همه چیز درباره داروی لاغری ارلیستات؛ فرصت یا تهدید؟

عصر ايران

بروزرسانی 1400/03/25 - 14:30

همه چیز درباره داروی لاغری ارلیستات؛ فرصت یا تهدید؟

عصر ايران/بهتر است پيش از شروع مصرف ارليستات با پزشک يا داروساز خود در خصوص تداخلات احتمالي، محدوديت و منع مصرف دارو مشورت کنيد، خصوصا اگر داروهاي زير را استفاده مي کنيد و يا مبتلا به مشکلاتي هستيد که در ادامه به آنها اشاره مي شود...
دکتر رکسانا دانيالي - ارليستات دارويي از دسته مهارکننده هاي ليپاز به شمار مي رود که به شکل کپسول در دسترس است و در بازار دارويي ايران عمدتا با نام تجاري "ونوستات" شناخته مي شود. اين دارو که در کشور ما به دسته داروهاي بدون نسخه يا به اختصار OTC (او تي سي) تعلق دارد، به منظور درمان اضافه وزن و چاقي در بزرگسالان مورد استفاده قرار مي گيرد. اما آيا جلوگيري از هضم و گوارش چربي ها و به دنبال آن کاهش جذب اين ترکيبات، در راستاي کمک به کاهش وزن تاثيرگذار خواهد بود؟ ارليستات تا چه اندازه مي تواند به افرادي که از اضافه وزن رنج مي برند ياري رساني کند و در مقابل آنها را با چه عوارضي رو به رو مي سازد؟

ارليستات چيست؟
ارليستات در دو دوز 60 و 120 ميلي گرمي قابل مصرف خواهد بود. برخلاف ايران در کشورهاي اروپايي و آمريکا دوز 120 ميلي گرمي اين دارو حتما بايد طبق تجويز پزشک استفاده شود و دوز 60 ميلي گرمي به صورت او تي سي به بيماران ارائه مي شود. هر دو مدل به عنوان بخشي از برنامه کاهش وزن در کنار رژيم غذايي کم کالري، کم چربي و فعاليت بدني منظم کاربرد دارند.

در مجموع ارليستات 60 ميلي گرمي براي مصرف توسط بزرگسالان بالاي 18 سال که شاخص توده بدني (BMI) آنها 25 و يا بيشتر است مجاز خواهد بود. در مقابل ارليستات با دوز 120 ميلي گرم براي بزرگسالاني که BMI معادل 30 يا بالاتر دارند و همينطور BMI محدوده 27 تا 29 توام با ساير ريسک فاکتورهاي سلامتي مانند فشار خون و ديابت داراي تاييده است.

اين داروي نسبتا محبوب با مکانيسم مهار آنزيم هضم کننده چربي ها که ليپاز نام دارد از گوارش چربي جلوگيري مي کند که در نتيجه اين امر دفع چربي گوارش نيافته رخ خواهد داد. بدين ترتيب با وجود آن که فرد غذاي چرب مصرف کرده است، جذبي صورت نگرفته و کالري دريافتي کاهش يافته است.

ليپاز آنزيمي است که در دستگاه گوارش وجود دارد و به تجزيه چربي رژيم غذايي به اجزاي کوچکتر کمک مي کند تا در نهايت به منظور ذخيره سازي يا تبديل به انرژي از آن استفاده شود. به بيان ساده ارليستات مانع از عملکرد ليپاز مي شود و هنگام مصرف دارو همراه با وعده غذايي، حدود 25 درصد از چربي دريافتي شکسته نشده و به وسيله حرکات روده از بدن دفع خواهد شد.

ميزان کاهش وزن به کمک ارليستات
هرچند ارليستات مي تواند به روند کاهش وزن کمک کند اما اين کاهش حاصلي بيش از آنچه که با رژيم مناسب و ورزش منظم سوزانده مي شود، به همراه نخواهد داشت. اما به طور کلي بر اساس گزارشي از مِـيو کلينيک که يکي از معتبرترين مراکز و دانشگاه هاي علوم پزشکي جهان محسوب مي شود، بيش از 40 درصد از افراد مصرف کننده ارليستات که رژيم کم کالري و فعاليت بدني افزايش يافته را هم دنبال مي کنند طي يک سال کامل 5 درصد و يا بيشتر از وزن بدن خود را از دست مي دهند.

کاهش وزن معني دار از نظر باليني کاهش وزن کافي براي افت خطر بيماري هاي قلبي عروقي، ديابت و امراض مشابه است و معادل کاهش 5 درصدي يا بيشتر از وزن بدن تعريف مي شود. افرادي که رژيم غذايي با کالري محدود داشتند و به طور منظم ورزش مي کردند، با استفاده از ارليستات موفق به کاهش 2.6 کيلوگرم بيشتر از وزن خود در مقايسه با کساني که فقط رژيم مي گرفتند و ورزش مي کردند شده بودند.

نحوه مصرف ارليستات
داروي ارليستات را بهتر است ظرف حداکثر يک ساعت پس از صرف وعده غذايي حاوي چربي تا سه بار در روز مصرف کنيد. اما توصيه مي شود که مصرف روزانه چربي در سه وعده اصلي تقسيم شود و بيش از 30 درصد از کالري کل نباشد. شرکت هاي توليد کننده ارليستات معمولا 15 گرم دريافتي چربي به ازاي هر وعده غذا را پيشنهاد مي کنند.

حال اگر قرار است غذايي بخوريم که فاقد چربي باشد، باز هم نياز به مصرف ارليستات خواهد بود؟ پاسخ خير است. همچنين هرچه درصد چربي وعده غذايي بالاتر باشد، عوارض گوارشي متعاقب ارليستات نيز بيشتر است. البته اين همه داستان نيست و داروي مورد نظر مي تواند با کاهش جذب مواد مغذي محلول در چربي از جمله بتا کاروتن و ويتامين هاي A، D، E و K منجر به کمبود اينها در بدن شود. بنابراين مصرف يک مولتي ويتامين مناسب با سن و جنسيت پيش از خواب و حداقل 2 ساعت پس از آخرين دوز ارليستات ضروري خواهد بود.

در مجموع برنامه کاهش وزن با ارليستات، ورزش و رژيم غذايي در صورتي موفقيت آميز تلقي مي شود که به واسطه آن بتوانيد طي ماه اول حدود 0.5 کيلوگرم در هفته وزن کم کنيد و اين رقم طي سال به 5 درصد يا بالاتر از وزن بدن برسد. اگر روند درمان موثر باشد، مي توان دوره مصرف دارو را براي دست يابي به کاهش وزن بيشتر تمديد کرد. لازم به ذکر است که بيشترين کاهش وزن با دارو طي چندين ماه اول اتفاق مي افتد. در صورتي که به برنامه رژيم و ورزش پايبند بوده ايد و طي چند ماه حداقل 5 درصد از وزن اوليه بدن خود را از دست نداده ايد، ادامه دارو فايده چنداني نخواهد داشت.

عوارض جانبي ارليستات
ماده فعال موجود در ارليستات در اکثر موارد منجر به عوارض گوارشي مربوط به چربي هاي هضم نشده اي مي شود که از مسير هضم عبور مي کنند. البته اين دسته از عوارض طي زمان و با استفاده صحيح از دارو فروکش خواهند کرد. اصلي ترين عوارض جانبي ارليستات عبارت اند از:

- درد يا ناراحتي شکمي

- ترشحات روغني از معقد

- مدفوع روغني

- حرکات مکرر روده

- عدم کنترل کامل بر احساس دفع

- سر درد

- کمر درد

- عفونت دستگاه تنفسي فوقاني

محدوديت يا منع مصرف ارليستات
بهتر است پيش از شروع مصرف ارليستات با پزشک يا داروساز خود در خصوص تداخلات احتمالي، محدوديت و منع مصرف دارو مشورت کنيد، خصوصا اگر داروهاي زير را استفاده مي کنيد و يا مبتلا به مشکلاتي هستيد که در ادامه به آنها اشاره مي شود:

داروهاي درمان کننده:

- ديابت

- بيماري تيروئيد

- ضربان قلب نامنظم

- امراض قلبي عروقي

- تشنج

- HIV

مشکلات سلامتي:

- مشکلات کيسه صفرا

- سنگ کليه

- پانکراتيت

- سندرم روده تحريک پذير

- سابقه پيوند اعضا و مصرف داروهاي مرتبط مانند سيکلوسپورين

- اختلالات تغذيه اي مانند سوء جذب

و همينطور قرار گيري در دوران بارداري يا شيردهي.

توجه: معرفي دارو در رسانه، صرفاً جهت دانش افزايي است و به معناي توصيه يا تجويز نيست. مصرف هر گونه دارو با هر دوز، صرفاً بايد با تشخيص و تجويز پزشک باشد.