ايسنا/ عضو هيات علمي مجتمع تحقيقات گياهان دارويي جهاد دانشگاهي خراسانجنوبي گفت: چهار تخمه تاثير شگفتانگيزي در درمان سرفه و گرفتگي صدا داشته و از قديم مورد توجه بوده است.
مهدي ابراهيمي اظهار کرد: تقريبا همه ما نام چهار تخمه را شنيدهايم و بسياري از ما حداقل يکبار از اين ترکيب فوقالعاده براي درمان گرفتگي صدا، گلودرد يا سرماخوردگي استفاده کردهايم.
وي ادامه داد: شايد براي برخي افراد اين سوال پيش آيد که راز خواص شگفتانگيز اين ترکيب ساده و در عين حال موثر در چيست؟ اثرات اعجاب آور اين ترکيب به خاصيت اجزاي تشکيل دهنده آن بر ميگردد.
عضو هيات علمي مجتمع تحقيقات گياهان دارويي جهاد دانشگاهي خراسانجنوبي بيان کرد: چهار تخمه ترکيبي از قدومه شيرازي، بارهنگ، سپستان و دانه به يا همان به دانه است که از قديمالايام در طب سنتي براي درمان سرفه، سرماخوردگي و گلو درد مورد استفاده قرار ميگرفته است.
ابراهيمي اظهار کرد: قدومه دانه گياهي با نام علمي Sisymbrium officinale Scop از خانواده شب بو است که در مناطق مختلف به آن تودري، توذريج، بذر الخمخم، بذر الهوه و قصيصه نيز ميگويند.
وي اظهار کرد: دانههاي قدومه از عدس کوچکتر، پهن و گرد است و به رنگهاي سرخ و زرد و سفيد يافت ميشود و چون دمکرده آن براي سرماخوردگي و رفع خشونت حلق و حنجره و صدا و آواز مفيد است، به همين دليل به آن گياه آوازخوانها نيز ميگويند.
عضو هيات علمي مجتمع تحقيقات گياهان دارويي جهاد دانشگاهي خراسانجنوبي بيان کرد: تودري از نظر طبيعت طبق نظر حکماي طب سنتي گرم و تر است و چنانچه از دمکرده 10 گرم تودري در هزار گرم آب جوش چند فنجان نوشيده شود، براي سرخ کردن رنگ چهره و صاف کردن آواز و سرفههاي خوني و خشک و همچنين افزايش اشتها مفيد است.
ابراهيمي اظهار کرد: ضماد کوبيده قدومه با آب براي تحليل ورمهاي سفت و ماليدن مخلوط آن با عسل به چشم براي رفع زخم چشم و پاک کردن چرک آن مفيد است و انگشتپيچ قدومه با عسل در قطع اخلاط لزج سينه و ريه موثر است.
وي بيان کرد: براي خروج خلط غليظ و لزج سينه و ريه و تحليل ورمهاي سفت بدن و رفع اثرات سموم نيز از اين گياه استفاده ميشود و مقدار مجاز مصرف قدومه در موارد معمول 8 تا 12 گرم و در مورد دفع اثر سموم 12 تا 20 گرم است.
بارهنگ؛ موثر در رفع اختلالات کليه
عضو هيات علمي مجتمع تحقيقات گياهان دارويي جهاد دانشگاهي خراسانجنوبي بيان کرد: بارهنگ که به آن بارتنگ و در عربي لسان الحمل کبير نيز ميگويند، دانه گياهي از خانواده بارهنگ و با نام علمي Plantago major است که اغلب قسمتهاي اين گياه نظير برگ و ريشه آن نيز مصارف دارويي دارد.
ابراهيمي يادآور شد: تخم بارهنگ اگر در آب ريخته شود، لعاب توليد ميکند و اين لعاب براي نرم کردن سينه، بعنوان تببر، معرّق، مدّر، ضد اسهال خوني ، ضد روماتيسم و همچنين براي رفع اختلالات کليه به کار ميرود.
وي ادامه داد: همچنين از گياه بارهنگ براي معالجه کوليک، مالاريا، سرفه و آسم برونشيتي و در موارد بيماريهاي مثانه و سوزاک استفاده ميشود و ريشه و برگ و تخم بارهنگ بهطور کلي قابض است و اثر نرمکننده دارد، خون را تصفيه ميکند و براي اسهالهاي ساده اثربخش است.
عضو هيات علمي مجتمع تحقيقات گياهان دارويي جهاد دانشگاهي خراسانجنوبي اظهار کرد: مضمضه کردن دمکرده ريشه بارهنگ با آب برگ آن براي کاهش ورم مخاط دهان و تسکين درد دندان مفيد است و آشاميدن فرآوردههاي دارويي بارهنگ به خصوص دمکرده تخم آن در موارد خونرويهاي ريوي، وجود خون در اخلاط، بيماري کبدي، زردي و برگرداندن غذا و جوشانده تخم بارهنگ در رفع بيماريهاي التهاب کليه، مثانه و مخصوصا وجود خون در ادرار مفيد است.
ابراهيمي ادامه داد: مقدار مجاز مصرف تخم بارهنگ 12 گرم بوده و چنانچه جوشانده برگهاي له شده تازه بارهنگ روي ناراحتيهاي پوستي قرار داده شود و مرتبا تجديد شود در درمان آنها بسيار اثرگذار است.
سپستان و رفع ناراحتيهاي مجاري ادرار
وي افزود: سپستان ميوه درختي از خانواده گاوزبان است که به آن سبستان، سجبستان، دبق، مخيط، مخيطا و اطباء الکلبه نيز ميگويند، اين گياه از جنس Cordia است که چندين گونه از آن در طب سنتي کاربرد دارويي دارند.
عضو هيات علمي مجتمع تحقيقات گياهان دارويي جهاد دانشگاهي خراسانجنوبي تصريح کرد: ميوه سپستان که در چهارتخمه از آن استفاده ميشود، تخممرغي و در ابعاد يک آلو است، رنگ آن پس از رسيدن سياه ميشود و داراي ميانبر چسبنده زرد رنگي است.
ابراهيمي ادامه داد: طعم آن کمي شيرين و خوراکي بوده و از پوست درخت، ريشه و برگ و ميوه آن در طب سنتي به عنوان دارو استفاده ميشود.
وي افزود: از ميوه سپستان به عنوان قابض، ضد کرم معده، مدّر و نرمکننده سينه استفاده ميشود و براي رفع ناراحتيهاي مجاري ادرار و بيماريهاي ريه و طحال نيز تجويز ميشود؛ از عصاره پوست درخت براي تسکين دردهاي قولنج يا کوليک در رودهها استفاده ميکنند.
عضو هيات علمي مجتمع تحقيقات گياهان دارويي جهاد دانشگاهي خراسانجنوبي بيان کرد: جوشانده پوست درخت براي رفع سوءهاضمه و کاهش تب مفيد است و گرد مغز دانه ميوه آن در استعمال خارجي براي بيماري قارچي پوست استفاده ميشود.
ابراهيمي ادامه داد: از له کرده برگ هاي درخت براي تسکين سردرد و التيام جراحتها به صورت موضعي و از جوشانده پوست درخت نيز بصورت غرغره براي اثرات قابض آن مصرف ميکنند.
وي افزود: در برخي مناطق از ميوه سپستان به عنوان مبرّد و خنککننده استفاده ميشود، از گرد مغز دانه براي رفع التهاب پوست استفاده ميشود و جوشانده پوست درخت و ساقههاي آن را به عنوان تونيک و مقوي مي خورند.
عضو هيات علمي مجتمع تحقيقات گياهان دارويي جهاد دانشگاهي خراسانجنوبي بيان کرد: به علاوه اين جوشانده براي قطع اسهال و کاهش تب و کمک به سوءهاضمه نيز مفيد است، در استعمال خارجي پوست درخت را خيس و مرطوب و نرم کرده و روي ورمها، جوش و کورک مياندازند که اين عمل براي تحليل ورم ها موثر است.
ابراهيمي يادآور شد: سپستان از نظر طبيعت طبق رأي حکماي طب سنتي ايران نسبتا معتدل و يا کمي سرد و تر بوده و اعتقاد بر اين است که اگر ميوه سپستان را در دهان مکيده و آب آن را فرو برند و يا آب خيس کرده ميوه سپستان را بخورند، براي نرم کردن سينه و حلق و تحليل ورم آنها و رفع خشونت صدا و تسکين سرفه گرم و خشک، رفع گرفتگي آواز، تسکين حدت صفرا و عطش و سوزش مجراي ادرار مفيد است.
وي خاطرنشان کرد: از سپستان براي کشتن و خارج کردن انگل هاي دستگاه گوارش استفاده ميشود، مقدار مجاز مصرف ميوه آن تا 50 گرم و در حدود 30 عدد است.
عضو هيات علمي مجتمع تحقيقات گياهان دارويي جهاد دانشگاهي خراسانجنوبي بيان کرد: بايد توجه داشت که سپستان مضر معده است و کبد را ضعيف ميکند، براي کم کردن اين اثرات، سپستان در سردمزاجها بايد به همراه برگ گل سرخ و در ساير افراد با عناب خورده شود.
به دانه و بهبود زخمها و سوختگي پوست
ابراهيمي با بيان اينکه جانشين سپستان از نظر خواص آن گياه خطمي است، تصريح کرد: به دانه يا همان دانه به، دانه گياهي با همين نام است که به آن Cydonia oblonga Mill نيز گفته ميشود.
وي افزود: اين گياه از خانواده گل رز است و از نظر ترکيبات شيميايي در مغز دانه به گلوکوزيد آميگدالين وجود دارد که ترکيبي سمي است و از مغز دانه در حدود 19- 15 درصد روغن ثابت گرفته ميشود.
عضو هيات علمي مجتمع تحقيقات گياهان دارويي جهاد دانشگاهي خراسانجنوبي بيان کرد: قشر خارجي دانه به در حدود 20 درصد لعاب محلول در آب دارد که ميتواند سبب توليد مادهاي ژلاتيني شود.
ابراهيمي تصريح کرد: به علاوه در تخم به يا به دانه چند گلوکوزيد، مواد لعابي و پکتين، ليپيد، رزين و ويتامين ث نيز يافت ميشود؛ دانه به ضد تب است و براي بند آوردن اسهال ساده و اسهال خوني و جراحات گلو استفاده ميشود.
وي افزود: لعاب بهدانه در استعمال خارجي براي زخمها و سوختگي پوست در اثر آتش مفيد است، از دانه از نظر طبيعت بيشتر سرد و تر است.
عضو هيات علمي مجتمع تحقيقات گياهان دارويي جهاد دانشگاهي خراسانجنوبي بيان کرد: لعاب بهدانه براي خشونت حلق، سرفه گرم و خشک، تسکين حرارت معده، انواع تب، سوزش زبان و دهان و خشکي زبان و دهان مفيد است و علي رغم داشتن لعاب فراوان، براي معده ضرري ندارد.
ابراهيمي بيان کرد: ماليدن لعاب بهدانه به پوست براي تسکين و التيام سوختگي آتش، آبجوش و معالجه آفتابزدگي پوست مفيد است و مقدار مجاز مصرف دانه به 10 گرم و لعاب دانه تا 50 گرم است.
وي افزود: بايد توجه داشت که مصرف زياد بهدانه معده را سست و ضعيف ميکند و به همين دليل هم مصرف آن توسط گرم مزاج ها با شکر و سردمزاجها با رازيانه بايد صورت گيرد، از نظر خواص، جايگزين بهدانه اسفرزه است که اين گياه نيز همانند به دانه لعاب فراواني توليد ميکند.
عضو هيات علمي مجتمع تحقيقات گياهان دارويي جهاد دانشگاهي خراسانجنوبي خاطرنشان کرد: ترکيب اين چهار جزء که هر کدام از آنها به تنهايي نيز تاثيرات شگفت انگيزي بر سلامتي انسان دارند، سبب شده است تا چهارتخمه از قديم الايام تا کنون بعنوان يکي از مهمترين ترکيبات مورد استفاده در فصل سرما مورد استفاده قرار گيرد و به علاوه نظر فعالان صنعت داروسازي را نيز به خود جلب کند تاجايي که امروزه داروي گياهي روتارين که در واقع همان چهارتخمه طب سنتي است، در تمامي داروخانههاي کشور به فروش ميرسد.
بازار