نشانه های غلظت خون و درمان آن

شفاآنلاين/ رنگ خونم خيلي تيره شده، فکر مي کنم غليظ شده است.» جمله بسيار شايعي که حتما شما هم از ديگران شنيد ه ايد و اغلب مردم زماني آن را بر زبان مي آورند که مي بينند براي آزمايشي ساده روي صندلي آزمايشگاه نشسته اند و خون شان را درون لوله آزمايش مي بينند. معمولا در اين شرايط، اولين فکري که به ذهن اين افراد مي رسد، حجامت و تصفيه خون است. اما اگر شما هم با چنين علائمي روبه رو شده ايد، پيش از آنکه خوددرماني را آغاز کنيد يا براي خارج کردن خون تيره از بدن تان سراغ حجامت برويد، بايد بدانيد که ميان خون تيره و خون غليظ چه تفاوت هايي وجود دارد. در اين مطلب، ما به شما مي گوييم که غلظت خون چيست و چه علائمي دارد. دکتر غلامرضا توگه، فوق تخصص خون و دکتر قدير محمدي، متخصص طب سنتي راه هاي درمان اين مشکل را براي تان مشخص مي کنند. غلظت خون چيست؟ بسياري از بيماران زماني که به متخصص مراجعه مي کنند، اصطلاح غليظ شدن خون را به کار مي برند که درست نيست و غلظت خون تعريف خاص خود را دارد. به لحاظ پزشکي، غلظت خون يعني بخش گلبول هاي قرمز، چند درصد از خون کامل را اشغال کرده است. نحوه کار نيز به اين شکل است که از فردي ۲ سي سي خون گرفته مي شود. سپس اين خون در دستگاه سانتريفيوژ با دور زيادي به چرخش درمي آيد و بر اثر اين چرخش، بخش هاي مختلف خون از هم جدا مي شوند. در ادامه يک ستون که به گلبول هاي قرمز اختصاص داده شده است، از ساير بخش هاي خون جدا مي شود و درصد را اعلام مي کند. اما چه زماني هموگلوبين خون در حد طبيعي است؟ در زنان، اگر ميزان هموگلوبين بين ۱۶ ۱۲ (۴۸ ۳۶ درصد) و در مردان بين ۱۸ ۱۴ (۵۶ ۴۲ درصد) باشد، طبيعي است. اصطلاح غلظت خون را ما زماني به کار مي بريم که ميزان گلبول هاي قرمز خون، از عدد ۵۲ در زنان و از عدد ۵۶ در مردان تجاوز کند. در اين صورت بيمار دچار پرفشاري و غلظت خون شده است. چرا خون غليظ مي شود؟ تنها راهي که نشان مي دهد فردي غلظت خون دارد يا نه، دادن آزمايش خون و اندازه گيري (اچ.تي.سي) هماتوکريت است. بعد از اينکه جواب آماده شد، پزشک دو دسته علت اوليه و ثانويه پيش رو دارد: علت اوليه: مغز استخوان بدون هيچ محرکي از بيرون، خود به خود رفتار آنارشيستي نشان داده و شروع به توليد گلبول قرمز مي کند که به آن پليستمي مي گويند و افزايش غلظت اوليه ناميده مي شود بدون وجود علت ثانويه. درصد کمي از غلظت خون شامل علت اوليه مي شود. علت ثانويه: بين ۹۵ ۹۰ درصد از کساني که با غلظت خون به متخصص مراجعه مي کنند، افرادي هستند که غلظت خون ثانويه دارند و اين موضوع زماني اتفاق مي افتد که اکسيژن کافي به بافت هاي بدن نرسد. با کمبود اکسيژن در بدن، هورموني به نام اريتروپويتين از کليه ترشح مي شود که اين هورمون، مغز استخوان را براي ساخت بيشتر گلبول قرمز تحريک مي کند تا بتواند کمبود اکسيژن رساني به بافت هاي بدن را با افزايش توليد گلبول قرمز جبران کند. نمونه کساني که با اين مشکل مواجه مي شوند، افرادي هستند که در ارتفاعات بلند و کوهستاني زندگي مي کنند و چون با کمبود اکسيژن روبه رو هستند، دچار بيماري غلظت خون مي شوند. گاهي اوقات اکسيژن محيط مناسب است، اما به دليل مشکلات ريوي، فرد دچار غلظت خون مي شود يا ممکن است اکسيژن از ريه وارد خون شود، اما به دليل مشکلات خوني، بين خون شرياني و وريدي، مشکلي وجود داشته باشد و خوني که در ريه پر از اکسيژن شده، بلافاصله با خون کم اکسيژن مخلوط شده و همين مساله سبب بروز غلظت خون شود. علت بعدي، هموگلوبين مادرزادي است که در آن افراد فاميل پرخون هستند و به علل مختلفي، مغز استخوان به گلبول سازي تحريک شود. يکي ديگر از علل مهم غلظت خون، کشيدن سيگار و مسموميت با مونوکسيدکربن است که در نتيجه آنها اکسيژن رساني به خون کم شده و غلظت خون ثانويه ايجاد مي شود. مصرف دخانيات يکي از علت هاي جدي درکنار مسائل قلبي است که هم باعث بروز سرطان شده و هم سبب غليظ شدن خون فرد مي شود. فرض کنيد فردي مدام سردرد دارد و جريان خونش سياليت و رواني لازم را ندارد و مرتب در خواب، خواب زده مي شود، آيا چنين فردي در طول روز عصبي نيست؟ مي تواند تمرکز لازم را براي انجام کار هايش داشته باشد؟ نه. ممکن است ما نتوانيم کار زيادي براي بيماري مادرزادي قلبي که خون پراکسيژن و کم اکسيژن در آن با هم مخلوط مي شوند يا بيماري مغز استخوان انجام دهيم، اما مشکلي که به دست خود ما ايجاد شد، فقط نياز به اراده دارد. بيماران وقتي به ما مراجعه مي کنند، مي بينيم عصبي هستند و دائم سردرد دارند که علت هم پرخوني است و مشکل هم مصرف سيگار و دخانيات است. غلظت خون بيماري پيرمرد هاست؟ اين بيماري بسته به اينکه بر اثر علت اوليه يا ثانويه در فرد ايجاد شده باشد، ممکن است در هر سني بروز پيدا کند. ما افرادي داريم که در سن نوجواني و به دليل ارثي اين مشکل را دارند. بچه هايي هستند که ديواره پايين قلب شان باز است يا مشکل ريوي دارند که آنها ازجمله کساني هستند که درگير غلظت خون مي شوند. چطور درمان مي شود؟ وقتي پزشک متخصص باتوجه به جواب آزمايش متوجه شد که علت بروز غلظت خون در فرد، اوليه است يا ثانويه، درمان را آغاز مي کند. اگر علت ثانويه بود، درمان علت زمينه اي قلبي يا ريوي – را در صورتي که امکان پذير باشد، آغاز مي کند و در کنار آن هرگاه غلظت خون از ۵۶درصد در مردان و ۵۲درصد در زنان بالاتر برود، بخشي از خون کشيده و دور ريخته مي شود. اين کار نيز به شکل استاندارد انجام مي شود تا غلظت خون کاهش پيدا کند. اين عمل تا زماني ادامه دارد که يکي از مهم ترين مواد خونساز بدن بر اثر خروج از بدن کم شود. در واقع به بيمار فقر آهن مي دهيم تا دچار غلظت خون نشود. حال اگر علت پرخوني براثر علت اوليه يعني ناشي از مغز استخوان باشد، در اين حالت بايد به درمان علت بيماري خوني بپردازيم و با خروج خون از يکي از رگ ها، ميزان گلبول هاي قرمز خون تنظيم شوند. چه کنيم که دوباره غليظ نشود؟ يکي از سوالات افرادي که خون شان به حالت طبيعي برگشته اين است که چه کار هايي انجام دهيم تا خون مان دوباره غليظ نشود؟ اين افراد بهتر است هم براي جلوگيري از غليظ شدن خون و هم براي کمک به نيازمندان، به طور مستمر خون بدهند. مردان بهتر است هر سه ماه و زنان هر چهار ماه يکبار خون شان را اهدا کنند. اين نشانه ها مي گويند خونتان غليظ است: زماني که سياليت خون از حدي بالاتر برود، اکسيژن رساني کم شده و حتي ممکن است سبب توقف حرکت خون در رگ ها شود، به همين دليل غلظت خون در برخي مواقع مي تواند با توقف حرکت خون، فرد را دچار سکته مغزي کند. پس وجود نشانه هايي که در ادامه مي آوريم را جدي بگيريد! ۱. لب هاي تان بنفش شده؟ وقتي ميزان هموگلوبين بدون اکسيژن بيش از حد باشد، مخاط هاي بدن مثل لب به رنگ بنفش درمي آيند. انگشتان دست و پا و زير ناخن ها بنفش شده، چشم ها پرخون و پوست صورت نيز بر افروخته مي شود. با ديدن اين علائم ظاهري مي توانيد نسبت به غليظ شدن خون تان شک کرده و براي تشخيص نهايي حتما به متخصص مراجعه کنيد. ۲. سرتان گيج مي رود؟ وقتي غلظت هموگلوبين خون زياد مي شود، سياليت، رواني و حرکت خون کم شده و فرد دچار سرگيجه و رخوت شده و خون دماغ مي شود. اگر سرگيجه و رخوت بدون هيچ دليل زمينه اي ديگري سراغ شما بيايد و گاه و بي گاه بيني تان هم خون ريزي کند، بايد نسبت به غليظ شدن خون تان مشکوک شويد و اين نشانه ها را بررسي کنيد. ۳. نفس نفس مي زنيد؟ کساني که مشکل ريوي دارند، تنگي نفس پيدا مي کنند و نفس نفس مي زنند هم ممکن است به خاطر غلظت خون شان دچار تشديد اين علائم شده باشند. پس هر تنگي نفسي را به حساب آلرژي يا آلودگي هوا نگذاريد. گذشته از اين، افرادي که مشکل قلبي دارند و تپش قلب پيدا مي کنند هم مي توانند دچار اين مشکل باشند. طب سنتي چه مي گويد؟ گرچه به باور طب رايج، افزايش تعداد گلبول هاي قرمز خون مي تواند نشانه غليظ شدنش باشد، اما طب سنتي تعريف نسبتا متفاوتي از غلظت خون ارائه مي دهد. دکتر قدير محمدي، متخصص طب سنتي مي گويد که اين علم، مشکل غلظت خون را به شکل زير توضيح مي دهد: سرم خون غليظ شود... در طب رايج، مي گويند اگر تعداد گلبول هاي خون در حجم به خصوصي از خون بيشتر باشد، فرد مبتلا به غلظت خون است و با بخش سرمي يا مايع کاري ندارند. اما در طب سنتي، اگر گلبول هاي خون کمتر شود، اما سرم خون غليظ تر باشد، مي گوييم غلظت خون وجود دارد. غلظت خون مشکل شايعي است که مي تواند به علت هاي متفاوتي فرد را گرفتار خود کند. چرا اين اتفاق مي افتد؟ غليظ شدن خون دلايل مختلفي دارد. طب سنتي معتقد است مزاج آدم ها مي تواند کنترل بدنشان را به دست بگيرد.گاهي اوقات گرماي مزاج ما بيش از حد نرمال است و اين گرما سبب تجزيه شدن رطوبت و مايعات بدن که خون هم جزء آن است، شده و بخش سرمي خون غليظ مي شود. دماي بدن شما هم بي تاثير نيست گاهي اوقات هم اگر دماي بدن از آن حد طبيعي که ۳۷درجه است، پايين تر بيايد و سردتر شود، خون هم متراکم شده و غليظ مي شود. در اين شرايط دماي بدن فرد مي تواند بدون وجود عوامل زمينه اي ديگر، او را به مشکل غلظت خون دچار کند. درست مثل يخ و آب که يخ نسبت به آب غليظ تر است چون ملکول هاي آن نسبت به هم در شرايط متراکم تري قرار دارند. اما آب رقيق است و ملکول هايش با فاصله بيشتري از هم هستند. يعني هرچه دماي بدن پايين باشد و خون سردتر، گلبول هاي خون به هم چسبيده تر مي شوند و در حجم به خصوصي از خون زياد به نظر مي آيند، ضمن اينکه ممکن است همين فرد دچار کم خوني باشد. خون تيره هميشه غليظ نيست خوني که در سرخرگ ها جريان دارد، شفاف و قرمزرنگ است، اما خوني که در سياهرگ ها وجود دارد، تيره رنگ است و اکسيژن کمي دارد. اکسيژن اين خون در سياهرگ مصرف شده، به بافت ها آمده و حين گردش، مقداري از فضولات گردش سلولي هم به آن اضافه شده و اين خون به قلب و ريه برمي گردد تا دوباره اکسيژن بگيرد، بنابراين نمي توانيم بگوييم لزوما خوني که تيره است، غليظ هم هست. به بيان ديگر، خون تيره، لزوما غليظ نيست، ولي خون غليظ به طور قطع تيره هست. ممکن است خون تيره داشته باشيم اما غليظ هم نباشد. به همان دليلي که اشاره شد ممکن است سلول ها به هم چسبيده باشند و به نظر بيايد خون تيره است، اما در واقع غليظ نيست. شايد يکي از اين سوال ها در ذهن شما هم ايجاد شده باشد باور هاي رايجي در مورد غلظت خون در ميان مردم وجود دارد که آنها را با متخصصان در ميان گذاشتيم. در اين صفحه مي توانيد پاسخ رايج ترين سوالات در مورد غلظت خون را بخوانيد. رقيق بودن خون بهتر از غليظ بودن آن است: دکتر توگه: بستگي به نوع علتي دارد که باعث رقيق شدن خون شده است. گاهي اوقات رقيق بودن خون عوارض شديدي به دنبال دارد و حتي ممکن است فرد دچار کم خوني باشد. دکتر محمدي: رقيق بودن خون دو علت دارد يا به علت افزايش حرارت بدن است که باعث شده سلول ها از هم دور شوند و اين مسئله خوب نيست يا اينکه فرد با کم خوني مواجه است. به همين علت اين باور که گفته مي شود رقيق بودن خون خوب است، درست نيست. به اعتقاد من خون استاندارد و سالم بايد قوام لازم خود را داشته باشد. خون اگر خيلي رقيق باشد، از عروق بدن نشت مي کند و يکي از دلايلي که باعث مي شود بعضي افراد خون دماغ شوند، اين است که خون شان خيلي رقيق است و اين مساله خطرناک است. اگر خون تان غليظ است بهتر است از مصرف موادي مثل پسته، جگر و اسفناج خودداري کنيد: دکتر توگه: غلظت خون يک بيماري است که بايد زمينه آن را داشته باشيد و اين طور نيست که با خوردن اين خوراکي ها غلظت خون پيدا کنيد يا ميزان آن بيشتر شود. دکتر محمدي: در بحث خونساز بودن جگر مردم بسيار اغراق آميز رفتار مي کنند. جگر در اغلب موارد نمي تواند خونسازي کند، چون غذاي غليظي است، بنابراين جگر براي خون سازي مناسب نيست. پسته هم براي کساني که از کم خوني رنج مي برند، مفيد است. اما کساني که خون غليظ دارند، پسته نخورند بهتر است. يعني اگر به طور قطع پرخون هستند نبايد مصرف کنند. اما همان طور که گفته شد، گاهي اوقات سلول هاي خوني به هم چسبيده و متراکم هستند و به نظر مي آيد فرد دچار پرخوني است، درحالي که اين طور نيست و کم خون است و خوردن پسته هيچ ضرري برايش ندارد. در مورد اسفناج هم درصورتي که در کنار کرفس استفاده شود، خوب است و خونسازي مي کند. مصرف برخي ميوه ها ازجمله انار و در راس سبزيجات، کاهو در رقيق و تعديل کردن خوني که غلظت بالايي دارد، موثر هستند. مصرف ۸ ليوان آب در روز باعث کاهش غلظت خون مي شود: دکتر توگه: درست نيست. دکتر محمدي: درست نيست و پايه علمي ندارد. ملاک مصرف آب فقط تشنگي فرد است. مگر اينکه ناحيه تحريک کننده احساس تشنگي در مغز دچار بيماري شود و اين حس در فرد ضعيف شده يا آن را از دست داده باشد. غير از اين دو حالت، هر زماني که نياز داشتيم بايد آب بنوشيم. زياد نوشيدن آب، مسموميت با آب را به همراه دارد و تعادل املاح بدن مثل سديم و پتاسيم به هم مي ريزد و بدترين تشنج ها را به خصوص در سنين بالا به همراه دارد. در افردي که بلغمي مزاج، سفيد پوست و پر چربي هستند، ممکن است مصرف آب مضر هم باشد. کسي که خونش غليظ است نبايد غذاهاي پرپروتئين مصرف کند: دکتر توگه: به بيماران توصيه مي کنيم که از غذا هايي استفاده کنند که آهن کمتري دارند. دکتر محمدي: گاهي اوقات خوراکي هايي مصرف مي کنيم که خون غليظ توليد مي کنند و ازجمله اين خوراکي ها، اغلب پروتئين هاي گوشتي هستند که هرقدر اين گوشت ها تيره تر باشند و حيواني که اين گوشت از آن تهيه مي شود، مسن و عظيم الجثه تر باشد، خون غليظ تري توليد مي کند. همين طور که گوشت شتر نسبت به گوشت گوسفند و گوشت گوسفند نسبت به گوشت مرغ، خون غليظ تري توليد مي کند، به همين علت بهتر است افراد از تنوع غذايي برخوردار بوده و يکسويه نباشد. بهتر است مردم در تغذيه شان افراطي عمل نکنند. يعني نه به شکل افراطي گوشت بخورند و نه گياهخواري کنند تا نه دچار رقت بيش از حد خون شوند و نه دچار غلظت خون. اگر خون تان غليظ است، خون بدهيد تا رقيق شود: دکتر توگه: درست است. اما خون اين افراد پس از اينکه از رگ گرفته مي شود، قابليت استفاده ندارد و بايد دور انداخته شود چراکه کيسه هاي جمع آوري خون، به ميزان استانداردي حاوي ماده ضدانعقاد خون هستند و خون کساني که دچار غلظت خون هستند، در اين کيسه ها به سرعت لخته مي شود و قابل استفاده براي بيماراني که نيازمند به دريافت خون هستند، نيستند. دکتر محمدي: با خون دادن، از ميزان خون کاسته مي شود اما الزما نمي تواند نشانه رقيق شدن خون باشد. هرچند خون دادن ممکن است غلظت خون را تاحدي تعديل کند و تا حدي برطرف شود، اما در مدت يک تا دو هفته، غلظت خون دوباره سرجاي خود برخواهد گشت. چون خونت تيره رنگ است، پس خون غليظي داري: دکتر توگه: بسياري از افراد تصور مي کنند که اگر خون تيره رنگ باشد، يعني خون شان غليظ است و اگر روشن باشد، يعني خون شان رقيق است. در حالي که اين طور نيست. خون تيره به اين معناست که اکسيژن کمي در خون وجود دارد و خون روشن حاوي اکسيژن زيادي است.