خودرو تک/ راهنماي خريد واسکازين خودرويکي از روغنهاي مورد استفاده در خودرو، روغن دنده يا واسکازين است. واسکازين کلمه روسي روغن دنده (Gear oil) ميباشد. اين روغنها در گيربکس و ديفرانسيل خودرو استفاده ميشود و با روغن موتور متفاوت است.
در روغن دنده مواد افزودني مخصوصي وجود دارد که از چرخ دندهها و متعلقات آنها در برابر فشار وارده محافظت مينمايد. به دليل اينکه روغن دنده مخصوص ديفرانسيل در شرايط سخت تري کار ميکند، معمولا از روغن دنده گيربکس قويتر است.
روغن دنده نيز مانند روغن موتور مطابق با سطح کيفيت (API) و ويسکوزيته (گرانروي SAE) طبقه بندي ميشود.
اين روغن روان ساز داراي گرانروي بسيار کم (حتي در دماهاي پايين) ميباشد و با فلزات موجود در جعبه دنده (فولاد و آلياژهاي مس) به اندازه کافي سازگاري دارد.
دو نوع اصلي وجود دارد:
روغنهايي که براي جعبه دندههاي دستي و ديفرانسيلها ساخته شده اند، که به آنها MTF هم ميگويند که مخفف Manual Transmission Fluid است.
روغنهايي که براي جعبه دنده يا گيربکس اتوماتيک ساخته شده اند، که به آنها ATF هم ميگويند که مخفف Automatic Transmission Fluid است.
کاربرد واسکازين يا روغن دنده
وظيفه اصلي واسکازين يا روغن جعبه دنده روانکاري چرخ دندههاي جعبه دندههاي دستي و اتومات است.
افزودنيهاي اصلي روغن جعبه دنده چه هستند؟
افزودنيهاي ضد سايش، ضد ترک و EP (افزودني براي فشار بسيار بالا): اين ترکيبات علاوه بر اينکه مانع از برخورد مستقيم فلز با فلز ميشوند از ميزان اصطکاک هم ميکاهند.
افزودني کاهنده نقطه سيلان: اين افزودني نقطه انجماد روغن جعبه دنده را کاهش ميدهد و سبب عملکرد بهتر روغن در دماي پايينتر ميشود.
افزودنيهاي خوردگي و اکسيداسيون: اين افزودنيها مقاومت فلزات را در برابر خوردگي شيميايي و اکسيداسيون کاهش ميدهند. همان گونه که همه ميدانند اکسيداسيون و واکنشهاي شيميايي سبب فرسودگي و تخريب فلزات ميشوند.
روغن دنده براي خودروهاي گيربکس اتوماتيک چگونه است؟
در مورد خودروهاي داراي گيربکس اتوماتيک اين موضوع کاملا متفاوت است. عملکرد اين نوع گيربکسها هيدرومکانيکي است و با استفاده از فشار روغن و تنظيم مقدار فشار آن، نيروي لازم را از موتور به چرخها منتقل ميکند.
تعويض دندهها به وسيله تغيير مسير و کنترل فشار جريان روغن در گيربکس توسط شيرهاي الکترونيکي (شير برقي) انجام ميگردد. نرم افزاري که بر روي واحد الکترونيکي گيربکس (EGS) نصب است تمامي اين اعمال و قسمتهاي مختلف را کنترل ميکند.
به دليل ورود ذرات گرد و غبار از منافذي که روغن از آنها به بيرون نشت ميکند، کارکردن طولاني مدت روغن در دماي بالا روغن گيربکس به سرعت دچار استهلاک ميشود و خاصيت اوليه آن از بين ميرود. پس بررسي و چک کردن آن همانند روغن موتور براي جلوگيري از آسيبهاي بيشتر بسيار حائز اهميت است.
همه روغنهاي جعبه دندههاي اتومات، رنگي متفاوت از روغنهاي مخصوص گيربکس دستي (معمولي) دارند، اما معمولاً رنگ آنها قرمز است.
زمان تعويض واسکازين
زمان تعويض واسکازين يکي ديگر از مسائلي است که بسيار حائز اهميت است. تعويض به موقع واسکازين باعث روان کارکردن گيربکس، افزايش عمر مفيد قطعات، کاهش درجه حرارت گيربکس، کاهش سر و صدا و در نهايت بهبود عملکرد آن ميشود.
زمان تعويض آن هم بستگي به نوع روغن و گيربکس خودرو و شرايط مختلف آب و هوايي و نوع کارکرد آن دارد. به طور معمول هم زمان با تعويض ديسک و صفحه کلاچ واسکازين هم تعويض ميگردد.
با در نظر گرفتن اينکه متوسط عمر سيستم کلاچ به اندازه کارکرد ۱۰۰ هزار کيلومتر خودرو در داخل شهر و جاده باشد، پس در هر بار تعويض ديسک و صفحه کلاچ که همراه با باز شدن کامل گيربکس است، اين سيال نيز تعويض ميگردد.
نشانههاي تعويض و نشتي روغن گيربکس
رنگ مايع نشتي را بررسي کنيد. رنگ روغن گيربکس در حالت عادي قرمز است، اما در صورتي که زمان تعويض آن فرا رسيده باشد ممکن است به قهوهاي تغيير رنگ دهد.
همين طور توجه کنيد که رنگ ديگر مايعات خودرو مانند ضد يخ و مايع برف پاک کن نيز قرمز است، اما به وسيله بو و درجه غلظت اين مواد، ميتوان تفاوت بين آنها و روغن گيربکس را متوجه شد.
رنگ واسکازين
در مرحله دوم نياز است که بو و غلظت مايع نشتي را بررسي کنيد. روغن گيربکس يک مايع صاف و يکدست ميباشد که وقتي آن را لمس کنيد روغني و چرب به نظر ميرسد و شباهت زيادي به روغن موتور و روغن ترمز دارد و بوي آن شبيه به بوي نفت است.
اما در صورتي که روغن گيربکس نياز به تعويض داشته باشد بويي شبيه به روغن سوخته خواهد داشت. مورد ديگري که بايد بررسي شود محلي که مايع از آن نشت کرده ميباشد. روغن گيربکس به طور معمول از قسمت جلو و يا وسط ماشين نشت ميکند.
اين يعني در صورتي که در مکاني که خودرويتان را پارک کرده ايد مقدار زيادي مايع قرمز رنگ را درست در پايين قسمت جلو يا وسط ماشين خود ديديد به احتمال اينکه مشکل نشت روغن گيربکس داشته باشيد زياد است.
توجه مداوم به نشانهها و علائم خودرو بسيار مهم است. به طور مثال عملکرد ضعيف و کند گيربکس، ممکن است به دليل سطح پايين روغن گيربکس خودرو باشد که معمولا از نشتي نشات ميگيرد.
در صورتي که گيربکس خودرو اصلا شروع به کار نميکند، احتمالا روغن گيربکس تمام شده و همين مشکل هم ممکن است به دليل نشتي باشد. فراموش نکنيد که براي جلوگيري از نشت روغن نياز به بررسي، تعمير و نگهداري مداوم از خودرو نياز است.
قابل ذکر است بسته به ميزان استفاده شما از اتومبيل، روغن گيربکس معمولا هر دو سال يا هر ۳۰۰۰۰ مايل (۵۰۰۰۰ کيلومتر) بايد تعويض گردد.
بازار