برگزیده

سراب جهش خودرو با مصوبات متغیر

دنياي اقتصاد

بروزرسانی 1399/11/13 - 10:21

دنياي اقتصاد/ تغييرات خلق‌الساعه مصوبات و دستورالعمل‌هاي خودرويي در شرايطي به‌عنوان يکي از چالش‌هاي جدي توليدکنندگان شناخته مي‌شود که اين موضوع امکان هر نوع برنامه‌ريزي و ابتکار عمل را از مديران خودروساز سلب کرده است.

آنچه مشخص است تحولات مديريتي در کنار تغييرات خلق‌الساعه مصوبات، خودروسازان را سردرگم کرده به‌طوري‌که برخلاف رويه جهاني، اين شرکت‌ها حتي قادر به برنامه‌ريزي ماهانه براي فروش و توليد نيستند حال آنکه خودروسازان دنيا استراتژي دهه‌هاي آتي خود را نيز عمومي مي‌کنند. هر چند صنعت خودروي کشورمان در دهه ۸۰ صاحب استراتژي بود و برنامه اين صنعت تا افق ۱۴۰۴ رونمايي شد با اين حال هيچ قدمي در راستاي تحقق بندهاي اين استراتژي برداشته نشده که دلايل اصلي آن دخالت دولت در خودروسازي، تحولات مديريتي در اين شرکت‌ها و همچنين تغييرات مصوبات خودرويي از سوي سياست‌گذار که هر آن مسير اين صنعت را تغيير مي‌دهد، تلقي مي‌شود.

تغييرات عنوان شده اما همراه با اعمال تحريم‌هاي بين‌المللي طي دو سال و نيم گذشته در راستاي گشايش مشکلات خودروسازان تشديد شده که نتيجه آن سردرگمي در زنجيره خودروسازي کشور است. اما نتيجه بي‌برنامگي در ابلاغ دستورالعمل‌هاي خودرويي را مي‌توان در مصوبه اخير وزارت صمت و همچنين شوراي رقابت به عينه مشاهده کرد. آنچه مشخص است سياست‌گذار خودرويي ذيل برنامه جهش توليد به مديران ارشد خودروساز تکليف کرد تا پايان سال، توليد خود را ۵۰ درصد افزايش دهند.

در همين راستا از يکسو عليرضا رزم‌حسيني وزير صمت بسته‌اي را در ارتباط با آزادسازي قيمت خودرو به ستاد هماهنگي اقتصادي دولت ارائه کرد و شوراي رقابت نيز زمينه واگذاري تعيين قيمت محصولات کم‌تيراژ به خودروسازان و افزايش قيمت زمستانه را در دستور کار قرار داد. به اين ترتيب مديران خودروساز نيز دل خوش به طرح سياست‌گذار خودرويي براي آزادسازي قيمت به برنامه‌ريزي براي اجراي تکليف جهش توليد پرداختند. اين برنامه‌ريزي به وضوح در برآوردي که خودروسازان براي فروش سه ماهه پاياني سال در صورت‌هاي مالي منتشر شده خود در سايت کدال سازمان بورس، ارائه داده‌اند، ديده مي‌شود. به‌طوري‌که سه خودروساز بزرگ کشور در مجموع رشد ۵۰ درصدي فروش را در سه ماهه پاياني سال به نسبت ميزان فروشي که تا پايان آذرماه انجام داده‌اند، به‌عنوان برآورد خود در صورت‌هاي مالي ثبت کرده‌اند. طبق گزارش‌هايي که خودروسازان به بورس ارائه کردند با توجه به برنامه‌ريزي سياست‌گذار خودرو جهت رشد ۵۰ درصدي توليد تا پايان سال، توليدکنندگان با پيش‌بيني مصوبات شوراي رقابت و همچنين بسته ارائه شده به ستاد اقتصادي دولت، فروش ۲۹۷ هزار و ۲۲۳ دستگاهي را در جدول صورت‌هاي مالي ارائه شده به بورس درج کردند.

اين در شرايطي است که توليدکنندگان از ابتداي سال تا آذرماه ۵۹۰ هزار و ۷۷۱ دستگاه خودرو به فروش رسانده‌اند. بنابراين رشد بيش از ۵۰ درصدي فروش همراه با پيش‌بيني آزادسازي قيمت‌ها از سوي سياست‌گذار خودرو و شوراي رقابت، در نظر گرفته شده است. به اين ترتيب در شرايطي که فعالان زنجيره خودروسازي منتظر بودند تا مسير آزادسازي قيمت خودرو حداقل براي محصولات کم‌تيراژ هموار شود تا جهش ۵۰ درصدي را محقق کنند، ناگهان رضا شيوا رئيس شوراي رقابت در آخرين روز دي ماه طي يک نشست خبري، نه تنها مجوز آزادسازي قيمت محصولات کم‌تيراژ را تعليق کرد بلکه در همان نشست اعلام کرد شوراي رقابت مجوزي براي افزايش قيمت محصولات پرتيراژ خودروسازان در سه ماهه پاياني سال نيز نخواهد داد. آن طور که رئيس شوراي رقابت به مديران خودروساز اعلام کرد خودروسازان به رغم تورم بخشي خودرو که حول و حوش ۱۴ درصد است، موظف هستند در سه ماهه پاياني سال بر اساس قيمت‌هاي پاييز محصولات توليدي خود را عرضه کنند. از سوي ديگر ظاهرا پرونده بسته‌اي که رزم‌حسيني به ستاد اقتصادي دولت ارائه کرد نيز بسته شده و به گفته برخي از منابع آگاه دولت فعلا اجراي اين بسته را به صلاح نمي‌داند. به اين ترتيب در شرايطي آزادسازي قيمت برخي محصولات و افزايش زمستانه قيمت‌ها به حالت تعليق درآمد که دولت براي تحقق رشد ۵۰ درصدي توليد به سرعت تسهيلات را جايگزين کرد.

بر اين اساس عبدالناصر همتي رئيس کل بانک مرکزي در ديداري که روز شنبه از ايران‌خودرو داشت خبر از نهايي شدن تسهيلات ۵ هزار ميليارد توماني براي دو خودروساز بزرگ کشور و همچنين فعال شدن امکان استفاده از اوراق گواهي اعتبار مولد (گام) براي خودروسازان داد. براساس صحبت‌هاي همتي ايران‌خودرويي‌ها مي‌توانند تا سقف ۱۰ هزار ميليارد تومان از اين اوراق استفاده کنند و اين امکان براي ديگر خودروساز بزرگ کشور يعني سايپا هم مهيا خواهد شد. البته رئيس کل بانک مرکزي در صحبت‌هاي خود بر اين نکته تاکيد کرد که شکوفايي در صنعت خودرو بر پايه چهار اصل ممکن است که اصل اول آن را «اصلاح نظام قيمت‌گذاري» دانسته بود. همتي در ادامه اصلاح «نظام عرضه و فروش خودرو» و «نظام زنجيره تامين مالي» همچنين «واگذاري اموال مازاد شرکت‌هاي خودروساز» را به‌عنوان اصول ديگر مورد توجه قرارداده بود. اما به‌رغم اين اظهارنظرها هيچ‌گاه دولت به‌عنوان سياست‌گذار کلان حاضر نشده تبعات اين موضوع را بپذيرد. بي‌ترديد سياست‌گذار کلان بايد تمام قد در ميدان حاضر شود و اين جراحي را در خودروسازي کشور انجام دهد تا غده سرطاني قيمت‌گذاري دستوري را از کالبد خودروسازي کشور خارج کند.

بنابراين بار ديگر شاهد هستيم که نه تنها سايه سياست قيمت‌گذاري دستوري از روي خودروسازي کشور کنار نرفت بلکه تداوم آن نيز حفظ شد و بار ديگر سياست تسهيلات درماني براي ادامه حرکت خودروسازي کشور در دستور کار قرار گرفت. حال در شرايطي که برنامه جهش توليد به خودروسازان تکليف شده و قرار است خودروسازان با استفاده از ابزار نه چندان کارآمد تسهيلات اين برنامه را محقق کنند مشخص نيست که آيا تسهيلات دريافتي به ميزاني خواهد بود که آنها بتوانند اين برنامه را نهايي کنند يا اينکه برنامه جهش توليد نيز مانند ساير برنامه‌هاي پيشين به‌صورت ناقص به اجرا در خواهد آمد؟ مديران خودروساز به خوبي مي‌دانند در صورتي که نقدينگي که قرار است در قالب تسهيلات به آنها پرداخت شود به ميزان کافي نباشد اجراي برنامه جهش توليد و همچنين عرضه خودرو با قيمت‌هاي پاييز به معناي زيان بيش از پيش شرکت‌هاي تحت مديريت آنها خواهد بود و چاه زيان انباشته شرکت‌هاي خودروساز را عميق‌تر خواهد کرد.

جزئيات پيش‌بيني فروش زمستانه
اما سراغ گزارش‌هاي بورسي خودروسازان مي‌رويم، گزارشي که از برنامه‌ريزي آنها در جهت رشد ۵۰ درصدي توليد تا پايان سال حکايت دارد. آنچه مشخص است طبق گزارش‌هاي مالي، سه خودروساز بزرگ کشور تا پايان آذرماه در مجموع ۵۹۰ هزار و ۷۷۱ دستگاه از انواع محصولات خود را به‌فروش رسانده‌اند. اين در شرايطي است که سه شرکت در صورت‌هاي مالي خود برآورد کرده‌اند که در سه ماه پاياني سال در مجموع ۲۹۷ هزار و ۲۲۳ دستگاه خودرو به فروش برسانند. پيش‌بيني صورت گرفته در قياس با فروش اين شرکت‌ها تا پايان پاييز از رشدي در حدود ۵۰ درصدي حکايت دارد. از آنجا که ميزان فروش خودروسازان آينه‌اي است که وضعيت توليد آنها را بازتاب مي‌دهد و مديران ارشد خودروساز تعهدي در ارتباط با جهش توليد به وزارت صمت داده‌اند به نظر مي‌رسد آنها تلاش کرده‌اند تا برآورد فروش خود را با توقع مديران ارشد محصولات وزارت صمت، منطبق کنند. حال سراغ برآورد فروش هر يک از خودروسازان مي‌رويم و جزئيات پيش‌بيني صورت گرفته آنها را در ارتباط با فروش محصولات در فصل زمستان بررسي مي‌کنيم. ابتدا به سراغ ايران خودرو مي‌رويم.

آبي‌هاي جاده مخصوص تا پايان فصل پاييز براساس اطلاعات منتشر شده در صورت‌هاي مالي خود که در اختيار سازمان بورس قرار داده‌اند توانسته‌اند فروش ۳۲۶ هزار و ۳۹۲ دستگاه از انواع محصولات حاضر در سبد محصولاتي خود را نهايي کنند. اين خودروساز برآورد کرده که در پايان فصل زمستان تعداد ۱۷۱ هزار و ۵۴۴ دستگاه خودروي ديگر از محصولات خود را به فروش برسانند. بنابر اين برآورد رشد فروش فصل زمستان در قياس با ۹ ماهي که از سال جاري مي‌گذرد بيش از ۵۰ درصد خواهد بود. بر اين اساس غول آبي جاده مخصوص تا پايان آذر ماه ۹۹ توانسته ۲۴۰ هزار و ۸۳۰ دستگاه از اعضاي خانواده پژو را به‌فروش برساند. پيش‌بيني اين خودروساز از فروش ۱۰۹ هزار و ۷۵ دستگاه ديگر از اعضاي اين خانواده در زمستان حکايت دارد. بنابراين گروه پژو قرار است در سه ماه پاياني سال در مقايسه با فروش اين خودروساز تا پايان پاييز ۹۹ رشدي در حدود ۴۵ درصدي را در کارنامه فروش خود ثبت کند. حال به سراغ خانواده سمند مي‌رويم. ايران خودرويي‌ها برآورد کرده‌اند که فروش اعضاي اين خانواده در فصل زمستان در قياس با کل فروش اين خانواده از ابتداي سال تا پايان پاييز رشد نزديک به ۵۴ درصد را تجربه کند.

براي تحقق اين پيش‌بيني مديران ايران خودرو بايد در سه ماه پاياني سال ۲۱ هزار و ۸۶۸ دستگاه از اعضاي خانواده سمند را به‌فروش برسانند. اين خودروساز تا پايان پاييز در مجموع ۴۰ هزار و ۴۳۹ دستگاه انواع سمند فروخته است. دنا محصولي است که بيشترين رشد فروش در فصل زمستان براي آن پيش‌بيني شده است. بخش فروش ايران خودرو تا پايان سه ماه سوم سال توانسته ۲۹ هزار و ۸۹۲ دستگاه انواع دنا را فاکتور کند. پيش‌بيني اين خودروساز نشان مي‌دهد ايران خودرو در سه ماه چهارم امسال فروش ۳۲ هزار و ۴۱۳ دستگاه ديگر دنا را نهايي مي‌کند. مقايسه وضعيت فروش کل تا پايان پاييز با برآورد فروش فصل زمستان از رشد بيش از ۱۰۸ درصدي حکايت دارد. ايران خودرويي‌ها در صورت‌هاي مالي خود پيش‌بيني کرده‌اند که در سه ماه پاياني سال فروش رانا بيش از ۵۸ درصد رشد خواهد کرد. اين محصول ايران خودرو که به تازگي فروش مدل پلاس آن نيز در دستور کار اين خودروساز قرار گرفته است تا پايان فصل پاييز طبق آمارهاي ارائه شده توسط اين خودروساز تعداد ۸ هزار و ۵۵۷ دستگاه فروش داشته است.

آن طور که صورت‌هاي مالي ايران خودرو نشان مي‌دهد قرار است در فصل زمستان ۵ هزار و ۱۵ دستگاه ديگر از اين خودرو به‌فروش برسد. ايران خودرويي‌ها در صورت‌هاي مالي خود ستوني دارند که عنوان ساير محصولات را به خود مي‌بيند. به نظر مي‌رسد منظور از ساير محصولات خودروي هايما باشد که به رغم توليد و فروش در صورت‌هاي مالي آذر در برآوردهاي فصل زمستان جايش خالي است. به هر حال اين خودروساز تا پايان آذر ماه توانسته ۳ هزار و ۷۹ دستگاه از محصولات ذيل رديف ساير محصولات را به‌فروش برساند و برآورد کرده فروش اين محصولات در فصل زمستان در قياس با فروش آن تا پايان پاييز رشد ۷۱ درصدي را تجربه کند. فروش ۲ هزار و ۲۷۲ دستگاه در اين بخش براي سه ماه پاياني سال پيش‌بيني شده است. طبق صورت‌هاي مالي آبي‌هاي جاده مخصوص فروش وانت آريسان نيز در زمستان در حدود ۳۰ درصد رشد خواهد داشت. غول آبي جاده مخصوص تا پايان سه ماه سوم سال توانسته ۳ هزار و ۳۲۰ دستگاه وانت به‌فروش برساند. بنابراين چنانچه ايران خودرويي‌ها ۹۹۱ دستگاه از اين خودرو را در زمستان به فروش برسانند رشد مدنظر خود را محقق کرده‌اند. سراغ ديگر خودروساز بزرگ کشور يعني خودروسازي سايپا مي‌رويم. نارنجي‌هاي جاده مخصوص تا پايان آذر امسال توانسته‌اند فروش ۲۰۶ هزار و ۱۲۳ دستگاه از محصولات توليدي خود را نهايي کنند.

پيش‌بيني اين خودروساز نشان مي‌دهد آنها در سه ماه پاياني سال ۹۹ فروش ۶۹ هزار و ۲۷۰ دستگاه خودروي ديگر از محصولات خود را نيز نهايي کنند که از رشد بيش از ۳۳ درصدي در قياس با فروش تا پايان فصل پاييز حکايت دارد. برآوردهاي مديران سايپا نشان مي‌دهد که در زمستان ۵ هزار و ۲۷۰ دستگاه انواع پرايد که بخش عمده آن را مدل وانت به خود اختصاص مي‌دهد، به‌فروش خواهد رسيد. اين ميزان فروش در سه ماهه زمستان در قياس با فروش ۶۸ هزار و ۹۱۷ دستگاهي تا پايان آذر ماه امسال نشان‌دهنده رشد بيش از ۵/ ۷ درصدي فروش اعضاي خانواده پرايد خواهد بود. آن‌طور که پيش‌بيني سايپا نشان مي‌دهد فروش اعضاي خانواده تيبا در فصل زمستان ۶۴ هزار دستگاه خواهد بود. اگر سايپايي‌ها اين تعداد از اعضاي خانواده تيبا را در زمستان به‌فروش برسانند در مقايسه با فروش اين خودرو تا پايان فصل پاييز رشد بيش از ۴۶ درصدي را در کارنامه فروش خود به ثبت خواهند رساند. پارس‌خودرو نيز به‌عنوان سومين خودروساز بزرگ کشور براي خود رشد فروشي در حدود ۹۷ درصد در زمستان امسال به نسبت فروش خود تا پايان پاييز پيش‌بيني کرده است. اين خودروساز که زير مجموعه خودروسازي سايپا محسوب مي‌شود تا پايان فصل پاييز توانسته ۵۸ هزار و ۲۵۶ دستگاه از انواع محصولات خود را به‌فروش برساند. پارس‌خودرويي‌ها براي سه ماه آخر سال فروش ۵۶ هزار و ۴۰۹ دستگاهي را پيش‌بيني کرده‌اند.