روزنامه شهروند/ عبدالله اسکندري، چهرهپرداز قديمي سينماي ايران، در صفحه شخصياش در اينستاگرام تصويري از اميرحسين رستمي را در نقش يک زن جوان منتشر کرد. عکسي بيهيچ نوشتهاي که معلوم باشد متعلق به چه فيلمي است؛ با اينکه شواهد و قراين حکايت از اين دارند که رستمي در فيلم مرد خاکستري با اين سر و شکل ظاهر شده است.
فيلمي ويديويي به کارگرداني سجاد شهرياري که با نام پيشين پرواز کبوتر درباره زندگي هاتف، جوان کفتربازي که شغلش وصول چکهاي برگشتي است و در جريان وصول يکي از چکها ناچار ميشود در قالب يک زن امروزي برود.
اما بيش و پيش از اينکه نام اين فيلم اهميت داشته باشد، آنچه اهميت دارد، گريم خاص اميرحسين رستمي است. گريمي که اين بازيگر آن را اصليترين دليل حضور در اين فيلم ميداند: «در اين قحطي فيلمنامه خوب که اين روزها در سينما و تلويزيون وجود دارد، مجبوريم با بهانههايي يکي از کارهاي پيشنهادشده را بپذيريم و در مورد مرد خاکستري چون گريم کار خيلي برايم جذاب بود و دوست داشتم اين گريم را يکبار تجربه کنم، کار را قبول کردم.»
موضوعي که اميرحسين رستمي مطرح ميکند، تاکنون بازيگران زيادي را وسوسه کرده است که نقش زنان را در سينما بازي کنند. اتفاقي که تقريبا عمري به قدمت سينماي ايران دارد و البته جديدترين نمونهاش را نيز اين روزها در فيلم هشتگ ميبينيم که چگونه نيوشا ضيغمي در سکانسهايي از فيلم در نقش يک مرد ظاهر شده است.
زنپوشي بازيگران مرد در سينماي ايران نمونههاي زيادي دارد که شايد بتوان قديميترين مورد آن را در فيلم مادموازل خاله سراغ گرفت، فيلمي به کارگرداني امين اميني که در سال ١٣٣٦ تماشاگران فراواني را به سالنهاي سينما کشاند و در آن علي تابش نقش مردي را داشت که در فيلم در نقش خاله حضور داشت.
بعد از موفقيت آن فيلم موضوع زنپوشي يا مخالفپوشي در سينماي ايران بارها و بارها مورد استفاده قرار گرفت؛ اما بهرغم اين همه تکرار بيراه نيست اگر بگوييم اکبر عبدي با سهبار حضور در نقش زن مهمترين چهره سينماي ايران در اين زمينه است و معروفترين شمايلهاي زنپوشي را در اين سالها به وجود آورده است.
اکبر عبدي جنجاليترين زنپوشي تاريخ سينماي ايران را نيز انجام داده است، در فيلم آدم برفي که البته در اين فيلم در دو نقش متفاوت ظاهر شده بود و تفاوت بازي و حضورش در دو نقش کاملا متفاوت در فيلم يکي از دلايل پرفروششدن فيلم بود و البته مهمترين عامل جنجالهاي پيرامون فيلم که درنهايت به توقيف چند ساله آن انجاميد.
سالها بعد از آدم برفي، وقتي رضا عطاران در فيلم خوابم مياد و فريدون جيراني در فيلم خوابزدهها از عبدي خواستند حضورش را در نقش زن تکرار کند، نام او در سينما از اين نظر جاودانه شد که شايد در سينماي تمام دنيا نيز نتوان بازيگري را يافت که سهبار در نقش زن حضور يافته باشد.
اکبر عبدي با تمام نقشهاي مهمش در اين زمينه، اما، نخستين بازيگري نيست که در سينماي بعد از انقلاب زنپوشي کرده است، بلکه محمود بصيري در فيلم دستفروش محسن مخملباف در سالهاي مياني دهه شصت اين جايگاه را در اختيار دارد. او در دستفروش در نقش زني ١٢٠ ساله حضور داشت. با گريمي که سالها بعد از انجامش عبدالله اسکندري هنوز آن را به عنوان يکي از کارهاي برجسته خود نام ميبرد. اين گريم که توانست عبدالله اسکندري را به يکي از ١٠ گريمور برتر دنيا در سال ١٩٩٩ به انتخاب مجله ميکآپ ارتيست آمريکا تبديل کند، هنوز که هنوز است در زمينه تبديل بازيگران مرد به زنان در سينماي ايران غير قابل دسترس به نظر ميرسد.
زنشدن اکبر عبدي و محمود بصيري نمونههاي درخشاني از نظر بازيگري نيز بودند؛ اما سينماي ايران اين رويکرد را به عنوان بهانهاي براي لودگي و خنداندن تماشاگر نيز بارها و بارها به کار برده است. نمونهها در اين زمينه زيادند: نقش مجيد صالحي در شاخه گلي براي عروس، جواد رضويان در کلاهي براي باران، سپند اميرسليماني در کلاهگيس و نادر سليماني در پسر تهراني ازجمله اين موارد هستند که تنها براي خلق تصويري خندهدار شکل گرفتهاند. اينها دقيقا در نقطه مقابل نقشآفرينيهايي قرار ميگيرد که با توجه به ضرورتهاي موقعيتي درام بازيگران مرد را در هيبتي زنانه نشانده است.
فهرست مردان زنپوش سينماي ايران را ميتوان ادامه داد: مهران رجبي در تلهفيلم آخر خلاف، فرهاد آئيش در فيلم سينمايي مکس، امين حيايي در مزاحم، حسين ياري در فيلم معادله، سعيد پورصميمي در فيلم قاعده بازي، مهران غفوريان و محسن تنابنده به ترتيب در مجموعههاي شوخي کردم و ابله نمونههايي هستند که در يک مرور گذرا به ذهن ميآيند. موضوعي که به نظر ميرسد اين روزها دستاويزي شده براي کشاندن تماشاگران به سينما.
پولاد امين
بازار