ویترین صداوسیما چقدر دست خانم‌هاست؟

در مناسبت تولد حضرت فاطمه زهرا(س) که در ایران به احترام ایشان روز مادر و روز زن نام گرفته، فرصت مناسبی برای ارزیابی فرصت‌ها، امکانات و شرایط نقش‌آفرینی زنان در عرصه‌های گوناگون به وجود آمده است.

میزبانان زن برنامه‌های تلویزیونی که نسبت به مجریان مرد کم‌شمارتر به نظر می‌رسند، به طور معمول در برنامه‌های اجتماعی و سبک زندگی صبحگاهی و عصرگاهی بیشتر دیده می‌شوند و کمتر در عناوین ورزشی، سینمایی و سیاسی حاضرند.

از دهه ۶۰ تا امروز

بنا به کسوت، احتمالا باید نام الهه رضایی و گیتی خامنه مجریان برنامه‌های کودک در دهه ۶۰ را در صدر فهرست مهمترین مجریان زن سیما قرار داد. آن‌ها که با وقوع انقلاب اسلامی و کنار رفتن مجریان پیشین، در سنین بسیار پایین و قبل از ۲۰ سالگی، اجرای تلویزیونی را آغاز کردند، برای متولدان دهه‌های ۵۰ و ۶۰ چهره‌های خاطره‌انگیزی به شمار می‌آیند و همچنان از محبوبیت زیادی برخوردارند.

اگرچه رضایی مدت‌هاست اجرا را کنار گذاشته اما خامنه در سال‌های اخیر به عرصه اجرا بازگشته است. او در این سال‌ها با برنامه‌هایی چون «لالایی» و «میدان مادر» دیده شده و هم‌اکنون «سایه سار» را روی آنتن شبکه یک سیما دارد.

جوان‌ترها در مسیر چهره‌های شاخص

از جمله دیگر مجریان زن مطرح این روزهای سیما، مژده لواسانی است که با اجرای برنامه‌های اجتماعی و خصوصا درباره زنان و دختران شناخته می‌شود. او که با اجرای متفاوت، حتی به الگویی برای برخی از مجریان کم‌سن‌وسال‌تر تبدیل شد، در برخی عناوین عصرگاهی تلویزیون اجرا می‌کند و البته هم‌اکنون برنامه‌ای روی آنتن ندارد. آخرین برنامه لواسانی با عنوان «بسته پیشنهادی» به دلایلی نامشخص از آنتن کنار گذاشته شد.

المیرا شریفی‌مقدم دیگر مجری شاخص و پرتجربه سیما، در دو دهه فعالیت به عنوان گوینده اخبار و مجری شبکه خبر، رخدادهای مهمی را به اطلاع بینندگان تلویزیون رساند و حتی در یکی مورد در پی واکنش‌های آنی خودش به این رخدادها، بسیار مورد توجه قرار گرفت، اما طی سال‌های اخیر با خروج از معاونت سیاسی، مسیر فعالیت خود را تغییر داده و مجری برنامه‌های سیاسی و اجتماعی سیما شده است. او این روزها اجرای مجله صبحگاهی «صبحانه ایرانی» را در شبکه دو بر عهده دارد. شریفی‌مقدم همچنین نخستین مجری زن سیما لقب گرفته که با مسعود پزشکیان ـ رییس جمهور کشورمان ـ گفتگو کرده است.

حاشیه‌هایی پررنگ

در میان مجریان زن تلویزیون، زنده‌یاد آزاده نامداری را می‌توان یک نمونه قابل توجه دانست؛ چراکه این مجری در مدت نسبتا کوتاهی توجهات زیادی را در تلویزیون برانگیخت و حتی به عنوان یک نماد مطرح شد. اگرچه بعضی حواشی برنامه‌های نامداری، حتی به بیشتر دیده شدن خودش و آثارش انجامید، ولی انتشار یکی دو قطعه عکس و فیلم حاشیه‌ای، این مجری را برای همیشه از صحنه اجرای تلویزیونی حذف کرد. نامداری فروردین ۱۴۰۰ درگذشت.

ژیلا صادقی مجری برنامه‌های اجتماعی و صبحگاهی تلویزیون هم از جمله چهره‌های پرسروصدا در میان زنان مجری تلویزیون است که به تازگی «زینبیه» را روی آنتن شبکه سه داشت و احتمالا با برنامه‌ای جدید به این شبکه بازخواهد گشت. او که طی سال‌های اخیر چند رفت و برگشت به سیما را تجربه کرده، چهره باسابقه‌ای است که خصوصا به دلیل داشتن شهروندی آمریکا، در میان برخی مدیران مخالفانی دارد و گاه اظهارنظرهایش در شبکه‌های اجتماعی، خبرساز می‌شود.

زنان بازیگری که مجری شدند

اتفاق قابل تأمل درباره مجریان زن تلویزیون، آن است که حرفه اصلی اغلب آنان همین اجراست، چون در فهرست طولانی بازیگرانی که طی حدود یک دهه اخیر به جرگه مجریان سیما پیوستند، مردان با اختلاف زیادی پیشتازند و به سختی می‌توان بازیگران زنی یافت که در جایگاه میزبان برنامه‌های تلویزیونی قرار گرفته باشند.

سوگل طهماسبی مجری فصول چهارم و پنجم مسابقه «شوتبال» شبکه نسیم، لاله صبوری مجری سری سوم به بعد «آشپزی با مامان» شبکه پنج و ملیکا شریفی‌نیا مجری سری ششم مسابقه «کودک‌شو» شبکه نسیم از جمله معدود زنان بازیگری‌اند که اجرای تلویزیونی را تجربه کرده‌اند. در این میان، شریفی‌نیا از چهره‌های انگشت‌شماری است که جایگزین یک مجری مرد شد و پس از حمید گودرزی، اجرای «کودک‌شو» را بر عهده گرفت.

سهم اندک مجریان زن از پربیننده‌ها

اگرچه طی سال‌های اخیر آمار چندانی از نتایج نظرسنجی‌های مرکز تحقیقات سازمان صداوسیما درباره پرمخاطب‌ترین برنامه‌های سیما منتشر نشده، ولی شاید بتوان مسابقه «کودک‌شو» را که در سال‌های گذشته آمار مخاطب قابل توجهی داشت، پربیننده‌ترین برنامه‌ای دانست که اجرای آن به یک مجری زن سپرده شده است.

در میان پرمخاطب‌ترین برنامه‌های سیما در دهه اخیر نظیر «خندوانه»، «دورهمی»، «۹۰»، «عصر جدید» و «حالا خورشید»  برنامه‌ای با میزبانی زنان دیده نمی‌شود.

نگاهی به برنامه‌های ساعات پربیننده شبانگاهی سیما نشان می‌دهد به ندرت اجرای یک برنامه در این ساعات به مجریان زن سپرده می‌شود. از سوی دیگر به نظر می‌رسد در میان عناوین پرهزینه و پرامید شبکه‌های تلویزیون، «کودک‌شو» شبکه نسیم و خاله شادونه اندک برنامه‌هایی هستند که برای میزبانی‌اش یک مجری زن استخدام شده.

اخبار امیدوارکننده از حضور زنان در دوره تحولی صداوسیما 

با وجودی که شاید هنوز برخی شرایط برای میزبانی پربیننده‌ترین و بزرگ‌ترین برنامه‌های سیما توسط زنان مجری فراهم نباشد، ولی به نظر می‌رسد در همین شرایط نیز می‌توان با سپردن برنامه‌های مهم، پرامید و پرهزینه به مجریان کاربلد زن و البته پرورش مجریانی جدید، سهم زنان مجری را از اجرای برنامه‌های شاخص سیما بالاتر برد.

خصوصا که روز گذشته طاهره کلانکی ـ مشاور رئیس سازمان صداوسیما در امور بانوان و خانواده ـ از تغییر رویکرد زنانه در دوره تحولی صداوسیما خبر داد.

کلانکی با بیان اینکه هم‌اکنون بیش از ۲۰۰ مدیر خانم در سطوح مختلف در سازمان صداوسیما انجام‌ وظیفه‌ می‌کنند، در بخشی از صحبت‌هایش اضافه کرد:  به‌طور کلی، تعداد مدیران زن کمتر از یک‌دهم تعداد مدیران مرد در سازمان صداوسیماست.این آمار مسلماً رضایت‌بخش نیست و برای بهبود آن مقدماتی از قبیل شناسایی بانوان توانمند، متعهد و متخصص، احراز شایستگی‌های آنان و معرفی به مدیران ارشد، ترویج فرهنگ شایسته‌سالاری در سازمان، توانمندسازی و رفع موانع رشد سازمانی بانوان و تلاش برای ایجاد تعادل میان وظایف شغلی و خانوادگی ایشان ضرورت دارد.