سرمقاله فرهیختگان/ تحریم، نقطه‌عطف بازدارندگی استراتژیک

فرهيختگان

بروزرسانی 1399/08/20 - 08:55

سرمقاله فرهیختگان/ تحریم، نقطه‌عطف بازدارندگی استراتژیک

فرهيختگان/ « تحريم، نقطه‌عطف بازدارندگي استراتژيک » عنوان يادداشت روزنامه فرهيختگان به قلم حسين دليريان است که مي‌توانيد آن را در ادامه بخوانيد:

10 سال پيش سازمان ملل متحد و تعدادي از کشورهاي غربي به سرکردگي ايالات‌متحده آمريکا تحريم‌هايي را عليه ايران وضع کردند که اين تحريم‌ها در نوع خود قابل‌توجه بود و مي‌توانست آسيب‌هاي زيادي به برنامه دفاعي ايران بزند. «تحريم تسليحاتي» به بهانه احتمال تجهيز موشک‌هاي بالستيک ايران به سرجنگي اتمي صورت گرفت. آن روزها آمريکا با استفاده از ابزار قدرتمند رسانه، به دنيا اعلام ‌کرد ايران تلاش‌هايي براي طراحي موشک‌هاي بالستيک با امکان حمل سرجنگي هسته‌اي داشته و ممکن است بتواند اين موشک‌هاي خود را به بمب‌هاي اتمي مجهز کند. همين ادعا و پافشاري برآن که البته همراهي اروپايي‌ها را نيز به دنبال داشت، اين فرض دروغين و ادعاي کذب را به‌عنوان يک امر مسلم در شوراي امنيت سازمان ملل تبديل کرد و اين شد، بهانه‌اي براي يک دهه تحريم تسليحاتي.
10 سال پيش که اين تحريم‌ها با راي مثبت شوراي امنيت سازمان ملل تصويب و اجرا شد، شايد هدف اصلي اين بود که نه برنامه موشکي، بلکه در يک شماي کلي، برنامه توليد تسليحات نظامي در ايران، تحت‌تاثير قرار بگيرد و جمهوري اسلامي نتواند به پيشرفت در اين حوزه ادامه دهد يا درواقع، ايران نتواند توازن قوا در سطح منطقه را به نفع خود تغيير دهد.
تحريم‌ها آغاز شد و قاعدتا آمريکا و متحدانش در انتظار رقم‌خوردن شرايط سخت و پيچيده‌اي براي ايران بودند، چيزي شبيه به عراقِ دوران صدام‌حسين که نمي‌توانست سلاحي توليد کند يا بخرد و طبعا اگر در عصر حاضر، کشوري براي دفاع از خود آمادگي لازم نظامي و تجهيزاتي را نداشته باشد، به راحتي مي‌توان آن را منکوب کرد.

با تحريم مي‌خواستند کار ايران را يکسره کنند

البته ميان ايران و عراقي که صدام حسين در راس آن قرار داشت، تفاوت‌هاي زيادي در ميان است اما هدف آمريکا و غرب با تحريم تسليحاتي، همان هدفي بود که درباره عراق پيگيري مي‌شد، يعني رفتن کشورمان به گوشه رينگ و يکسره کردن کار! روزهاي تحريم گذشت و چند سال بعد، درحالي که تقريبا هيچ خللي به صنعت دفاعي و روند توليد تجهيزات و تسليحات دفاعي در کشورمان وارد نشده بود، شوراي امنيت سازمان ملل متحد پس از نهايي‌شدن جمع‌بندي مذاکرات هسته‌اي، با تصويب قطعنامه‌اي، برنامه جامع اقدام مشترک وين را تاييد کرد، تا اين برنامه جامع يک قدم به اجرايي شدن نزديک‌تر شود. اما در قطعنامه شوراي امنيت سازمان ملل در تاييد برجام در ضميمه B، يک بند بسيار مهم قيد شده بود که توجه به آن مشخص مي‌کند که آيا ايران بعد از اجراي توافق و محدوديت‌هاي خريد و فروش تسليحات و جنگ‌افزار، مي‌تواند اين تجهيزات را خريداري کند يا خير؟
بند 5 ضميمه B قطعنامه تاييد برجام: «کليه دولت‌ها مي‌‌توانند در فعاليت‌هاي ذيل مشارکت داشته و اجازه آنها را صادر کنند، مشروط به اينکه شوراي امنيت از قبل به صورت مورد به مورد تصميم به تاييد آنها گرفته باشد:
عرضه، فروش يا انتقال مستقيم يا غيرمستقيم هرگونه تانک جنگي، خودروهاي رزمي زرهي، سامانه‌هاي توپخانه‌اي سنگين، هواپيماهاي رزمي، بالگردهاي تهاجمي، ناوهاي جنگي، موشک‌ها يا سامانه‌هاي موشکي، آن‌گونه که در نظام ثبت سلاح‌‌هاي متعارف ملل متحد تعريف شده است، يا تجهيزات مرتبط، شامل قطعات يدکي به ايران يا براي استفاده در داخل ايران يا در جهت منافع ايران، از داخل يا از طريق قلمروهاي تحت‌حاکميت‌شان يا توسط اتباع آنها يا افراد تحت‌حاکميت آنها، يا با استفاده از هواپيماها يا کشتي‌هاي حامل پرچم‌هاي آنها، اعم از اينکه از قلمروشان نشأت گرفته يا خير و ارائه آموزش فني، منابع يا خدمات مالي، مشاوره، ديگر خدمات يا کمک‌هاي مرتبط با تامين، فروش، انتقال، توليد، نگهداري يا استفاده از سلاح‌‌ها و تجهيزات مرتبط مشروح در اين بند فرعي، به ايران توسط اتباع اين دولت‌ها يا از داخل يا از طريق قلمروهاي تحت‌حاکميت‌شان.»
اين بند تا تاريخ پنج‌سال پس از «روز قبول توافق برجام» يا تا تاريخي که آژانس گزارشي در تاييد نتيجه‌گيري گسترده‌تر ارائه دهد، هرکدام زودتر حادث شود، اعمال خواهد شد.
اين بخش از قطعنامه،‌ زمان لغو تحريم تسليحاتي را مشخص کرده بود؛ 27 مهرماه سال 1399.
با وجود تلاش‌هاي ايالات‌متحده و با اينکه دونالد ترامپ به صورت يک‌جانبه و بدون همراهي اعضاي شوراي امنيت، اعلام کرد که مکانيسم ماشه عملياتي شده و تحريم‌هاي ايران ذيل قطعنامه2231 لغو نخواهد شد و البته 6 قطعنامه قبلي لازم‌الاجراست، با پايان بند غروب برجام در 18 اکتبر يا همان 27 مهرماه، تحريم‌هاي تسليحاتي ايران از ديدگاه همه کشورهاي جهان به جز آمريکاي ترامپ، لغو شد و ايران دوباره امکان خريد و فروش انواع تجهيزات و تسليحات را به دست آورد. حالا اما سوال اصلي اين است که آيا صنعت دفاعي و تسليحاتي ايران در اين 10 سال تضعيف شد و اکنون با رفع تحريم به‌دنبال خريد تسليحات و تقويت عقب‌ماندگي است؟ آنچنان که همه مي‌دانند پاسخ قطعا منفي است. دوره 10 ساله تحريم تسليحاتي بهترين و زنده‌ترين دوره‌اي است که مي‌توان با آن اثبات کرد که آيا در حوزه توليد تجهيزات و تسليحات نظامي، کشورمان وابستگي دارد يا خير؟ و اصولا تحريم‌هاي تسليحاتي در اين دوره 10ساله، آيا بر توان جمهوري اسلامي ايران تاثير گذاشته يا ايرانِ بعد از تحريم تسليحاتي به‌مراتب قوي‌تر از ايرانِ قبل از اين تحريم‌هاست. در اين پرونده، که همزمان با سالگرد شهادت سردار حسن طهراني‌مقدم و به منظور گراميداشت زحمات وي به‌عنوان پدر صنعت موشکي و بنيانگذار خودکفايي در تسليحات نظامي ايران منتشر مي‌شود به‌صورت مصداقي و عيني به سوالات يادشده پاسخ داده خواهد شد.