فراهمکردن زمينهاي براي ورود چين به سازمان تجارت جهاني هم با هدف کنترل و متعهدکردن چين صورت گرفت اما ايستادگي چين در برابر ايالات متحده، رشد اقتصادي عجيب اين کشور و ماجراجوييهاي نظامي پکن در خارج از سرزمين چين، سياستگذاران آمريکايي را با چالشي جدي مواجه کرد. با رويکارآمدن ترامپ در کاخ سفيد، موضعگيريهاي اين رئيسجمهور آمريکا در قبال تايوان و هنگکنگ که چين آنها را بخشي از سرزمين اصلي چين ميداند، تنشها ميان واشنگتن و پکن را افزايش داده است. ايالات متحده قصد برقراري رابطه با تايوان بهعنوان کشوري مستقل را دارد و پکن تهديد کرده که در صورت چنين اقدامي، مذاکرات تجاري با واشنگتن تحت تأثير قرار خواهد گرفت.
دونالد ترامپ: رئيسجمهور ايالات متحده به دليل مجموعهاي از اقدامات از جمله سرقت اموال فکري و معنوي، دستکاري در قيمت ارز، پرداخت يارانه صادرات و جاسوسي اقتصادي، قصد مقابله با چين را دارد. ترامپ ميگويد براي محافظت از کارگران آمريکايي و کاهش کسري تجاري قابلتوجه ايالات متحده در تجارت با چين، بايد اقداماتي جدي عليه چين انجام داد. شيوع ويروس کرونا از چين هم باعث شده تا ترامپ با جديت بيشتري خواستار مسئوليتپذيرکردن رهبران پکن شود.
جو بايدن:نامزد حزب دموکرات در انتخابات امسال، پيشرفت چين را چالشي جدي ميداند. او از اقدامات تجاري «توهينآميز» پکن انتقاد کرده و هشدار داد که ممکن است چين در فناوريهاي جديد از ايالات متحده پيشي بگيرد. کارنامه تاريک حقوقبشري چين هم موضوع ديگري است که بايدن نسبت به آن هشدار ميدهد. بايدن ميگويد سياست جديتر و مؤثرتري نسبت به ترامپ در قبال چين اتخاذ خواهد کرد و با همکاري نزديک با متحدان واشنگتن، پکن را بيش از سالهاي اخير تحت فشار ميگذارد.
مبارزه با تروريسم
بحث اقدامات ضدتروريستي در سالهاي اخير در واکنش به افزايش چشمگير تيراندازيها با تعداد زياد قربانيان در ايالاتمتحده و ديگر کشورهاي غربي بهطور قابلملاحظهاي تغيير کرده است. بسياري از اين تيراندازيها از سوي افرادي معتقد به برتري نژاد سفيدپوستان انجام شده است. افزايش چنين خشونتهايي در ايالات متحده باعث شده تا موضوع محافظت از آمريکاييها در برابر گروههاي خشونتطلب و نفرتپراکن داخلي براي نامزدهاي انتخابات ۲۰۲۰ به يک اولويت تبديل شود. از طرف ديگر عملياتهاي ضدتروريستي در خارج از ايالات متحده هم تقريبا دو دهه پس از حملات ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ نياز به تعريفي جديد و اقدامات تازهاي دارد.
دونالد ترامپ: ترامپ در بحث عملياتهاي ضدتروريسم از روشي ترکيبي حمايت ميکند. او خواستار رويکردي شده است که نظارت در داخل و استفاده از حملات هواپيماهاي بدون سرنشين در آفريقا و خاورميانه را افزايش ميدهد. ترامپ علاوه بر اين، محدوديتهاي زيادي درباره ورود مهاجران و پناهندگان از کشورهايي که متهم به حمايت از تروريسم هستند، اعمال کرده است.
جو بايدن:بايدن از حاميان اصلي يک استراتژي است که آن را «ضدتروريستم مضاعف» ناميده است. اين رويکرد بر مبارزه با شبکههاي تروريستي در کشورهاي خارجي با استفاده از گروههاي کوچک نيروهاي ويژه آمريکا و حملات هوايي کوتاه و تهاجمي بهجاي استقرار تعداد زيادي نيروي نظامي تمرکز دارد.
امنيت سايبري و سياست ديجيتالي
دخالت روسيه در انتخابات رياستجمهوري ۲۰۱۶ و اقدام به نفوذ و خرابکاري در سيستمهاي حزب دموکرات با هدف پيروزي ترامپ در انتخابات آسيبپذيري قابلتوجه دموکراسي آمريکا را در برابر دشمنان خارجي آشکار کرد. بااينحال و با گذشت چهار سال، بسياري از نامزدهاي دور مقدماتي رياستجمهوري بر اين باور بودند که واشنگتن در اين مدت براي حمايت از سيستمهاي انتخاباتي کشور يا مقابله با افزايش انتشار اطلاعات دروغ در رسانه اجتماعي اقدام قابلتوجهي انجام نداده است.
دونالد ترامپ: ترامپ در حدود اين چهار سال توجهي به اتهامات مطرحشده عليه روسيه درباره دخالت اين کشور در انتخابات 2016 به سود خود نشان نداده و حتي در بسياري از مواقع از ولاديمير پوتين تمجيد کرده است. دولت ترامپ در اين مدت تحريمها و اقداماتي را عليه داراييهاي اطلاعاتي روسيه اعمال کرده؛ اما مشخص نيست که اين اقدامات تا چه حد ميتواند بر مداخلههاي روسيه در انتخاباتها در کشورهاي غربي اثرگذار باشد. در عوض، رئيسجمهور آمريکا با تعدادي از شرکتهاي بزرگ فناوري آمريکا درگير شده و ادعا ميکند که اين شرکتها قصد دارند در انتخابات نوامبر2020 زمينهساز شکست او شوند.
جو بايدن: بايدن ميگويد تهديدات سايبري، چالشي رو به رشد براي امنيت ملي، سلامت انتخابات و دموکراسي در ايالات متحده محسوب ميشوند. اين نامزد دموکراتها عقيده دارد که دولت بايد شرکتهاي فناوري را تحت فشار قرار دهد تا با جديت بيشتري اقدامات مؤثرتري در حوزههايي مثل حفظ حريم خصوصي، نظارت بر فعاليتها در شبکههاي اجتماعي و مقابله با نژادپرستي و نفرتپراکني انجام دهند.
دفاع
نقش ارتش ايالات متحده همواره يکي از مهمترين موضوعات در بحثها و مناظرههاي انتخاباتي بوده است. در سالهاي اخير توجه به ارتش آمريکا به دليل هزينهها و تعهدات خارجي گسترده ايالات متحده بيشتر شده و برخي نامزدها از کاهش تعهدات خارجي واشنگتن و بازگشت بسياري از نظاميان آمريکايي به کشور حمايت کردهاند. درحالحاضر نيروهاي آمريکايي علاوه بر اينکه در کشورهايي مثل افغانستان و سوريه در حال نبرد هستند، در نيجريه و پاکستان هم حضور دارند. با وجود تمام مخالفتهايي که با حضور گسترده ارتش آمريکا در مناطق غيربحراني ميشود، پنتاگون ميگويد قصد دارد پايگاههاي خود در سراسر جهان، از ژاپن گرفته تا جيبوتي را حفظ کند.
دونالد ترامپ: ترامپ مدافع سرسخت ارتش است و برخلاف رؤساي جمهوري اخير ايالات متحده از افزايش هزينههاي نظامي حمايت ميکند. ترامپ برنامه ساخت تسليحات نظامي جديد را هم به پنتاگون ارائه و بهتازگي هم شاخه جديد ارتش ايالات متحده براي مأموريت در فضا را ايجاد کرده است. درعينحال ترامپ از حضور نظامي آمريکا در ديگر کشورها چندان حمايت نميکند. او وعده داده است که تعهدات نظاميان آمريکا در افغانستان و خاورميانه را متوقف کند و به جاي آن بر رقابت با قدرتگرفتن با چين و ديگران تمرکز کند.
جو بايدن: بايدن از برخي مداخلات نظامي آمريکا در خارج از اين کشور حمايت و با برخي عملياتها هم مخالفت کرده است. بايدن در دوران حضور در سنا و معاونت باراک اوباما هم ديدگاههاي متضادي درباره عملياتهاي نظامي ايالات متحده در خارج از کشور داشت. او اغلب از استفاده از نيروي نظامي به صورت محدود حمايت کرده و درباره توانايي نظامي ايالات متحده در تغيير شکل جوامع خارجي ابراز ترديد کرده است. بايدن مخالف يکجانبهگرايي است و معتقد است که از طريق ديپلماسي و با همراهي نهادها و اتحادهاي بينالمللي ميتوان اقدامات مؤثرتري در مقايسه با عمليات نظامي انجام داد.
سياست اقتصادي
توانايي ايالات متحده در نفوذ بر وقايع خارج از کشور به سلامت اقتصاد اين کشور بستگي دارد و چالشهاي متعددي که در سال 2020 ايجاد شده، نشان ميدهد که از اين نظر ايالات متحده در موقعيتي شکننده و لرزان قرار دارد. با وجود نرخ بيکاري پايين و يک دوره توسعه اقتصادي پس از پايان بحران مالي ۲۰۰۸، اقتصاددانان نگران کندشدن رشد اقتصادي، افزايش بدهيها و تبعات عدم اطمينان درباره جنگ تجاري دونالد ترامپ با چين و اتحاديه اروپا هستند.
دونالد ترامپ: ترامپ بر کاهش ماليات و بازنگري در سياستهاي اقتصادي تأکيد کرده و معتقد است که در دوره رياستجمهوري خود باعث رشد اقتصادي، نوآوري و افزايش چشمگير اشتغال شده است؛ اما همهگيري ويروس کرونا ايالات متحده را هم مانند بسياري از کشورهاي جهان وارد دوره رکود اقتصادي کرد و در پي آن، بيکاري، کسري بودجه و بدهي ملي در کنار هزينههاي بيسابقه مهار ويروس کرونا افزايش يافته است.
جو بايدن: بايدن خود را قهرمان طبقه متوسط آمريکا ميداند و هشدار داده که کاهش فرصتها و تحرکهاي اقتصادي دوره ترامپ باعث قطبيترشدن و تندروي در سبک زندگي آمريکايي ميشود. او در طرح احياي اقتصادي خود هزاران ميليارد دلار به هزينههاي جديد فدرال ازجمله براي توليد محصولات آمريکايي، توسعه زيرساختها و تحقيقات اختصاص داده و مدعي است که «امنيت اقتصادي نسبتي مستقيم با امنيت ملي دارد».
خاورميانه
خاورميانه همچنان چالشهاي ويژهاي را براي ايالات متحده به همراه دارد. در چند سال اخير، بحرانها و جنگهاي داخلي ويرانگري در سوريه و يمن از سوي قدرتهاي خارجي روي داده که تاکنون راهحل سياسي براي آنان پيدا نشده است. هر کشوري در جهان به دنبال گسترش نفوذ خود در خاورميانه است و در اين ميان، با وجود تمام تلاشها، چشمانداز مبهمي براي توافق پايدار بين اسرائيل و فلسطين وجود دارد. ترامپ در ابتداي رياستجمهوري خود وعده داده بود راهحلي براي حل هميشگي بحران صلح خاورميانه که حدود هفت دهه است ادامه دارد، ارائه خواهد کرد؛ اين طرح در نهايت با عنوان «معامله قرن» ارائه شد، اما با واکنش منفي فلسطين و حاميانش روبهرو شد؛ چراکه هيچ اشارهاي در آن به راهحل دودولتي نشده بود. در اين طرح، ايالات متحده خواستار عاديسازي روابط اسرائيل و اعراب شده تا از اين طريق فلسطينيها و حاميانشان را به انزوا بکشاند و در نهايت آنها را مجبور به پذيرش اين طرح صلح کند. موضوع ايران نيز ديگر چالش مهم ايالات متحده در خاورميانه است. ترامپ که همواره منتقد توافق هستهاي ايران بود، در نهايت در سال 2018 از آن خارج شد و تحريمهاي خود عليه تهران را مجددا به اجرا گذاشت. واشنگتن درصدد است با برگرداندن تمام تحريمهاي شوراي امنيت که قبل از توافق هستهاي سال 2015 عليه ايران اعمال شده بود، اين کشور را براي مذاکرات مجدد و محدودشدن برنامههاي موشکي تحت فشار بگذارد.
دونالد ترامپ: رويکرد دونالد ترامپ در خاورميانه با حمايت شديد از اسرائيل، عربستان سعودي و مصر و البته موضعگيري خصمانه عليه ايران تعريف شده است. او همچنان وعده ميدهد به آنچه خودش «جنگهاي بيپايان» در منطقه مينامد، پايان دهد و نيروهاي آمريکايي را به خانه بازگرداند.
جو بايدن:بايدن، هم بهعنوان سناتور و هم زماني که کرسي معاونت رياستجمهوري را بر عهده داشت، بهشدت درگير شکلدادن ديپلماسي ايالات متحده و سياست نظامي اين کشور در خاورميانه بود و اکنون نيز بهعنوان کانديدا در تلاش است از تجربياتش در برخورد با مسائل عراق، اسرائيل، سوريه و ايران بهره ببرد. او در حقيقت خواهان ادامه همان سياستهايي است که در زمان رياستجمهوري باراک اوباما به کار بسته ميشد.
کرهشمالي
کرهشمالي در سالهاي اخير به يکي از چالشهاي سياست خارجي آمريکا تبديل شده است. رژيم «کيم جونگ اون»، رهبر کرهشمالي، تحريمهاي گسترده بينالمللي عليه فناوري موشکي و هستهاي اين کشور را به ابزاري براي افزايش تنش در منطقه تبديل کرده است. نگراني عمده درحالحاضر اين است که کرهشمالي تواناييها و قابليتهايي را به دست آورد که با آن بتواند شرق آسيا را به گروگان ماجراجوييهاي خود تبديل کند يا حتي خاک ايالات متحده را هدف قرار دهد.
دونالد ترامپ: ترامپ به کرهشمالي توجه زيادي دارد و تاکنون دو بار با رهبر کرهشمالي مذاکرات مستقيم انجام داده است؛ اقدامي که تاکنون از سوي هيچ رئيسجمهور ايالات متحده انجام نشده بود. بااينحال اين ديدارها در سنگاپور و ويتنام، جز عکسهاي دونفره و ادعاهاي ترامپ درباره رابطه شخصي غيرقابلتوصيف با کيم جونگ اون، هيچ دستاوردي نداشته و کرهشمالي هنوز حاضر نشده تا قبل از رفع مهمترين تحريمها، شروط ايالات متحده براي حصول توافق و برقراري صلح در شبهجزيره کره را بپذيرد.
جو بايدن: بايدن هم از ديپلماسي و گفتوگو براي حل بحران شبهجزيره کره و خلع سلاح هستهاي کرهشمالي حمايت ميکند. بااينحال بايدن از رويکرد ترامپ در دو دور مذاکره با رهبر کرهشمالي انتقاد کرده و آن را «غيرسازنده و مشروعيتدادن به يک ديکتاتور» توصيف کرده است.
روسيه
با فروپاشي اتحاد جماهير شوروي، واشنگتن و مسکو براي بهبود رابطه دو ابرقدرت و رقيب دوران جنگ سرد اقدام کردند، اما با رويکارآمدن ولاديمير پوتين در سال 1999، روند اعتمادسازي ميان دو طرف متوقف شد و روسيه پوتين باز هم به رقيب ايالات متحده و چالشي بزرگ براي اروپا تبديل شد. در سالهاي اخير، جنگ داخلي در اوکراين و مداخله روسيه در اين کشور و بازگرداندن شبهجزيره کريمه به خاک روسيه، ورود مسکو به جنگ داخلي سوريه به سود بشار اسد و نيز پرونده مداخله مسکو در انتخابات ايالات متحده و تعدادي ديگر از کشورهاي غربي، تنش ميان مسکو و ايالات متحده را افزايش داده است. تقابل مسکو و واشنگتن در سالهاي اخير باعث شده دو کشور از پيمان دوجانبه کنترل تسليحات هستهاي تهاجمي هم خارج شوند.
دونالد ترامپ: ترامپ از همان روزهاي اول رياستجمهوري خود با تمجيد از شيوه رهبري پوتين، رابطهاي شخصي با رئيسجمهور روسيه برقرار کرد. رد اتهامات درباره مداخله روسيه در انتخابات 2016 به سود ترامپ هم نقطه اوج موضعگيري رئيسجمهوري آمريکا در حمايت از همتاي روس خود بود. بااينحال و با وجود تمايل ترامپ به بهبود رابطه با روسيه، دموکراتها و جمهوريخواهان کنگره نهتنها نگاه مثبتي به مسکو ندارند، بلکه با افزايش فشار بر کاخ سفيد، تحريمها عليه روسيه را به دليل کمک نظامي پوتين به شبهنظاميان اوکراين، ادامه حملات سايبري به غرب و کمک به بشار اسد تداوم بخشيدند.
جو بايدن: اين نامزد حزب دموکرات خلاف ترامپ نگاه مثبتي به رئيسجمهوري روسيه ندارد و اقدامات مسکو از زمان رويکارآمدن پوتين را تضعيفکننده ناتو ميداند. بايدن همچنين معتقد است سياستهاي پوتين در قبال اروپا، با هدف ايجاد شکاف ميان اعضاي اتحاديه اروپا و کشاندن تعدادي از اعضاي اين بلوک به جبهه روسيه طراحي شده است. بايدن هم مانند ديگر دموکراتهاي آمريکا، حملات سايبري روسيه به سيستمهاي انتخاباتي و احزاب غربي را «حمله به دموکراسي غربي و زيرسؤالبردن آن» ميداند. نامزد دموکراتها همچنين هشدار داد بهخوبي ميداند که مسکو از مؤسسات مالي غربي براي پولشويي استفاده ميکند؛ پولي که به گفته بايدن براي تأثيرگذاري بر سياستمداران استفاده ميشود.