برگزیده

رشد 240 درصدی اجاره‌بها طی 7 سال

فرهيختگان

بروزرسانی 1399/07/05 - 18:48

فرهيختگان/متن پيش رو در فرهيختگان منتشر شده و انتشار آن به معني تاييد تمام يا بخشي از آن نيست

مرتضي عبدالحسيني/ نا بساماني‌هاي اقتصادي همه را بهت زده کرده است. حتي اگر تصميم گرفته باشيد که اخبار فاجعه‌بار اقتصادي را دنبال نکنيد، در گفت‌وگوي ديگران ناخوانسته اخباري تکان‌دهنده از وضع اقتصادي به گوش‌تان مي‌رسد. از قيمت اعجاب‌آور مسکن و خودرو گرفته تا عشوه‌گري‌هاي کره، خيارشور و... . اما در اين بين شنيدن برخي خبر‌ها نه‌تنها شوک به تن آدم مي‌اندازد بلکه بيشتر از پيش نگران‌مان خواهد کرد. قيمت مسکن يکي از همان خبر‌هايي است که ميانگين 23 ميليون تومان هر مترمربع آن در تهران آب سردي است براي همه آنهايي که مسکني نداشته و احتمالا ديگر نخواهند داشت. مسکن از نياز‌هاي اساسي خانوارهاست و به واسطه بالا رفتن قيمت آن، هر ساله نقش آن نيز در سبد هزينه و درآمد خانوار‌ها پر رنگ‌تر مي‌شود. پس از رشد 100 درصدي قيمت مسکن در يک سال اخير، اجاره‌ها نيز با رشد 40 درصدي در بهار امسال نسبت به بهار 98 مواجه بوده‌اند. در ادامه حتي افزايش اجاره‌بها نيز به مسافرخانه‌ها، هتل‌ها و پانسيون‌ها سرايت کرده و هيچ راه انتخابي را باقي نگذاشته است. شايد نبود گزينه‌هاي انتخابي باعث شده که پديده‌هاي اجاره پشت‌بام و اجاره يک منزل به دو خانوار را بشنويم. براساس آمار‌ها اجاره‌بهاي منازل در شهر تهران از سال 92 تاکنون 240 درصد رشد کرده است. بالا رفتن اجاره‌خانه‌ها که سبب هجوم بسياري به پانسيون‌ها و حتي مسافرخانه‌ها شده است، با ارقام وحشتناک‌تري قيمت مي‌خورد. براساس مشاهدات ميداني و بررسي‌هاي پانسيون‌هاي ثبت شده در سايت‌هاي اينترنتي، ميانگين ماهانه قيمت اتاق‌هاي يک‌نفره جنوب شهر، مرکز و شمال شهر به ترتيب؛ 990، 1 ميليون‌و 230 و دو ميليون‌و 400 هزار تومان ثبت شده است. براي همين پانسيون با اتاق‌هاي 10 نفر آن هم در جنوب شهر بايد حداقل هزينه 380 هزار تومان را به‌طور ماهانه کنار گذاشت. هزينه اتاق‌هاي يک نفره را که براي يک سال جمع مي‌کني، براي پانسيون‌هاي پايين شهر 12، مرکز شهر در حدود 15 و شمال شهر 29 ميليون تومان خواهد شد. وضع در مسافرخانه‌ها هم نيز به همين منوال است، به‌طوري که اتاق‌هاي يک نفره آن را تنها براي 22 ساعت بايد در حدود 90 تا 105 هزار تومان اجاره کرد. همچنين ديده شده که بسياري از مسافرخانه‌ها براي دادن تخفيف، امکانات را به حداقل مي‌رسانند، به‌عنوان نمونه اگر قيد سرويس حمام و دستشويي را بزنيد و 12 شب وارد ميهمان‌پذير شويد و 7 صبح آن را ترک کنيد، مي‌توانيد 20 تا 30 هزار توماني را تخفيف بگيريد. هتل‌هاي شهر تهران هم دست نيافتني‌تر شده‌اند به‌طوري که اتاق‌هاي دو نفره، آن هم در جنوب شهر به حدود 400 هزار تومان و در شمال شهر به يک ميليون‌و 300 هزار تومان رسيده‌اند. اين درحالي است که تهران چه در شرايط قرمز کرونايي و چه در شرايط معمولي، تنها پايتخت سياسي نبوده و پايتخت دانشجويي، پزشکي و اداري کشور را نيز برعهده دارد. بنابراين مواجه حجم مهاجران و مسافران با هزينه‌هاي اسکان در اين شهر، خروجي اجتماعي فاجعه‌باري خواهد داشت. بررسي‌هاي ميداني و اينترنتي قيمت‌هاي ثبت شده مسافرخانه‌ها، پانسيون‌ها و هتل‌ها نشان مي‌دهند که شما براي يک شب اقامت در تهران به فراخور پايين يا بالا شهر بودن منطقه، بين 100 تا 650 هزار تومان هزينه اسکان خواهيد داشت. همچنين براساس اجاره ماهانه خانه‌ها باز هم براساس جنوب و شمال شهر بودن منطقه بين 50 تا 500 هزار تومان هزينه اسکان خواهيد داشت.

افزايش 240 درصدي اجاره خانه‌ها

متوسط قيمت مسکن در شهر تهران در شهريور ماه 1399 حدود 23 ميليون و 500 هزار تومان بوده است که نسبت به ماه مشابه در سال 1398، حدود صد درصد رشد داشته است. اين افزايش قيمت، بر افزايش نرخ اجاره‌بها نيز تاثير‌گذار بوده است؛ به‌طوري که، براساس آمار‌هاي موجود، متوسط اجاره‎ ماهانه به‌علاوه‎ 3درصد وديعه‎ پرداخت براي اجاره‎ يک مترمربع زيربناي مسکوني در بهار 99 در شهر تهران در مقايسه با مدت مشابه سال قبل 40 درصد رشد داشته و اين درحالي است که نرخ اجاره‌بها با تاخيري زماني نسبت به نرخ خريد و فروش مسکن افزايش پيدا خواهد کرد. بنابراين مي‌توان انتظار افزايش روزافزون اجاره خانه‌ها را داشت. البته با اين وجود اما نسبت رهن به خريد در بالا‌ترين سقف تاريخي خود به سر مي‌برد. بالا بودن اين نسبت نشان مي‌دهد که اجاره سخت‌تر و گران‌تر شده است. درحال حاضر گفته مي‌شود که اين نسبت در کشور به حدود 30 درصد رسيده است و به اين معني خواهد بود که شما براي اجاره مکاني که هزينه خريد آن 100 ميليون مي‌شود بايد 30 ميليون رهن پرداخت کنيد. اما درحال حاضر و با رشد قيمت در کل کشور ديگر حتي در روستا‌ها هم قيمت خريد خانه 100 ميليون تومان نيست براي همين در شهري مانند تهران براي اجاره يک خانه که داراي ارزش خريد 500 ميليوني است بايد 150 ميليون تومان رهن را چه به حالت وديعه و چه اجاره خانه پرداخت کنيد. بالا رفتن نرخ اجاره خانه بسياري از خانوار‌ها را فاقد توانايي اجاره يک منزل مخصوصا در کلان‌شهر‌هايي مانند تهران کرده است و براي همين بسياري از آنها يا به حومه پناه برده يا به شهر‌هاي ديگر مي‌روند. نرخ اجاره خانه‌هاي شهر تهران براساس آمار‌هاي مرکز آمار در 7 سال اخير در حدود 240 درصد رشد داشته است (مشاهدات ميداني رقم بسيار بالاتري را نشان مي‌دهد)، اين در حالي است که هيچ اتفاق مثبتي براي اقتصاد کشور و وضعيت درآمدي خانوار‌ها نيفتاده است و خانوار‌ها مجبورند براي پوشش نياز‌هاي اوليه خود به‌عنوان مثال 50 تا 70 درصد درآمد ماهانه خود را براي پرداخت هزينه‌هاي مسکن کنار بگذارند. بالا رفتن سرسام‌آور اجاره خانه‌هاي شهر تهران، بازار مسافرخانه‌ها را به‌طور مقطعي داغ و به پانسيون‌ها رونق بخشيده است. حتي پديده‌هاي جديدي مانند؛ کرايه پشت‌بام و زندگي دو خانواده در يک منزل را به‌وجود آورده است. بالا رفتن قيمت مسکن و پس از آن اجاره آن به ديگر بخش‌ها مانند؛ پانسيون‌ها و مسافرخانه‌ها، سرايت کرده و آنها را با اعداد و ارقامي شگفت‌انگيز روبه‌رو کرده است. به‌طوري که براساس محاسبه نرخ ميانگين اجاره خانه‌ها، پانسيون‌ها، هتل‌ها و مسافرخانه‌ها، شما براي اقامتي شبانه در شهر تهران تنها براي تامين هزينه جاي خواب به‌طور ميانگين به 100 تا 400 هزار تومان نياز خواهيد داشت.

اجاره مسافرخانه‌ها از جنوب تا مرکز از 100 تا 400 هزار تومان

اگر بخواهيد يک شب را در مسافرخانه‌ها يا ميهمان‌پذير‌هاي شهر تهران بگذرانيد، در محدوده جنوب و مرکز شهر بايد به دنبال آن باشيد. اکثر ميهمانسراهاي تهران در مناطق جنوبي و مرکزي تهران قرار دارند و از ميدان وليعصر و ميدان انقلاب به سمت مناطق شمالي، بيشتر هتل‌هاي لوکس ساخته‌ شده‌ است. بخشي از قيمت اقامت در اين مسافرخانه‌ها براساس نوع مسافرخانه، مکان و امکانات و بخش‌هاي ديگري تحت‌تاثير ازدياد متقاضيان شبانه آنها تعيين مي‌شود. بدون شک بالا رفتن هزينه‌هاي اين مسافرخانه‌ها پس از افزايش تورم، بخش ديگري از قيمت و افزايش قيمت آنها را تعيين و تاييد مي‌کند. همين دو ماه پيش‌اجاره اتاق‌هاي دو نفره جنوب شهر بين 80 تا 100 هزار بود اما حالا به 140 تا 150 هزار تومان نيز رسيده است. به‌طور کلي در مواجه با مسافرخانه‌ها بايد تصويري که از آنها در فاصله‌هاي زماني دهه 70يا 80 چه به لحاظ قيمتي و چه از لحاظ فضاي اجتماعي در ذهن داريد، کنار بگذاريد. آن زمان‌ها عمده شهرستاني‌ها و کساني که فعاليت موقتي در تهران داشتند توان اجاره اين مسافرخانه‌ها را داشته و معمولا فضايي با حضور خانواده‌ها را تشکيل مي‌دادند. درحال حاضر اما به جز دريافت شناسنامه که تنها ويژگي مشترک مسافرخانه‌هاي کنوني و سابق است، داستان به‌طور کلي فرق کرده است. قيمت‌ها بالا‌تر رفته، مثلا اجاره اتاق يک تخته‌اي در مولوي به 100 تا 110 هزار تومان رسيده و در مرکز شهر 120 هزار تومان نيز مي‌گيرند. ديگر از فضاي خانوادگي و مطمئن خبري نيست و انواع و اقسام آسيب‌هاي اجتماعي را مي‌توانيد با يک اقامت شبانه در آن جا ببينيد. آپشن‌ها نيز تفاوت پيدا کرده است، مثلا داشتن سرويس دسشويي و حمام براي هر اتاق و هر اجاره‌اي موجود نيست. براي اجاره 22 ساعته اتاق‌هاي دو تخته در جنوب شهر 140 و در مرکز شهر نيز 190 هزار تومان از سوي مسافرخانه‌ها دريافت مي‌شود. البته راه‌هايي نيز براي تخفيف گرفتن وجود دارد، مثلا اگر اتاق دو تخته‌اي را در جنوب شهر بدون داشتن حمام و دسشويي بخواهيد مي‌توانيد 20 تا 30 هزار تومان اتاق را ارزان‌تر بگيريد. يا مثلا اگر ساعت ورود و خروج‌تان را طوري تنظيم کنيد که تنها 6 تا 9 ساعت (يک شب تا صبح) آنجا باشيد باز هم مي‌توانيد 20 تا 30 هزار توماني را صرف‌جويي کنيد. براساس جدول مشخص است که اجاره اتاق‌هاي 3 نفر و 4 نفر در جنوب شهر؛ به ترتيب 170 و 250 هزار تومان و اتاق‌هايي با همين تعداد در مرکز شهر 240 و 300 هزار تومان است. اتاق‌هاي 5 نفره هم که تعداد آنها در سطح شهر در مسافرخانه‌ها چندان زياد نيست براي جنوب شهر، 300 و براي مرکز تقريبا 370 هزار تومان است. با چنين قيمت‌هايي اما گمان مي‌رود که اين مسافرخانه‌ها خلوت يا دست‌کم براي بعضي شب‌ها بدون مراجعه باشد اما اين‌طور نيست. تهران حتي در روز‌هاي کرونايي و قرمزش علاوه‌بر پايتخت سياسي بودن، پايتخت پزشکي، اداري، دانشجويي و... ايران نيز هست و روزانه بسياري از شهر‌هاي ديگر براي انجام کار‌هاي خود به تهران مي‌آيند و به هر صورت مجبور به اقامت در اين دست مسافرخانه‌ها هستند تا خيابان‌ها. البته بالا رفتن اجاره‌خانه‌ها در تهران نيز مشتريان ثابتي براي ميهانپذير‌هاي سطح شهر دست‌وپا کرده است، چراکه بعضي از خانواده‌ها به دليل بالا رفتن روزانه اجاره‌ها فعلا مجبور به گذراندن امور زندگي خود در اين مکان‌ها هستند.

پانسيون‌هاي 12 تا 29 ميليون توماني ميزبان خيلي ها در اين روز‌ها

بر عکس مسافرخانه‌ها که ورژن يک تا دو دهه پيش آن خوش‌نام است، پانسيون‌ها و خوابگاه‌هاي خودگردان از ابتداي تاسيس نام‌شان بد آمده است. اين بدنامي باعث شده بود که بسياري از افراد ميلي براي حضور در اين خوابگاه‌ها و بسياري از خانواده‌ها اجازه‌اي براي حضور در آنها به فرزندان خود ندهند. اما تهران مرکز آمال و آرزو‌هاي بسياري است که يکي براي ادامه تحصيل و ديگري براي اشتغال به آن مي‌آيد. براي همين است که تهران 200 هزار دانشجو دارد و از طرفي 25 درصد درآمد کشور در سال را رقم مي‌زند. افزايش 243 درصدي اجاره خانه در7 سال‌ اخير باعث شده است تا بسياري از مهاجران تحصيلي و اشتغالي به جاي گرفتن خانه به فکر زندگي در اتاق‌هاي 6 تا 30 متري پانسيون‌هاي تهران باشند. اتفاقا کرونا و تعطيلي خوابگاه‌هاي دانشگاه‌ها نيز بسياري از دانشجو‌ها را براي ادامه اسکان خود در تهران راهي اين خوابگاه‌ها کرده است. همه اينها باعث شده است که ترکيب پر چالشي از افراد وارد اين خوابگاه‌ها بشوند. مثلا ممکن است با اقامت يک ماهه‌ در يکي از پانسيون‌ها در يک گوشه يا مرکز شهر؛ از استاد دانشگاه و نويسنده گرفته تا بنا و کارگر هم‌اتاق شويد. بعضا حتي اگر اتاق شما چندين نفره باشد مجبور به زندگي با مجرمان فراري يا سابقه‌داري خواهيد بود که هر جاي ديگري آنها را راه نمي‌دادند. با اين همه اما قيمت اجاره اين خوابگاه‌ها نيز که داراي اقامت‌هاي شبانه و ماهانه هستند در روز‌ها و ماه‌هاي اخير سر به فلک کشيده است. اتاق‌هاي يک تخته اين پانسيون‌ها که نهايت فضاي آن 5 متر مربع و نهايت امکانات آن؛ يک‌تخت، يک کمد و يخچال است (در عمده موارد يخچال نيز به مانند گاز، تلويزيون بين چندين اتاق مشترک است) بين 990 هزار تومان تا 2 ميليون و 400 هزار تومان قيمت خورده است. در مرکز شهر هم همين اتاق يک نفره را بايد با حدود يک ميليون و 200 هزار تومان اجاره کرد. هزينه اتاق‌هاي يک نفره را که براي يک سال جمع مي‌کني، براي پانسيون‌هاي پايين شهر 12، مرکز شهر در حدود 15 و شمال شهر 29 ميليون تومان خواهد شد. حال مگر درآمد ساکنان اين خوابگاه‌ها که يا در شرکت‌ها و ادارات تهران مشغول اشتغال وزارت کاري هستند يا کار دانشجويي انجام مي‌دهند، چقدر در سال خواهد بود؟ بايد شانس داشته باشي که درآمد سالانه‌اي 36 ميليون توماني داشته باشي که حداقل 50 درصد آن را براي اسکان در پانسيون‌هاي مرکز شهر بدهي و الا مجبور به اجاره اتاق‌ها با نفرات بالايي خواهي بود که بعضا شما را با 9 نفر هم‌اتاق خواهد کرد. مرور ميداني قيمت‌ها نشان مي‌دهد که اجاره اتاقک دو نفره‌اي از جنوب، مرکز و شمال شهر تهران به ترتيب هزينه‌اي ماهانه‌ 730، 870 و 955 هزار توماني را روي دست مي‌گذارد. البته در اين روز‌هاي کرونايي که باعث حضور افراد با رعايت‌هاي بهداشتي در مکان‌هاي مختلف است، چندان در پانسيون‌هاي شلوغ معنايي نخواهد داشت. اول آنکه گنجايش پانسيون‌ها در سطح شهر از 30 نفر شروع مي‌شود و بعضا به 250 تا 300 نفر هم مي‌رسد و دوم آنکه براي اجاره اتاق‌ها با قيمت مناسب مجبور به زندگي در اتاق‌هاي چندين نفره خواهند بود. مثلا قيمت اتاق‌هاي 10 نفره که ارزان‌ترين قيمت در پانسيون‌هاست زير 380 هزار تومان نخواهد بود و از آن طرف براي شمال شهر به 465 هزار تومان نيز مي‌رسد. براساس جدول 2 که فراواني قيمت اين پانسيون‌ها را در مناطق مختلف شهر نشان مي‌دهد تنها مي‌توان يک نتيجه گرفت؛ اينکه زندگي در پانسيون‌هايي با آسيب‌هاي اجتماعي متفاوت و با حداقل امکانات و چنين هزينه‌اي، نامش زندگي شرکتي يا دانشجويي نيست.

هتل‌هاي تهران دست نيافتني‌‌تر از هميشه

مخاطب هتل‌هاي تهران بر خلاف مراجعان مسافرخانه‌ها و پانسيون‌ها چندان زياد نبوده و آنچنان طيف‌هاي مختلف اجتماعي را دربر نمي‌گيرد. برخي از هتل‌داران تهراني از کاهش 70 درصدي اجاره اتاق‌هاي خود در يک سال اخير مي‌گويند. بي‌شک اگر تاثير کرونا را فاکتور بگيريم، قيمت بالاي اسکان در اين هتل‌ها دليل اصلي کاهش مراجعات به آن خواهد بود. وقتي قرار باشد براي اتاق يک نفره در هتلي معمولي در پايين شهر 270 هزار تومان هزينه کني يا براي شمال شهر اين ملبغ را تا 650 هزار تومان نيز برساني، معلوم است که مراجعات کاهش پيدا خواهند کرد. اگر اجاره هتل‌هاي لوکس تهران که قيمت‌هايي غيرقابل شمارش دارند را در نظر نگيريم و در همين معمولي‌ها به دنبال اجاره اتاقي باشيم، بسته به موقعيت آن و تعداد تخت، کمتر از 270 هزار تومان پيدا نخواهيم کرد. يک تخت اضافي به معني پرداخت هزينه بالاتري در حدود 150 تا 300 هزار تومان است. به‌عنوان نمونه اجاره اتاق‌هاي دو نفر شمال شهري در حدود 700 و سه نفره آن يک‌ميليون تومان خواهد بود. همين اجاره براي جنوب شهر 380 و 450 هزار تومان خواهد بود. ميانگين انواع و اقسام هتل‌هاي تهران در جدول شماره 3 آمده است. نکته جالب توجه دست نيافتني بودن قيمت هتل‌هاي شمال‌شهر و نزديک شدن هتل‌هاي پايين شهر به مرکز است. اختلاف قيمتي هتل‌هاي جنوب شهر و مرکز شهر در حال کاهش است که اين مساله باعث خواهد شد، هتل‌هاي پايين شهري که در گذشته ميزبان قشر متوسط بوده، تنها در استفاده طبقات بالاي درآمدي قرار گيرد.