آیا سزارین باعث حفظ تناسب اندام مادران می‌شود؟

تسنيم/ آيا اين ذهنيت که "سزارين" باعث حفظ تناسب اندام مي‌شود و خانم‌هايي که عمل زايمان خود را به روش سزارين انجام مي‌دهند، تناسب اندام خود را سريع‌تر از مادران با زايمان طبيعي به دست مي‌آورند، تصوري صحيح است؟! زايمان يکي از موهبت‌هاي الهي براي توليد نسل بشر برروي زمين است که از بدو تولد آدم تاکنون ادامه داشته است. فرايند زايمان که منجر به تولد انساني ديگر مي‌شود از زيباترين پديده‌هاي خلقت است. مکانيسم انجام زايمان يک فرايند خودبخودي و بدون نياز به مداخله است که سالهاي سال با سير طبيعي خود انجام شده است اما وقتي زايمان از راه کانال طبيعي ميسر نيست يا با مخاطره‌هاي جدي براي مادر و نوزاد همراه باشد، عمل جراحي براي زايمان يا سزارين انجام مي‌شود. عمل سزارين به معناي خروج جنين از محل برش جدار شکم و ديواره رحم است؛ اين تعريف خارج شدن جنين از شکم به هنگام پارگي رحم را در بر نمي‌گيرد لذا سزارين به دلايل پزشکي (سزارين اجباري) مي‌تواند يکي از ضروريات نجات جان مادر و نوزاد باشد و در مورد آن و ضرورت انجام آن بحثي وجود ندارد اما متاسفانه درصد زايمان به روش سزارين حتي بدون دليل پزشکي (سزارين انتخابي) در برخي کشورهاي جهان از جمله ايران به ميزان قابل توجهي ‌روبه افزايش است. متاسفانه امروزه در بسياري از جوامع حالت تجملي به خود گرفته و به يک انتخاب و فرهنگ مبدل گشته است! اين در حالي است که همانطور که در قسمتهاي بعدي به آن اشاره خواهيم کرد، سزارين در مقايسه با زايمان طبيعي عوارض بهداشتي مهم و حتي خطرناکي هم براي مادر و هم براي جنين به همراه دارد و نبايد به عنوان يک انتخاب در نظر گرفته شود بلکه فقط در صورت تهديد جان مادر يا جنين، ارزش قبول عوارض آن منطقي خواهد بود. وضعيت فعلي سزارين در جهان و ايران سالانه تقريباً 18.5 ميليون زايمان سزارين در سرتاسر جهان صورت مي‌گيرد؛ سازمان جهاني بهداشت تخمين زده که حداکثر 5 تا 15 درصد زايمان‌ها در هر کشوري نياز به سزارين اجباري ( به دلايل اورژانس‌هاي پزشکي) دارد لذا اين ميزان را، محدوده قابل قبول ميزان سزارين اعلام کرده است. حدود 40 درصد کشورها ميزان زايمان به روش سزارين در آن‌ها کمتر از 10 درصد کل زايمان‌ها است؛ در 10 درصد کشورها ميزان سزارين 10 تا 15 درصد به عبارتي در نيمي از کشورها ميزان سزارين مقبول و منطقي است اما در تقريباً 50 درصد کشورها از جمله ايران ميزان سزارين بيش از 15 درصد دارند. طبق گزارش مربوط به سال 2010 ميزان سزارين در کشور ايران 41.9 درصد کل زايمان ها اعلام شده است! همچنين طبق گزارش وزير بهداشت، آمار سزارين در شهرهاي بزرگ بين 55 تا 60 درصد و در سطح کشور حدود 44 درصد است که نسبت به آمار جهان که 20 درصد است، رقم بسيار بالايي است. تصميم‌گيري در مورد روش انجام زايمان يکي از مهمترين تصميم‌هايي که زن باردار در دوران بارداري بايد بگيرد، انتخاب روش زايمان است؛ اينکه زايمان طبيعي انجام دهد يا سزارين را بپذيرد؛ معمولا تصميم زن تحت تاثير نظر اعضاي خانواده و فاميل و آشنايان، پزشک معالج يا تجارب قبلي خود گرفته مي‌شود لذا ممکن است بيشتر احساسي باشد و دلايل منطقي و علمي نداشته باشد مگر اينکه زن باردار يا اعضاي خانواده او بر اساس اطلاعات درست علمي پزشکي مستقل از نظرات و تجارب ديگران بتوانند در اين مورد تصميم بگيرند. با توجه به اينکه انتخاب روش زايمان، يکي از مهمترين تصميم هايي است که زن باردار و همسر او جهت حفظ سلامت خود و فرزندشان در دوران بارداري مي‌گيرند، دسترسي به اطلاعات و دانش درست در اين زمينه امري حياتي است. سزارين اجباري (سزارين با دليل پزشکي) سزارين اجباري يا پزشکي به عمل جراحي سزارين در شرايطي گفته مي‌شود که به عدم امکان يا خطرناک بودن زايمان طبيعي براي مادر ياجنين انجام مي‌شود؛ اگرچه ارائه فهرست جامع تمام موارد ضروري انجام زايمان سزارين امکان‌پذير نيست اما بيش از 85 درصد اعمال سزارين در حالت اجباري به علل زير انجام مي‌شود: ـ عدم وجود دردهاي زايماني و انقباضات رحمي کافي حتي با تزريق داروهاي منقبض‌کننده رحمي ـ قرار گرفتن غيرطبيعي جنين در رحم ـ تنگي لگن مادر يا عدم تناسب جثه جنين با لگن مادر ـ نامساعد بودن حال جنين ( مثلا کاهش شديد صداي ضربان قلب جنين ) ـ چندقلويي به‌خصوص در شکم اول سزارين انتخابي (بدون دليل پزشکي) سزارين انتخابي (بدون دليل پزشکي) به عمل جراحي سزارين در شرايطي گفته مي‌شود که زايمان طبيعي هم ممکن است و هم بي‌خطر اما حتي بدون دلايل پزشکي و بودن هيچ ضرورت پزشکي، سزارين به‌عنوان روش زايمان انتخاب مي‌شود! يکي از دلايل افزايش ميزان سزارين مربوط به همين علل غير‌پزشکي و غير‌ضروري و بنا بر درخواست مادران است. برخي از مهمترين دلايل انتخاب روش زايمان به روش سزارين در حالت انتخابي بر اساس مطالعات انجام شده شامل موارد زير است: ترس از درد زايمان طبيعي: ترس از دردهاي زايماني و زايمان طبيعي به دلايل مختلف، ممکن است خطر سزارين اورژانسي و ميزان سزارين انتخابي را افزايش دهد؛ ترس از عدم همراهي پزشک يا مامايي که در دوران بارداري تحت نظر او بوده‌اند بر بالين بيمار نيز بر اين ترس مي‌افزايد اما بايد توجه کرد که امروزه راهکارهايي براي آسان‌تر کردن تحمل اين درد براي مادر وجود دارد. عدم آگاهي از عوارض سزارين: آگاه نبودن از عوارض سزارين و مشکلاتي که ايجاد مي‌کند، يکي از دلايلي است که مادران، زايمان به روش سزارين را انتخاب کنند. باورها و ترس‌هاي غيرمنطقي نادرست: باورها و عقايدي که بيشتر به دليل نداشتن آگاهي کافي به غلط در بين بعضي از زنان ديده شده و باعث ايجاد ترس غير‌منطقي در بعضي موارد دليل انتخاب زايمان به روش سزارين گشته‌اند در بعضي موارد سزارين به‌دليل عقايد غلطي که به‌دليل اطلاعات ناکافي و نادرست در بين مردم رواج يافته انجام مي‌شود که به بعضي از اين عقايد در زير اشاره مي‌کنيم: ـ ترس از پارگي مهبل در مادران شکم اول: در مواردي که ماما تشخيص دهد که نياز به گشاد کردن مهبل به وسيله برش جهت انجام زايمان وجود دارد، برش مهبل انجام مي شود تا از پارگي‌هاي شديد جلوگيري به‌عمل آيد‏‏‏ هر چند که در همه مادران بخصوص مادران چندزا ممکن است نياز به انجام اين برش نباشد؛ بررسي‌ها نشان داده است زناني که برش (اپيزيوتومي) براي آنها انجام مي‌شود، زناني که پارگي خودبخودي پيدا مي‌کنند همچنين زناني که هيچ آسيبي نمي‌بينند، همگي مي‌توانند با انجام ورزش‌هاي لازم 3 ماه بعد از زايمان از قدرت مناسب عضلات کف لگن برخوردار شوند. ـ حفظ تناسب اندام: بر عکس اين تصور غلط که سزارين باعث حفظ تناسب اندام مي‌شود، در زايمان طبيعي خانمها تناسب اندام خود را با انجام ورزش‌هاي مناسب سريع‌تر از مادران سزارين شده به دست مي‌آورند. ـ ترس از افتادگي مثانه طبق تصور زنان حامله: افتادگي مثانه به معني تغييراتي است که در بافت ناحيه مثانه ايجاد شده و ممکن است مادر را در سال‌هاي آتي دچار مشکلات ادراري به شکل بي‌اختياري ادراري کند البته اين حالت ممکن است در کساني که حتي زايمان نکرده‌اند نيز پيش بيايد اما در ميان کساني که تعداد حاملگي‌هاي بيشتري داشته باشند شايع‌تر است؛ اين مشکل به ندرت در زايمان طبيعي بوجود مي‌آيد. ـ ترس از ايجاد اختلال در روابط زناشويي: يکي از دلايل سزارين انتخابي توسط زنان، ترس از مقاربت دردناک پس از زايمان طبيعي است؛ اين در حاليست که طبق مطالعات انجام شده، مقاربت دردناک پس از سزارين بيشتر بوده و در زايمان طبيعي اين مشکل کمتر ديده شده است همچنين برخلاف تصور غلط بعضي از مادران که آسيب قدرت کششي عضلاني کف لگن و اختلال عمکرد جنسي را به زايمان طبيعي نسبت مي‌دهند، روش زايمان تاثيري بر رضايتمندي از عملکرد جنسي ندارد و رضايتمندي از عملکرد جنسي بيشتر از آنکه متاثر از عوامل فيزيکي باشد يک درک ذهني و عاطفي است و تحت تاثير روش و تعداد زايمان قرار نمي‌گيرد. ـ باور غلط جنبه درماني سزارين: تعبير غلط از سزارين به‌عنوان جنبه درماني داشتن براي بعضي از بيماري‌ها که بخصوص در مواردي که جنسيت جنين پسر باشد، پدر و مادر جهت زنده و سالم ماندن جنين درخواست سزارين مي‌دهند! ـ باور غلط اجبار به تکرار سزارين: تا چندين دهه اعتقاد بر اين بوده که زنان داري سابقه سزارين نمي‌توانند زايمان طبيعي داشته باشند! در حاليکه با توجه به عوارض زياد سزارين انتخابي( بدون دليل پزشکي) مطالعات در اين خصوص انجام شده که نشان داده که مادران سزارين قبلي مي‌توانند با مشورت پزشک متخصص اقدام به زايمان طبيعي در بارداري‌هاي بعدي کنند. ناخوشايندي وضعيت قرارگيري در زايمان طبيعي: ناخوشايندي نسبت به وضعيت قرارگيري فرد حين زايمان طبيعي و ناخشنودي شديد از اين که توسط فرد يا افراد ديگر مورد معاينه يا مشاهده قرار گيرند. توصيه بعضي از پزشکان: برخي از محققين يکي از علل در تصميم مادر به سزارين را توصيه پزشک و اعتماد بيمار به وي دانسته‌اند نه شرايط زايماني که بيمار دارد؛ برخي از پزشکان به دلايلي سزارين را حتي در صورت عدم اجبار پزشکي ترجيح مي‌دهند! برخي از دلايل عبارتند از اينکه در مقايسه با زايمان طبيعي، زمان کمتري در سزارين براي بيمار صرف مي‌شود! درآمدزايي سزارين بيشتر است و مي‌توانند سزارين را طبق برنامه زندگي خود برنامه‌ريزي کنند لذا پزشک خود را به بيمار و سلامت او و جنين ترجيح مي‌دهد! تشويق ديگران: تشويق اطرافيان (خانواده‌، دوستان و..) يکي از عومل مؤثر در انتخاب روش زايمان است. ويژگي‌هاي اجتماعي ـ دموگرافيک زنان باردار: از جمله عوامل مؤثر بر انتخاب روش زايمان، ويزگي‌هاي فردي و خانوادگي زن باردار شامل: وضعيت اقتصادي و طبقه اجتماعي، محل سکونت، سن مادر باردار، شغل مادر و سطح تحصيلات مادر است. سيستم نامناسب خدمات بهداشتي: سازمان جهاني بهداشت نيز عواملي همچون توان سيستم بهداشتي براي انجام مراقبت‌هاي جراحي زايمان، دستورالعمل‌هاي بودجه‌اي، منابع انساني سيستم بهداشتي را از جمله تعيين‌کننده‌هاي ميزان سزارين ذکر کرده است. ارتباط نامناسب کادر درمان: ارتباط نامناسب کادر درمان نيز از علل مهم انتخاب سزارين مي‌تواند باشد. خانم‌هاي باردار در مورد نياز به اطلاعات و نيز تصميم‌گيري براي روش زايمان يکنواخت نيستند لذا کارکنان بهداشتي بايد پاسخگوي نيازهاي اطلاعاتي متفاوت خانم‌ها در سطوح مختلف باشند؛ در صورتي که کادر درمان ارتباط مناسبي با مادر برقرار کنند و به مادر توضيحات مناسب را ارائه کنند و حمايت از مادر براي انجام زايمان طبيعي داشته باشند، مي‌تواند در انتخاب روش درست زايمان توسط مادر موثر باشد. سابقه زايمان سزارين در فاميل درجه يک: از ديگر عوامل تأثيرگذار بر انتخاب سزارين سابقه زايمان سزارين در فاميل درجه يک است. تمايل براي برنامه ريزي نمودن دقيق زمان تولد: برخي زوجين تمايل دارند که بتوانند تاريح تولد فرزندان خود را برنامه‌ريزي کنند! مثلا به‌علت مسافرات طولاني‌مدت پزشک خود يا براي جلوگيري از تاخير تحصيلي در آينده ترجيح مي‌دهند تاريخ تولد احتمالي جنين در مهر ماه را با سزارين به شهريو ماه منتقل کنند! يا ترجيح مي‌دهند با چند روز جلو انداختن زايمان با روش سزارين تولد نوزاد مصادف با روز خاصي مثلا اعياد مذهبي باشد لذا در اين روزها شاهد افزايش محسوس ميزان سزارين هستم. اما والدين از خطرات ناخواسته‌اي که با انجام سزارين و نيز تولد زودرس بر سلامت مادر و به خصوص جنين وارد مي‌کنند، غافل هستند ضمن اينکه اين کار از نظر ذهبي و شرعي نيز بدون اشکال نيست؛ زناني که نگرش منفي به سزارين و نگرش مثبت به زايمان طبيعي دارند همچنين داراي حمايت درک شده بيشتر از سوي همسر و خانواده و دوستان براي تصميم‌گيري در مورد روش زايمان، خودکارآمدي درک شده و انتظار ارزش بالا هستند، قصد بالاتري براي زايمان طبيعي دارند. ما را در کانال «آخرين خبر» دنبال کنيد