فارن پالیسی: چگونه قدرت نرم ترکیه بر پاکستان چیره شد؟

ديپلماسي ايراني/متن پيش رو در ديپلماسي ايراني منتشر شده و انتشار آن به معني تاييد تمام يا بخشي از آن نيست

فاطمه بوتو-فارن پاليسي/ زبان ترکي در حال حاضر پربيننده ترين زبان در نمايش هاي خارجي دنياست و فرانسوي، اسپانيايي و ماندارين را پشت سر گذاشته است. سريال ترکيه اي قيام ارطغرل که فيلمبرداري اش از سال 2014 آغاز شده تا به حال مجوز نمايش در 72 کشور را گرفته است. در يوتيوب افراد بيشتري، بازيگر شخصيت ارطغرل را نسبت به جان اسنو در سريال بازي تاج و تخت جستجو مي کنند. اين سريال داستان آرزوها و نگراني هاي ترکيه و جهان اسلام است. رجب طيب اردوغان شروع نمايش "ورود به قلب ملت" را جشن مي گيرد. تهيه کننده آن کسي نيست جز کمال تکدن  (Kemal Tekden)، يکي از اعضاي حزب عدالت و توسعه به رهبري اردوغان.

پاکستان و ترکيه از مدت ها قبل روابط خوبي با يکديگر داشته اند و همديگر را کشورهاي برادر خطاب مي کنند. حتي قبل از استقلال پاکستان، مسلمانان پاکستاني تحت جنبش خليفه در سال هاي 1919- 1922 در حمايت از امپراطوري در حال فروپاشي عثماني متحد شدند.

در حالي که آسيا با اختلافات، افراط گرايي مذهبي و دگرش هاي ژئوپلتيکي از عربستان تا ايران، از هند تا چين، دست به گريبان است، پاکستان روابطش را با ترکيه تقويت مي کند و برند ويژه اي از اسلام با چاشني اعتدال گرايي و نه گزينه سخت گيرانه وهابيت را برگزيده است. امروز پاکستان و ترکيه در حال تعميق روابط فرهنگي خود هستند و سريال هاي ترکيه اي همواره توجه مردم پاکستان را به خود جلب کرده اند. بيش از 55 ميليون نفر در پاکستان به تماشاي سريال «عشق ممنوعه» نشستند. اين اولين بار در تاريخ پاکستان است که يک نمايش خارجي اين تعداد تماشاچي دارد. سريال ارطغرل محبوبيت سياسي عميقي نيز در بين مردم پاکستان ايجاد کرده است. پيچيدگي هاي توليد، تنش هاي دراماتيک و پيام هاي محافظه کارانه از جمله استانداردهايي هستند که در اين سريال ها رعايت شده و خانواده هاي پاکستاني از آن لذت مي برند. 

امروز نسبت به گذشته توليدات غربي بيشتري به پاکستان وارد مي شود و پاکستان ميدان جنگ هاي سياسي ترکيه، ايران، عربستان و ديگران است. عمران خان، نخست وزير پاکستان غالبا در سخنراني هاي خود از فيلم و سريال هاي ترکيه اي ياد مي کند و اخيرا نيز از فرهنگ پاکستان که به دست هاليوود و باليوود آلوده شده، ابراز ناراحتي کرده است.

پاکستان 25 درصد از مخاطبان جهاني ارطغرل در يوتيوب را تشکيل مي دهد. بوزداک، خالق و نويسنده ارطغرل مي گويد: «حتي با وجودي که کشورها مرزهاي جداگانه اي دارند اما روح آنها يکي است. ما بايد هنر اسلام و جهان اسلام را دوباره معرفي کنيم چرا که اين تاريخ و اين هنر يک هنر متعالي است. از تاج محل گرفته تا الحمرا، صداي زيباي اسلام بايد به گوش جهانيان برسد.»

محبوبيت اردوغان ممکن است در داخل کشور ترکيه به چالش کشيده شود اما در خارج از ترکيه او کاريزمايي دارد که چندين دهه در جهان اسلام غايب بوده است. اردوغان حالا مشغول نوشتن نمايشنامه اي است تا ترکيه را به نقش تاريخي خود به عنوان رهبر جهان اهل تسنن برساند. عربستان تنها پس از خلع محمود دوم از پادشاهان عثماني بود که توانست پاسداري از مکه و مدينه را بر عهده بگيرد.

هنگامي که امارات توافق با اسرائيل را اعلام کرد، اردوغان نيز پيشنهاد قطع روابط ديپلماتيک با ابوظبي را داد. او در سخنراني خود در مجلس پاکستان همچنين رفتار دولت هند با مسلمانان کشمير را مورد انتقاد قرار داد.
 
نزاع بين عربستان سعودي و ترکيه بالا گرفته است. با وجود علاقه پاکستان به ترکيه، عمران خان اولين رهبري بود که پس از کشته شدن جمال خاشقجي از وليعهد عربستان استقبال کرد. جنايتي که اردوغان در افشا و آبروريزي پس از آن از خجالت وليعهد عربستان درآمد.

در پي درخواست عمران خان از عربستان سعودي براي حمايت از پاکستان در موضوع کشمير، عربستان هشدار داد که اسلام آباد بايد ديون و وام هايي که از عربستان گرفته است را تمام و کمال پرداخت کند. عربستان همچنين خواستار پايان پخش ارطغرل در پاکستان شد. عربستان و امارات اخيرا اقدام به توليد مشترکي با سرمايه 40 ميليون دلاري براي نمايش "پادشاه آتش" کرده اند که روايتي از مقاومت اعراب در برابر پادشاهي عثماني است.

پاکستان علاقمند است تا به رهبر جهان اسلام تبديل شود اما از دولتي فاسد، نهادهاي ناکارآمد و تروريسم رنج مي برد. عمران خان مدل توسعه اي ترکيه و مالزي را الگو مي بيند و اردوغان و ماهاتير محمد را قهرمانان شخصي اش مي خواند.  مشخص است که پاکستان قادر نيست در مسير آن دو کشور قدم بردارد. با همه داعيه عمران خان از اسلام به ناگاه پاکستان از کنفرانس سازمان جهاني اسلام به ميزباني مالزي خارج مي شود و عمران خان بدون اسم بردن از عربستان مي گويد که برخي از دوستان ما بر اين باورند که اين کنفرانس شکافي در دل امت اسلامي به وجود مي آورد. در پي اين کناره گيري اردوغان از فشاري که عربستان بر پاکستان وارد مي کند انتقاد کرد.

پاکستان اکنون بر سر پاکستاني بودن خود سردرگم است. مدرنيته هم مورد پسند است و هم ترسناک. هفتاد و سه سال پس از استقلال، پاکستان هنوز مطمئن نيست که کدام شکل از اسلام را برگزيند. اسلام صوفي يا ارتودوکسي وهابيت. اين سردرگمي بيشتر درميان نخبگان پاکستان مشهود است. طبقه متوسط مسلماناني مغرورند که نسخه خود را از اسلام دارند.

ترکيه به قدرت روايت پي برده است. قدرتي نرم براي آفرينش يک تصوير تازه، بازنويسي تاريخ و حذف تهمت و حقيقت از گذشته يک ملت و بينندگاني که عثمان ها را در قوي ترين و تواناترين آواتارهاي خود مي بينند. قدرت نرم تنها در صورتي کار مي کند که قدرت پشت پرده آن معتبر باشد. دولت اردوغان خود در داخل با مشکلات زيادي روبه روست با اين حال هنوز هم در مقايسه با عربستان دست بالا را دارد. به نظر نمي رسد که در آينده نزديک عربستان بتواند در ميدان پاکستان با دست سنگين و تلاش هاي ناشيانه در رقابت با ترکيه پيروز جنگ هاي فرهنگي قرن بيست و يک باشد.

---

بازار

---

به پيج اينستاگرامي «آخرين خبر» بپيونديد
instagram.com/akharinkhabar