قیمت واقعی بنزین چند تومان است؟

اقتصاد نيوز/ شايد برخي گلايه داشته باشند که بنزين را با قيمت بالا مي زنند. اما بررسي ها نشان مي دهد که هنوز هم بنزين با يارانه عرضه مي شود. جداي از زيان هاي اقتصادي و محيط زيستي عرضه بنزين به قيمت غير واقعي، فرصت‌ سوزي در آزادسازي نرخ حامل‌هاي انرژي نيز قابل اعتنا است. در حالي کميسيون تلفيق مجلس و وزارت نفت تصميم به ثابت ماندن قيمت حامل‌هاي انرژي در سال 96 گرفته‌اند که با افت قيمت نفت و ديگر حامل‌هاي انرژي ظرف دو سال اخير فرصتي براي آزادسازي قيمت‌ها در کشور فراهم شده بود؛ چراکه در ابتداي سال 95، نرخ بنزين فوب خليج فارس به کمتر از قيمت بنزين در ايران رسيد. اما با افزايش قيمت نفت در چند ماه اخير نرخ بنزين فوب خليج‌فارس به 1650 تومان رسيده است و از اين پس مجددا دولت بايد هزينه سنگيني بابت يارانه بنزين متحمل شود. هرچند تصميم اخير مبني بر ثبات قيمت بنزين در سال آينده، به گفته سخنگوي کميسيون انرژي مجلس دهم تا اجرايي شدن فاصله دارد، با اين حال نگاهي به سيستم قيمت‌گذاري جهاني سوخت و مقايسه آن با آنچه در ايران اتفاق مي‌افتد، اين سوال را ايجاد مي‌کند که با رشد قيمت جهاني نفت خام در سال آينده، فرصت از دست رفته براي آزادسازي قيمت بنزين چگونه جبران خواهد شد؟ اين سوال در شرايطي مطرح است که با تصميم اخير کشورهاي عضو و غيرعضو اوپک براي کاهش توليد نفت خام، بسياري از کارشناسان و مسوولان نفتي عقيده دارند قيمت نفت در سال جديد ميلادي با رشد همراه خواهد بود، بنابر اين با رشد قيمت نفت، فاصله قيمت بنزين (1000 و 1200 تومان در هر ليتر) کشور با قيمت‌هاي جهاني بيش از پيش افزايش مي‌يابد. قيمت هر ليتر بنزين سوپر با اکتان 95 در ايران 1200 تومان و هر يک ليتر بنزين معمولي با اکتان 87، هزار تومان است. بررسي‌ها نشان مي‌دهد چنين قيمتي براي بنزين نسبت به قيمت اين سوخت در ديگر کشورها و بازارهاي جهاني بسيار ارزان محسوب مي‌شود. از آنجايي که در بازارهاي جهاني بنزين با اکتان 95 بيش از اکتان 87 در دسترس است،در اين گزارش قيمت بنزيني را که در داخل کشور با عنوان «سوپر» مي‌شناسيم، مبناي مقايسه قرار مي‌دهيم. داده‌هاي به دست آمده از نشريه پلتس نشان مي‌دهد قيمت بنزين سوپر در فوب خليج فارس در ابتداي سال جاري(مارس 2016) به ازاي هر بشکه 5/ 51 دلار بوده است. با تبديل اين مقدار بر اساس ليتر و ارز آزاد(3430 تومان در ابتداي سال)، مي‌توان گفت قيمت هر ليتر بنزين سوپر در فوب خليج فارس در ابتداي سال جاري 1110 تومان بوده است، اين در حالي است که در آن زمان بنزين در داخل کشور 1200 تومان به فروش مي‌رسيد. از اين رو مي‌توان گفت در ابتداي سال دولت براي عرضه بنزين نه تنها يارانه‌اي پرداخت نمي‌کرد، بلکه از محل عرضه بنزين مقداري درآمد عايدش مي‌شد که مي‌توانست بخشي از هزينه جايگاه‌ها، حمل و نقل و تلفات را از اين محل پرداخت کند. با اين حال قيمت نفت از ابتداي سال تا‌کنون مسير افزايشي همراه با نوساني را طي کرده است. به گزارش «دنياي اقتصاد» قيمت سبد نفتي اوپک در مارس 2016 حدود 35 دلار بر بشکه بوده، در حالي که قيمت کنوني آن بيش از 52 دلار است. قيمت بنزين نيز همراستا با قيمت نفت مسير افزايشي را طي کرده است. بر اساس داده‌هاي پلتس، قيمت هر بشکه بنزين سوپر ژانويه 2017(ماه کنوني ميلادي) در فوب خليج‌فارس به حدود 68 دلار رسيده که بر اساس دلار آزاد(3800 تومان کنوني) و به واحد ليتر، 1625 تومان مي‌شود. بنابراين در حالي که دولت در داخل کشور هر ليتر بنزين سوپر را به قيمت 1200 تومان به فروش مي‎‌رساند، قيمت خريداري شده آن 1625 تومان است. بنابراين در حال حاضر دولت به ازاي هر ليتر 425 تومان به مصرف‌کنندگان يارانه مي‌دهد. بنابراين در شرايطي که دولت مي‌توانست در ابتداي سال بدون افزايش قيمت‌ها به آزادسازي قيمت سوخت اقدام کند، در حال حاضر آزادسازي قيمت‌ها نيازمند افزايش 35 درصدي بهاي بنزين است. اين شرايط در حالي است که همه گزارش‌ها از رشد قيمت نفت خام در سال جاري ميلادي خبر مي‌دهند. با رشد قيمت نفت خام که ماده اوليه پالايشگاه‌ها است، مي‌توان انتظار داشت قيمت بنزين نيز در مسير افزايشي قرار گيرد. بنابراين در صورتي که دولت قيمت بنزين را در سال جاري نيز افزايش ندهد، بايد شاهد افزايش فاصله قيمت سوخت در داخل و بازارهاي جهاني باشيم که اين خود آزادسازي قيمت سوخت را به مراتب دشوارتر مي‌کند. در حالي بنزين در ايران در حال حاضر بيش از 35 درصد ارزان‌تر از بازارهاي جهاني است، که مقايسه قيمت سوخت در ايران و ديگر کشورها نشان از بيشتر بودن اين فاصله دارد. در واقع در غالب کشورهاي دنيا به منظور کمک به بهبود حمل و نقل شهري و افزايش کيفيت هوا، از مصرف‌کننده بنزين ماليات دريافت مي‌کنند و قيمت نهايي بنزين را به سطوح بسيار بالاتر از قيمت توليد آن مي‌رسانند. بنابراين قيمتي که مصرف‌کننده نهايي براي هر ليتر بنزين پرداخت مي‌کند به مراتب بيشتر از قيمت اين سوخت در بازارهاي جهاني است. به‌طور مثال در سال 2015 نزديک به 50 درصد متوسط بهاي بنزين را ماليات به خود اختصاص داده بود. حتي در شرايطي که قيمت نفت کاهش مي‌يابد، بسياري از کشورها سعي مي‌کنند با افزايش ماليات مانع از کاهش قيمت بنزين براي مصرف‌کننده نهايي شوند و از افزايش مصرف سوخت جلوگيري کنند. به‌طور مثال در فاصله سال‌هاي 2013 تا 2015، يعني در حالي که قيمت نفت در مسير کاهشي قرار گرفت و افت 34 درصدي را تجربه کرد، متوسط مقدار ماليات بر سوخت در کشورهاي جهان بيش از 12 درصد افزايش يافته است. در غالب کشورهاي جهان قيمت بنزين به‌صورت هفتگي و بر اساس نوسانات جهاني اعلام مي‌شود. بر اساس آخرين آمار منتشر شده از سوي GlobalPetrolPrices، در حالي قيمت بنزين در ايران بر اساس دلار آمريکا به حدود 30 سنت در هر ليتر رسيده که در حال حاضر متوسط قيمت بنزين در کشورهاي جهان بيش از يک دلار است. ايرانيان در حال حاضر بعد از ونزوئلا و عربستان ارزان‌ترين بنزين را در دنيا مصرف مي‌کنند. بر اين اساس، بنزين با اکتان 95 در سه ماه اول سال 2016 معادل 4/ 0 دلار در ايران به فروش مي‌رسيده است، اما با افزايش ارزش دلار در ايران در چند ماه اخير و همچنين ثابت ماندن قيمت ريالي بنزين در کشور، قيمت هر ليتر بنزين سوپر در سه ماه چهارم سال به حدود 3/ 0 دلار رسيد. اين در حالي است که کشورهايي مانند کويت و امارات که تا همين چند ماه پيش بنزين را به قيمتي ارزان‌تر از ايران به مصرف‌کنندگان خود عرضه مي‌کردند، با اجرايي کردن برخي اصلاحات اقتصادي در نيمه دوم سال 2016 اقدام به افزايش قيمت سوخت خود کرده‌اند. بنابراين ايران از رتبه پنجم مصرف‌کننده ارزان بنزين در سه ماه اول سال 2016 به رتبه سوم در سه ماه پاياني اين سال رسيده است. با کانال تلگرامي «آخرين خبر» همراه شويد