چرا مغز انسان با ویروس کرونا مشکل دارد؟

فرارو/متن پيش رو در فرارو منتشر شده و انتشار آن به معني تاييد تمام يا بخشي از آن نيست

ساختار مغزي انسان‌ها نسبت به موقعيت‌هاي "مبهم"، حساسيت ويژه‌اي دارد و عوارض خاصي را توليد مي‌کند. اين دقيقا همان نکته‌اي است که در شرايط بحران شيوع ويروس کرونا، با آن رو به رو هستيم.

---

بازار

---

 
"رابرت ساپولسکي*" تحليلگر ارشد "خبرگزاري سي ان ان" در يادداشتي، به وضعيت مبهم ايجاد شده توسط ويروس کرونا در زندگي اجتماعي انسان ها، و واکنش مغز آن‌ها به اين وضعيت پرداخته است.

وي در اين رابطه مي‌نويسد: «ويروس کرونا را بايستي از ابعاد مختلف، ويروس و پديده‌اي مخرب درنظر گرفت. اين ويروس به شيوه‌هاي جديدي در مقايسه با ويروس‌هاي گذشته شيوع پيدا مي‌کند و هزاران نفر را به خود مبتلا مي‌سازد. اين ويروس در شرايطي شيوع و گسترش يافته که آمادگي کافي براي برخورد با آن وجود نداشت، زيرساخت‌هاي لازم فراهم نبود، و مشکلات مرتبط با رهبري سياسي و مديريت بحران نيز در مواجهه با اين مساله (شيوع ويروس کرونا)، قويا وجود داشت».

به طور طبيعي، نابرابري‌هاي اجتماعي موجب شده تا شيوع ويروس کرونا در ميان آن دسته از مردم که از نظر اقتصادي ضعيف‌تر هستند، عميق‌تر باشد. بحران شيوع ويروس کرونا، خسارات گسترده‌اي را با خود به دنبال داشته با اين حال، تحليل اين بحران از منظر نوع واکنشي که روان و مغز ما به آن نشان مي‌دهد نيز قابل تامل است. در اين زمينه به طور خاص مي‌توان به ضعف عملکرد ساختار مغزيمان در "مديريت ابهام" ناشي از بحران شيوع ويروس کرونا اشاره کرد.
"ابهام"، کاملا با "خطر و ريسک" متفاوت است. تصور کنيد که قرار باشد شما ميان دو در يکي را انتخاب کنيد: اگر درِ درست را انتخاب کنيد، شما برنده يک جايزه خوب خواهد شد و اگر در اشتباه را برگزينيد، توسط عده‌اي از اراذل و اوباش مورد ضرب و شتم قرار خواهيد گرفت. اين مساله حاکي از نوعي موقعيت است که در آن ريسک و خطر حساب شده حاکم مي‌باشد. حال موقعيتي را در نظر بگيريد که يک بيگانه قرار باشد تصميم بگيرد که شما يا بايد برنده يک جايزه خوب شويد و يا توسط اوباش هدف ضرب و شتم قرار گيريد.

به اين وضعيت، "ابهام" مي‌گويند. تفاوت ميان ريسک (خطر) و ابهام را مي‌توان از منظر علمي مورد مطالعه قرار داد. در چهارچوب ريسک، شما با شانس يکسان پيروزي و شکست مواجه هستيد. با اين حال، در چهارچوب يک وضعيت مبهم نيز احتمال ۵۰ درصد موفقيت هست، اما اين شانس از يک تا ۹۹ درصد متغير است و به طور دقيق نمي‌توان گفت که در يک وضعيت مبهم تا چه حد امکان موفقيت است. از طرفي، بايد به اين نکته توجه کرد که شدت نفرت مردم از ابهام، به مراتب بيشتر از يک موقعيت ريسکي است. زيرا در اين چهارچوب از اختيار و شناخت کمتري برخوردار هستند. اين مساله يک موضوع تاريخي است و (جداي از انسان ها) در ذات بسيار از حيوانات نيز قرار دارد. حتي شامپانزده‌ها و ميمون‌ها نيز موقعيت‌هاي ريسکي را به مبهم ترجيح مي‌دهند.

وقتي ما در يک موقعيت ريسکي قرار مي‌گيريم، در واقع بخش‌هايي از مغزمان را فعال مي‌سازيم که به ريسک مرتبط هستند و ساختار تصميم سازي ما را تحريک مي‌کنند. در اين چهارچوب، اگر نتيجه خوبي در پايان کار حاصل شود، ما حس کسب يک جايزه را خواهيم داشت و در نتيجه بسيار خوشحال خواهيم شد. در مقابل، زمانيکه ما با ابهام رو به رو هستيم، بخش‌هايي از مغزمان فعال مي‌شوند که با اضطراب و نفرت مرتبط هستند و وقتي در پايان، نتيجه خوبي کسب مي‌شود، ما حس ترس و وحشت کمتري را تجربه مي‌کنيم. به طور کلي، ريسک، مغز ما را در مقايسه با شرايط مبهم، کمتر به خود درگير مي‌کند.

در شرايط پاندمي ويروس کرونا، مغز ما بيش از همه با يک موقعيت مبهم رو به رو است. مردم سوال‌هاي زيادي در اين فضا مي‌پرسند: آيا ويروس کرونا از طريق هوا، حتي اگر فاصله گذاري اجتماعي به درستي رعايت شده باشد، مي‌تواند انسان‌ها را مبتلا کند؟ در پاسخ بايد گفت هنوز معلوم نيست. چه زمان واکسن ويروس کرونا ساخته مي‌شود؟ هنوز معلوم نيست. تا چه مدت يک فرد نجات يافته از ويروس کرونا، آنتي بادي‌هاي اين ويروس را توليد مي‌کند؟ پژوهشگران هنوز در مراحل ابتدايي فهم اين مساله هستند. آيا موج دوم شيوع ويروس کرونا در زمستان امسال، فاجعه‌اي بزرگتر را خلق خواهد کرد؟ ويروس کرونا چطور توانسته يک جوان سالم و سرحال را از پاي درآورد و بکشد؟

وقتي يک پديده ترسناک در جهان بيرون وجود داشته باشد، زندگي به نوعي تمرين براي انسان‌ها تبديل مي‌شود که آيا آن‌ها بايد نيمه پر ليوان را ببينند يا نيمه خالي را. در اين چهارچوب، شايد شما به اضطراب زياد دچار شويد و يا حتي به قدري آرام باشيد که از اضطراب ديگران تعجب کنيد. در شرايط ابهام آميز ويروس کرونا، اگر به اين فکر کنيم که چيز‌هايي وجود دارند که با تمسک به آن‌ها مي‌توان در برابر ويروس کرونا شرايط امن‌تري داشت موجب خواهد شد تا ما احساس امن تري به دست آوريم. با اين حال، اگر کنترل ذهني خود را از دست بدهيم و خود را بدون هرگونه کمک و در احاطه ويروس کرونا تصور کنيم، سيلي از نااميدي و اضطراب بر ما تحميل خواهد شد.

زمان‌هاي اينچنيني قادرند تا حد زيادي زندگي ما انسان‌ها را فلج کنند. ما بايد آگاه و مطلع باشيم که موقعيت‌هاي مبهم قادرند تا حد زيادي شرايط بد را به بدتر و بحراني‌تر تبديل کنند. از اين رو، مديريت اين شرايط و تسليم نشدن در برابر عوارض موقعيت‌هاي مبهم، از جمله مهمترين راهکار‌هايي هستند که بايستي حتما به آن‌ها توجه کنيم.

به پيج اينستاگرامي «آخرين خبر» بپيونديد
instagram.com/akharinkhabar