گوناگون/ چطور جز خدا از دیگران درخواست نیاز کنیم؟

در فراز اول می‌خوانیم «خابَ الوافِدُونَ عَلى‏ غَیْرِکَ.» یعنی «کسانی که بر غیر تو وارد شوند، محرومند.» 

«خاب» در زبان عربی به معنای نا امید شدن، شکست خوردن یا به هدف نرسیدن است. این واژه به حالتی اشاره دارد که فرد از چیزی که به آن امید داشته، ناامید می‌شود و به نوعی به نتیجه‌ای منفی می‌رسد. تفاوتش با یأس در این است که یأس بیشتر به حالت کلی نا امیدی اشاره دارد و می‌تواند به احساسات عمیق‌تری نسبت به زندگی و آینده مربوط باشد. در حالی که «خاب» بیشتر به یک موقعیت خاص و شکست در آن موقعیت اشاره دارد. کلمه‌ی «وافدون» به معنای افرادی است که به جایی می‌روند یا وارد می‌شوند. این واژه از ریشه «وَفَدَ» گرفته شده که به معنای ورود، آمدن یا پذیرش به مکانی است.

بنابراین معنای این فراز از دعای امام صادق علیه‌السلام را می‌توان اینطور معنا کرد: «کسانی که برای بر آوردن نیازهایشان، با امید فراوان و عاجزانه نزد دیگران می‌روند تا مورد پذیرش آنان قرار بگیرند، نه تنها نیازشان بر آورده نمی‌شود، بلکه در طول زمان نتیجه‌ای منفی می‌گیرند. این دعا بر اهمیت توکل بر خداوند تأکید می‌کند، اما این به معنای عدم نیاز به دیگران یا درخواست کمک از آنها نیست.

در آموزه‌های اسلامی، به این نکته اشاره شده است که خداوند بسیاری از امور را از طریق اسباب و وسایل انجام می‌دهد. مثلاً انسان‌ها ممکن است به یکدیگر کمک کنند یا وام بدهند، اما این اسباب در واقع منبع واقعی برآورده شدن نیازها نیستند. تنها خداوند است که نیازها را به طور واقعی رفع می‌کند.

اعتماد و توکل به خدا به معنای وابستگی تنها به او و درک این حقیقت است که هر کمک یا یاری که از دیگران دریافت می‌شود، در نهایت از جانب خداوند است. بنابراین درخواست از دیگران در صورتی که به دور از وابستگی کامل به آنها باشد و در نهایت به خداوند و توکل به او مرتبط باشد، از نظر اسلامی اشکالی ندارد. در واقع، انسان می‌تواند نیازهای خود را از طریق روابط اجتماعی و اقتصادی برآورده کند، اما باید همواره در دل، امید و توکل به خداوند باشد و باید به یاد داشته باشیم که منبع اصلی برآورده شدن نیازها خداوند است.

همچنین این فراز از دعا بیشتر به این موضوع اشاره دارد که افراد باید در زندگی خود به دنبال رضایت و یاری خداوند باشد و نباید تنها به ظرفیت‌ها و امکانات مادی و انسانی اکتفا کند. در واقع، این دعا به نوعی دعوت به بازگشت به خداوند و اعتماد به او برای رفع نیازها و چالش‌هاست.

پس  نکته کلیدی این است که نباید به درجه‌ای برسیم که وابستگی مفرط به دیگران داشته باشیم و فراموش کنیم که خداوند منبع اصلی یاری و رحمت است. درخواستی که از دیگران داریم باید به عنوان یک اقدام بی‌پشتوانه و با توکل به خداوند صورت گیرد.