رتروفیوچریسم؛ ترکیب نوستالژی و آینده‌نگری

خراسان/ آشنایی با یک گونه اصیل و سبک هنری که چندی است دوباره در زندگی و جامعه جهانی پرطرفدار شده است 
«رترو فیوچریسم» یک جنبش هنری و فرهنگی است که «تصورات گذشته از آینده» را با زیبایی‌شناسی نوستالژیک ترکیب می‌کند. این سبک نشان می‌دهد که مردم در دوران‌ مختلف چگونه آینده را تصور می‌کردند و چگونه این تصورات بر هنر، معماری، طراحی صنعتی، ادبیات، فیلم‌ها و حتی مد تأثیر گذاشته است. به‌طور کلی، رترو فیوچریسم (تصور از آینده، یا نگاه گذشته به آینده) آینده‌ای است که توسط گذشته برای جهان پیش‌بینی شده‌است. جهان‌هایی که هرگز رخ نداده‌اند و دلتنگی غیرقابل توضیح ما به آن‌ها منجر به تولید هنری همچون رتروفیوچریسم شده است. همچنین می‌تواند ژانری باشد که شامل خلاقیت‌های هنری معاصر بر پایه دوره‌های زمانی پیشین است. با توجه به چند سریال محبوب این روزها که در آن‌ها از این سبک استفاده شده است، می‌توان رتروفیوچریسم را بهتر، ملموس‌تر و عینی‌تر توضیح داد.

ریشه‌های تاریخی رتروفیوچریسم
رتروفیوچریسم از دو واژه Retro (بازگشت به گذشته) و Futurism (آینده‌گرایی) تشکیل شده است. این جنبش در دهه‌های ۱۹۷۰ و ۱۹۸۰ شکل گرفت، زمانی که مردم شروع به بازنگری در پیش‌بینی‌های گذشته، درباره آینده کردند. در قرن نوزدهم نویسندگان و هنرمندانی مانند «ژول ورن» و «آلبرت روبیدا» آینده‌ای را تصور می‌کردند که پر از ماشین‌های پرنده، قطارهای هوایی و شهرهای شناور بود. این تصورات در نقاشی‌ها و داستان‌های علمی تخیلی آن دوران دیده می‌شود. در دهه‌های ۱۹۵۰ و ۱۹۶۰ با آغاز عصر فضا، مردم آینده‌ای پر از سفرهای فضایی، شهرهای مدرن و ربات‌های هوشمند را تصور می‌کردند. با پیشرفت فناوری، مردم متوجه شدند که بسیاری از پیش‌بینی‌های گذشته درباره آینده تحقق نیافته‌اند. امروزه وقتی با پوسترهای تبلیغاتی یا آثار به سبک رتروفیوچریسم با موضوعاتی مثلا مانند کانون گرم خانواده روبه‌رو می‌شویم، خنده‌مان می گیرد که مردم گذشته چقدر ساده بوده‌اند که چنین تصوری از الان داشته‌اند. این موضوع باعث شد که هنرمندان و طراحان به سبک «رتروفیوچریستی» روی بیاورند و آینده‌ای خیالی را بر اساس تصورات قدیمی خلق کنند.

---

بازار

---

راز محبوبیت این سبک
رتروفیوچریسم همچنان الهام‌بخش طراحان، هنرمندان و فیلم سازان است، زیرا ترکیبی منحصر‌به‌فرد از نوستالژی و تخیل ارائه می‌دهد. این سبک به ما یادآوری می‌کند که چگونه مردم گذشته، آینده را تصور می‌کردند و چگونه این تصورات بر فرهنگ و هنر تاثیر گذاشته است. سبک رتروفیوچریسم با ترکیب آینده‌گرایی و زیبایی‌شناسی گذشته، در چند سریال معروف امروزی به‌خوبی دیده می‌شود. برخی عناصر بصری و طراحی صحنه در سریال «سیلو» که چندی پیش فصل دوم آن پخش شد و علاقه‌مندانش منتظر فصل جدید هستند، حال‌ و هوایی شبیه به رتروفیوچریسم دارد. مثل استفاده از فناوری‌های قدیمی‌، نمایش مانیتورها و رابط‌های کاربری ساده و صنعتی و فضایی که انگار آینده‌ای را نشان می‌دهد که در گذشته تصور شده است. یا در فصل‌های ابتدایی سریال «سرگذشت ندیمه» شاهد استفاده از این سبک در طراحی صحنه، لباس و تجهیزات بوده‌ایم. در سریال «آینه سیاه»  هرچند هر قسمت دنیای متفاوتی دارد، اما در برخی اپیزودها از طراحی‌هایی استفاده شده که حس آینده‌ای تصورشده در گذشته را القا می‌کنند. سریال «جداسازی» هم با طراحی داخلی اداری، رایانه های قدیمی و فضای مینیمالیستی، به‌شدت حال‌ و هوای رتروفیوچریسم دارد، در حالی که داستانش در آینده‌ای کنترل‌شده و مرموز می‌گذرد. «مانیاک» با بازی اما استون و جونا هیل، دنیایی را نشان می‌دهد که فناوری پیشرفته دارد، اما ظاهرش شبیه آینده‌ای است که در دهه ۸۰ میلادی تصور می‌شد. همچنین «چیزهای عجیب» هرچند بیشتر به عنوان سریالی نوستالژیک شناخته می‌شود، اما استفاده از عناصر علمی‌ تخیلی و فناوری‌های خیالی در کنار فضای دهه ۸۰، گاهی به رتروفیوچریسم نزدیک می‌شود. سریال «وست ورلد» هم ترکیبی از وسترن کلاسیک و فناوری‌های پیشرفته است که در آن معماری قدیمی را با ربات‌های هوشمند ترکیب کرده‌اند.

سبک رترو در زندگی امروزی و اطراف ما
رتروفیوچریسم ترکیبی از عناصر قدیمی و فناوری‌های آینده‌نگرانه است. برخی از ویژگی‌های این سبک عبارت اند از معماری کلاسیک با فناوری مدرن (مانند ساختمان‌های ویکتوریایی با سیستم‌های هوشمند)، طراحی پوشاک قدیمی با تجهیزات پیشرفته (مانند کت‌های چرمی با حسگرهای دیجیتال)، وسایل حمل‌ونقل آینده‌نگرانه با طراحی قدیمی (مانند ماشین‌های پرنده با طراحی دهه ۱۹۵۰) و رنگ‌های پر زرق‌وبرق و طراحی‌های هندسی (مانند پوسترهای تبلیغاتی دهه ۱۹۶۰). به عنوان مثال سبک رترو در خودروها امروزه بسیار گسترش یافته‌است. در این سبک، طراحی بیرونی خودروهای مدرن را براساس خودروهای قدیمی انجام می‌دهند و به عبارتی مدرنیته را با سبک سنتی تلفیق می‌کنند. هدف از این سبک، ایجاد حس نوستالژی بودن در خریداران است. بین سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۰، احیای رنگ‌های پاستل و نئون در طراحی پوشاک و مد وجود داشت که به صورت کلیشه‌ای با مد دهه ۱۹۸۰ و اوایل دهه ۱۹۹۰ مرتبط بود. همچنین دکوراسیون داخلی به سبک رترو نمایانگر زیبایی و اصالتی است که از ایام گذشته الهام گرفته و همچنان در دنیای امروز حضور دارد. این سبک دکوراسیون داخلی با الهام از دهه‌های گذشته، یک هنر است که با جلب نوستالژی و زیبایی، فضاها را به دنیایی از یادگاری و حس دلنشین تبدیل می‌کند. فاکتورهایی مانند رنگ‌های جذاب و شاد، الگوهای متنوع، استفاده از قطعات مبلمان و تزئینات با طراحی‌های گذشته و... همان سبک رترو هستند. رترو با احترام به زیبایی‌های دوران‌ گذشته روی می‌آورد و آن‌ها را با افزونه‌های مدرن تلفیق می‌کند تا یک هماهنگی جذاب ایجاد کند. تجربه و علم نشان می‌دهد که گذشته همیشه برای ما همان قدر مهم است که آینده. حتما فیلم‌ها و کتاب‌های قدیمی را که در آن‌ها آینده را پیش‌بینی کرده‌اند، دیده‌اید. ولی در آن‌ها تفاوت بین تصوری که مثلا در ۱۹۲۰ از سال ۲۰۵۰ داشته‌اند با تصوری که در ۲۰۲۵ نسبت به ۲۰۵۰ داریم، خیلی زیاد، عجیب و افراطی بوده است. یعنی چرا در ۱۹۲۰ وقتی می‌خواسته‌اند درباره لباس، مدل مو، خودرو‌ها و... در آینده صحبت کنند، چنین طرح‌های عجیبی تصور می‌کرده‌اند؟ پاسخ این است که از دید انسان، آینده لزوما جنون‌آمیز است و نباید خیلی عادی باشد. در واقع چه لذتی در پیش‌بینی آینده خواهد بود اگر عجیب و غریب‌ترین آینده ممکن را تصور نکنیم؟!
نویسنده: علیرضا کاردار  |  روزنامه‌نگار

🔹"آخرین خبر" در روبیکا
🔹"آخرین خبر" در ایتا
🔹"آخرین خبر" در بله