رای الکترال در انتخابات آمریکا چیست و چه کارکردی دارد؟

فرارو/متن پيش رو در فرارو منتشر شده و انتشار آن به معني تاييد تمام يا بخشي از آن نيست

به طور معمول در انتخابات رياست جمهوري اغلب کشور‌هاي جهان، کانديداي قادر به کسب اين مقام است که بتواند بيشترين آراي مردمي را ازآن خود کند، اما اين قاعده در کشور ايالت متحده حاکم نيست. به عبارت ديگر آمريکا تنها کشوري است که در آن ممکن است يک کانديدا، موفق به جلب آراي مردمي بشود، اما رقيبش با اتکا به آراي موسوم به «الکترال» بيشتر، کليد کاخ سفيد را در جيب بگذارد. اما چگونه ممکن است که ۵۳۸ رأي الکترال بتواند کانديدايي را برخلاف آراي مردمي راهي کاخ سفيد کند؟ اصولاً فلسفه رأي الکترال چيست و چرا با وجود آن رأي گيري مردمي براي انتخابات رياست جمهوري آمريکا وجود دارد؟ چالش‌هاي رأي الکترال در انتخابات رياست جمهوري آمريکا چيست و آيا قانون اساسي اين کشور براي چنين چالش‌هايي تمهيدات لازم را در نظر گرفته است؟ براي يافتن پاسخ اين سوالات با ما همراه شويد تا شما را با مفهوم رأي الکترال و در کل سيستم انتخابات رياست جمهوري آمريکا، آشنا کنيم.

قانون انتخابات آمريکا و فلسفه رأي الکترال
 پس از استقلال آمريکا از بريتانيا در سال ۱۷۷۶ کنوانسيوني که مسئول تدوين قانون اساسي آمريکا بود به هنگام مطرح شدن شيوه انتخاب رئيس‌جمهور به عنوان رئيس کشور و اداره‌کننده دولت فدرال چندين روش را از جمله انتخاب توسط کنگره، انتخاب توسط فرمانداران ايالات، انتخاب توسط مجالس قانونگذاري ايالات، انتخاب توسط گروه ويژه‌اي از اعضاي کنگره و انتخاب مستقيم توسط آراي مردم را مورد بررسي قرار داد، اما هيچ‌کدام از اين روش‌ها رأي لازم را به دست نياورد و در نتيجه تعيين روش نهايي براي انتخاب رئيس‌جمهور به کميته‌اي يازده نفره محول شد.
 
اين کميته پس از بررسي و اعلام نظر پيشنهاد شکل‌گيري «کالج‌هاي انتخاباتي» اوليه را ارائه نمود و پس از موافقت، طرح کالج‌هاي انتخاباتي با اندک اصلاحاتي در سند نهايي درج شد. هدف قانونگذاران آمريکايي از انتخاب سيستم «کالج‌هاي انتخاباتي» اين بود که بين دولت فدرال و حکومت ايالات نوعي تعادل بر قرار سازند. در اين صورت ضمن حفظ مشارکت عموم مردم در انتخابات، به ايالات کم جمعيت حق حضور بيشتري داده شود و انتخابات مستقل از کنگره و بدون نفوذ آن به اجرا درآيد. در نتيجه رئيس‌جمهور انتخابي، از نهايت استقلال عمل برخوردار مي‌شد و از نفوذ سياسي گروه‌هاي قدرت مصون مي‌ماند.
 
از سوي ديگر قانونگذاران آمريکايي تلاش داشتند تا هر چه بيشتر عرصه انتخاب رئيس‌جمهور را از توده گرايي و پوپوليسم به دور نگاه دارند. در واقع قانونگذاران آمريکايي معتقد بودند که با استفاده از اين روش، کمتر فردي مي‌تواند با عوام فريبي رئيس‌جمهور اين کشور شود.
 
الکترال کالج يا مجمع گزينندگان چيست؟
انتخابات رياست‌جمهوري در ايالات متحده آمريکا به صورت دو مرحله‌اي انجام مي‌شود. مردم در روز انتخابات اگر چه اسم نامزد‌هاي رياست‌جمهور را در برگه‌هاي اخذ رأي مي‌نويسند، اما در عمل مجمع گزينندگان به‌طور مستقيم رئيس‌جمهور و معاون او را انتخاب مي‌کنند. به اين معني که رأي‌دهندگان هر ايالت گزينش‌گران رئيس‌جمهور (electors) را انتخاب مي‌کنند و آن‌ها نيز بعداً رئيس‌جمهور را انتخاب مي‌کنند. به عبارت ديگر، هر ايالت براي خود الکتور‌هاي مشخصي را انتخاب مي‌کنند که به طور معمول بايد گزينه مورد نظر راي دهندگان مردمي براي رياست جمهوري را انتخاب کنند، با اين حال در موارد بسيار نادر اين امکان وجود دارد که رأي‌دهندگان در برگه اخذ رأي به نامزدي رأي بدهند، ولي گزينش‌گران منتخب آن‌ها يعني الکتور‌ها شخص ديگري را رئيس‌جمهور کنند.
 
در ابتدا بايد توجه داشت که سيستم سياسي امريکا فدرالي است. يعني هر ايالت مي‌تواند تصميم گيري‌هاي خود را جدا از تصميمات ديگر ايالات و قوانين خاص خود داشته باشد. هر ايالتي در مجلس نمايندگان و سناي اين کشور نمايندگاني دارد که در انتخابات سراسري انتخاب و به کنگره که متشکل از مجلس نمايندگان و سنا است، فرستاده مي‌شوند. تعداد نمايندگان ايالت‌ها در مجلس نمايندگان برحسب جمعيت هر ايالت متفاوت است. اما همه ايالت‌ها بدون توجه به ميزان جمعيت ۲ سناتور در سنا دارند. الکترال‌هاي هر ايالت که افراد تصميم گير در امور کشوري محسوب مي‌شوند از مجموع نمايندگان هر ايالت و دو سناتور آن تشکيل مي‌شود. براي مثال کاليفرنيا که ۳۹ ميليون نفر جمعيت دارد، در مجلس نمايندگان ۵۳ نماينده و در سنا ۲ سناتور دارد که به اين ترتيب الکتور‌هاي آن ۵۵ نفر خواهد بود.
 
در انتخابات رياست جمهوري امريکا، کانديدا‌ها مجبورند براي رسيدن به کاخ سفيد علاوه بر آراي مردمي، آراي الکترال را هم داشته باشند. زيرا طبق قانون کانديدايي به کاخ سفيد راه مي‌يابد که ۵۰ درصد به اضافه يک راي آراي الکترال را داشته باشد. تعداد الکترال‌ها در سراسر امريکا به ۵۳۸ نفر مي‌رسد که به اين ترتيب کانديدايي که بتواند راي مثبت ۲۷۰ الکتور را به دست آورد، فرد پيروز نهايي محسوب مي‌شود. راي الکترال نيز به اين ترتيب به دست مي‌آيد که اگر آراي مردمي در ايالتي براي مثال به کانديداي جمهوريخواه باشد، تعداد آراي الکترال آن نيز قاعدتا به حساب جمهوريخواهان ريخته خواهد شد. البته ممکن است الکتوري برخلاف راي مردمي راي دهد و براي مثال در همين ايالت فرضي که گفته شد، خواهان محاسبه راي خود به نفع کانديداي دموکرات شود، به اين الکتورها، الکتور‌هاي غيروفادار مي‌گويند.
 
ايالت‌هاي سرنوشت ساز در انتخابات آمريکا
در سرتاسر آمريکا ۵۳۸ الکتور کالج انتخاباتي وجود دارد که هر کدام يک راي را داراست، اما از آنجا که سهميه هر ايالت محدود است، احزاب موجود در يک ايالت موظف به تشکيل جلسه و اتخاذ تعداد راي متناسب با سهميه هستند. همه ۵۰ ايالت آمريکا در انتخابات رياست جمهوري اين کشور مشارکت دارند و البته تاثيرگذاري ۱۴ ايالت که به ايالت‌هاي «خاکستري» يا «سرنوشت‌ساز» مشهورند از بقيه بيشتر است و در اصل اين ۱۴ ايالت کليدي تصميم‌ساز (شامل فلوريدا، اوهايو، پنسيلوانيا، نيوهمشاير، کاروليناي شمالي، کلورادو، نوادا، ميشيگان، ويسکانسين، آيووا، ويرجينيا، مين، نيومکزيکو، و آريزونا) سرنوشت يکي از دو نامزد انتخاباتي هستند و رسما رييس‌جمهور آينده اين کشور و جانشين‌اش را وارد کاخ سفيد مي‌کنند.
 
البته از اين ميان ۵ ايالت (شامل فلوريدا، اوهايو، ميشيگان، پنسيلوانيا، و کاروليناي شمالي) کليدي‌ترين و حياتي‌ترين ايالت‌ها هستند. در ابتدا شيوه انتخاب اعضاي هيئت‌هاي انتخاباتي به اين صورت بود که مجالس قانونگذاري ايالت‌ها پيش از برپايي انتخابات عمومي، افرادي را انتخاب مي‌کردند و آنان نيز براي تعيين رئيس‌جمهور، رهسپار کنگره ايالات متحده آمريکا در شهر واشينگتن مي‌شدند. اما اکنون اين افراد مستقيماً توسط مردم و در روز انتخابات رياست جمهوري برگزيده مي‌شوند. افراد انتخاب شده نبايد هيچ سمت دولتي داشته باشند. در آمريکا، هر ايالتي تعدادي گزينشگر مي‌گمارد که بعد از انتخابات، به پايتخت‌هاي ايالتي سفر مي‌کنند و در مجلس ايالتي رأي خود را به نسبت آرائي که مردم به کانديدا‌ها داده‌اند، به صندوق‌ها مي‌ريزند، که در حقيقت، تعداد آراي انتخاباتي آن ايالت، به کانديدايي که رأي بيشتري به دست آورده، مي دهند. رأي انتخاباتي مشتق از دو عدد است. عدد اول تعداد نمايندگان مجلس نمايندگان است به اضافه دو سناتور. به فرض، ايالت ويرجينيا سيزده رأي انتخاباتي دارد، که به خاطر يازده نماينده مجلس و دو سناتور ايالت است. در آمريکا هر ايالتي دو سناتور دارد و بر اساس جمعيت آن ايالت و نظرخواهي‌هايي که هر دهه انجام مي‌گيرد، تعداد نمايندگان مجلس آن ايالت تنظيم مي‌شود. به عنوان مثال، در بيست سال گذشته، ايالتي مانند کاليفرنيا، دو سناتور داشت، ولي پنجاه و يک رأي انتخاباتي داشت، چون چهل و نه نماينده مجلس داشتند، اما امسال، کاليفرنيا پنجاه و پنج رأي انتخاباتي دارد، به اين دليل که، مردم از ايالات ديگر به کاليفرنيا نقل مکان کردند و در آنجا زندگي مي‌کنند و بر اساس تکثير جمعيت، در آن ايالت، تعداد نمايندگان مجلس کاليفرنيا، بالاتر رفته و بالتبع، تعداد آراي انتخاباتي، آن ايالت، بيشتر خواهد شد.
 
سيستم راي گيري الکترال چگونه عمل مي‌کند؟
با توجه به آنچه گفته شد، در مجموع ۵۳۸ راي الکترال در سيستم انتخاباتي آمريکا وجود دارد که بر اساس قانون آمريکا، هر نامزدي که بيش از ۵۰ درصد آن يعني ۲۷۰ راي را به دست آورد، رئيس جمهور ايالات متحده آمريکا خواهد بود. اما اين همه‌ي ماجرا نيست! نکته اساسي در سيستم راي گيري الکترال، آن است که چنانچه يک نامزد در يک ايالت از نظر آراي مردمي پيروز شود، همه آراي الکترال آن ايالت به سبد او ريخته خواهد شد. اين همان مسئله مهمي است که از نظر شماري از ناظران منجر به زير سوال رفتن دموکراسيِ اين کشور در برخي موارد مي‌شود.

---

بازار

---

 
به عنوان مثال، در سال ۲۰۱۶، دونالد ترامپ در ايالت ويسکانسين، با ۴۷.۲۲% آرا در مقابل ۴۶.۴۵% رايِ هيلاري کلينتون، و تنها ۰.۷۷% اختلاف پيروز ايالت شد و به اين ترتيب، همه‌ي ۱۰ رايِ الکترال اين ايالت را تصاحب نمود. در واقع با اين سيستم، تفاوتي ندارد که يک نامزد همه‌ي آراي مردميِ يک ايالت را کسب کند يا تنها با يک راي بيشتر پيروز شود، زيرا در هر دو حالت، همه‌ي آراي الکترال آن ايالت را کسب خواهد کرد. انتقاد ديگري که به اين روش وارد است، از بين رفتن راي اقليت‌هاي سياسي در ايالات مختلف است. به عنوان مثال، ماساچوست يکي از آبي‌ترين ايالات آمريکاست که همواره نامزد‌هاي دموکرات در آن اکثريت آرا را کسب مي‌کنند. بدين ترتيب، يک فردِ جمهوري‌خواه که در ماساچوست زندگي مي‌کند، حتي اگر در تمام طول عمرش به نامزد‌هاي جمهوري‌خواه راي دهد، اما هيچگاه نقشي در انتخابات نخواهد داشت، زيرا همه‌ي آراي الکترال ايالتِ او به سبد دموکرات‌ها مي‌رود و راي او هيچگاه کمکي به نامزد جمهوري‌خواه نخواهد کرد. مسئله مهم ديگر در اين سيستم، امکان پيروز شدن يک نامزد در انتخابات، با تعداد راي مردميِ کمتر است. اتفاقي که تا کنون چهار بار در تاريخ ۲۴۴ ساله آمريکا يعني در سال‌هاي ۱۸۲۴، ۱۸۷۶، ۲۰۰۰ و ۲۰۱۶ اتفاق افتاده است.
 
آيا نمايندگان الکترال مي‌توانند بر خلاف آراي مردمي راي دهند؟
به‌طور معمول همواره نامزدي که در ايالتي توسط مردم، حائز راي مردمي (Popular Vote) بيشتري شده باشد، از سوي هيئت انتخاباتي آن ايالت برگزيده مي‌شود، هرچند که استثنائاتي نيز در طول دو قرن وجود داشته است. به عبارت ديگر اينکه يک گزينشگر الکترال بتواند برخلاف آراي مردمي، راي بدهد و فرد ديگري را انتخاب کند، بستگي به قانون انتخابات ايالت مورد نظر دارد. بر اساس قانون انتخاباتي، در ۲۹ ايالت آمريکا، دادن راي مخالف توسط الکتور، غيرقانوني است و جرم تلقي مي‌شود، در حالي که در ۲۱ ايالت چنين کاري منع قانوني ندارد. با اين وجود، بنابر يک عرف تاريخي، مجمع الکترال از انجام چنين کاري شديدا پرهيز مي‌کنند.
 
در انتخابات عمومي ماه نوامبر، پس از مشخص شدن ميزان آراء مردمي هر نامزد در هر ايالت، مي‌توان با شمارش تعداد هيئت‌هاي انتخاباتي، نامزد پيروز در انتخابات رياست جمهوري را شناسايي کرد. اعلام رسمي نتايج انتخابات تا جلسه مشترک مجلس نمايندگان و سنا در ماه دسامبر طول مي‌کشد که در آنجا معاون رئيس‌جمهور به عنوان رئيس سنا، نتايج آراء هيئت‌هاي انتخاباتي را مي‌خوانند و بدين ترتيب رئيس‌جمهور بعدي ايالات متحده آمريکا به‌طور رسمي اعلام مي‌شود. به هرحال هر انتخاب کننده‌اي (الکتور) که از راي دادن به نامزد اکثريت در آن ايالت خودداري کند، «بي ايمان» خوانده مي‌شود. در طول تاريخ انتخابات آمريکا تنها ۱۵۷ مورد بوده است که يک گزينش‌گر الکترال، راي مخالف دهد که بيشتر آن‌ها مربوط به راي گيري‌هاي قرن نوزدهم بوده است. آخرين باري که بيش از يک رأي مخالف راي مردمي عليه يک نامزد رياست جمهوري آمريکا اتفاق افتاد، در سال ۱۸۳۲ و زماني که دو نماينده مريلند به نماينده منتخب مردمي، راي ممتنع دادند. بيشترين راي مخالف راي مردمي در انتخابات رياست جمهوري آمريکا در سال ۱۸۰۸ و زماني بود که شش منتخب الکترال دموکرات-جمهوري خواه، يکي از کانديد‌ها يعني «جيمز مديسون» را رد کردند.
 
اگر آراي الکترال انتخابات آمريکا برابر شود، چه مي‌شود؟
همانگونه که اشاره شد، در سيستم انتخابات رياست جمهوري ايالات متحده آمريکا، ۵۳۸ رأي الکترال وجود دارد و هر کانديداي براي پيروز شدن و رسيدن به کاخ سفيد نيازمند حداقل ۲۷۰ رأي الکترال دارد، اما اگر آراي الکترال کانديدا‌ها مساوي شد و هر يک ۲۶۹ رأي الکترال را از آن خود کردند، چه مي‌شود؟ اگرچه رخ دادن چنين سناريويي در انتخابات بسيار دور از ذهن به نظر مي‌رسد، اما بايد گفت که در سال ۱۸۲۴ چنين اتفاقي رخ داده است و در قانون اساسي آمريکا نيز پيش بيني‌هاي لازم براي آن در نظر گرفته شده است. براساس متمم ۱۲ قانون اساسي آمريکا، چنانچه هيچ نامزدي نتواند اکثريت آراي کالج الکترال را به دست آورد، مجلس نمايندگان آمريکا رئيس‌جمهوري آتي و سنا معاون رئيس‌جمهوري آتي را انتخاب مي‌کند. در سناريوي آراي الکترال برابر، هر ايالت تنها يک راي در مجلس نمايندگان آمريکا خواهد داشت و طبيعتاً هر حزب با بيشترين کرسي‌ها در مجلس نمايندگان، راي رياست جمهوري را مشخص خواهد کرد.
 
آيا ايالت‌ها در انتخابات آمريکا هميشه هماهنگ عمل مي‌کنند؟
يک انتخابات ايده آل در يک ايالت معمولاً به اين شکل پيش مي‌رود که مردم نماينده مورد نظر خود را انتخاب کرده و الکتور‌هاي آن ايالت نيز به تبعيت از اکثريت آراي مردمي، به کانديد مورد نظر رأي دهند. هر چند طبق قانون در برخي از ايالت‌ها الکتور‌ها الزامي به تبعيت از آراي مردمي ندارند، اما به ندرت چنين اتفاقي مي‌افتد رأي الکتورها، تابع آراي مردمي است. در واقع چنين رأي‌هاي «خائنانه» و يا «بي ايمانانه»، مشکل بزرگي در انتخابات آمريکا به شمار نمي‌رود، اما نگراني جدي‌تر احتمال نتايج منافشه برانگيز در ايالت‌هاي رقابتي مهم با دولت‌هاي به اصطلاح تقسيم شده است. منظور از ايالت‌هايي با دولت‌هاي تقسيم شده اين است که در يک ايالت ممکن است دولت (فرماندار) با قانونگذاران از دو حزب متفاوت باشند. براي مثال در حال حاضر ايالت‌هاي سرنوشت سازي همچون پنسيلوانيا، ميشيگان و ويسکانسين، فرمانداراني دموکرات با قانونگذاران جمهوري‌خواه دارند. چنانچه رهبران ايالت‌هاي تقسيم‌شده نتوانند روي نتايج انتخابات توافق کنند، هر کدام ممکن است فهرست انتخاباتي خودشان را به واشنگتن بفرستند و تصميم به رسميت شناختن هر گروه را به رهبران حزبي واگذار کنند. با اين حال، اين اتفاق تنها يک بار در ۱۹۶۰ در هاوايي رخ داد که کنگره برگزينندگان دموکرات را به رسميت شناخت. اما آراي الکترال هاوايي نتوانست نتيجه رقابت ميان جان اف. کندي و ريچارد نيکسون را تغيير دهد.

به پيج اينستاگرامي «آخرين خبر» بپيونديد
instagram.com/akharinkhabar