لگد محترمانه سفیر انگلیس به شاه: بازی تمام شد!

فارس/ ۳ آذر سال ۱۳۳۲ شمسي «دنيس رايت» به همراه ۱۴ ديپلمات انگليسي وارد تهران شد تا سفارت بريتانيا را بازگشايي کند. «رايت» پس از کودتاي ۲۸ مرداد آمده بود تا منافع شرکت نفت بريتانيا را تأمين کند و بعدها کارهاي مهم‌تري هم انجام داد.

  بخشي از کارهايي که «دنيس رايت» در ايران انجام داد، مصداق بارز همان است که مي‌گويند کار، کار انگليسي‌هاست! رايت يک بار آمد و سفارت بريتانيا را بازگشايي کرد تا پهلوي‌ها و انگليسي‌ها بنشينند و براي نفت ايران که قرار بود ملي باشد نقشه‌اي اساسي بکشند. موفق هم شد و «قرارداد کنسرسيوم نفتي» که در نهايت پس از کودتا در ايران اجرا شد در عمل قانون ملي‌شدن صنعت نفت را که مجلس شوراي ملي تصويب کرده بود، زير پا گذاشت. رايت يک سال بعد سفارت را به سفير جديد بريتانيا تحويل داد و رفت و ۸ سال بعد بازگشت؛ اين بار به عنوان سفير. وي از سال ۱۹۶۳ تا ۱۹۷۱ ميلادي سفير بريتانيا در ايران بود و ميزان دخالتش در امور ايران به قدري بود که شايد فقط به محمدرضا پهلوي دستور مستقيم نمي‌داد؛ وگرنه دستور که مي‌داد! آخرين دستوري هم که به شاه داد پس از انقلاب ايران و خلع محمدرضا پهلوي بود که در باهاما با او ديدار کرد و گفت مصلحت نيست که شاه به انگلستان برود! در واقع، رايت مامور شده بود تا به مهره‌سوخته بريتانيا در خاورميانه يک لگد محترمانه بزند و بگويد که بازي تمام شد!

«دنيس رايت» مانند يک سياستمدار کارکشته، منافع بريتانيا در ايران دوره پهلوي را با دقت و مهارت پيش برد

ماموريت‌هاي ايراني رايت!
«دنيس رايت» کارهاي مهمي در ايران انجام داد؛ البته مهم براي بريتانيا. بي‌دليل که ملکه بريتانيا به کسي لقب «سِر» اعطا نمي‌کند. رايت منافع بريتانيا را پيش برد و در انعقاد قراردادهاي نفتي و تسليحاتي ميان ايران و بريتانيا نقش مهم داشت و البته کمک کرد تا محمدرضا پهلوي تصميم بگيرد که بحرين از ايران جدا شود!

«رايت» درباره ماموريتش در تهران و روابط بريتانيا با ايران کتاب و مقاله بسيار نوشته است

شخصيت رايت خودش نيازمند بررسي‌ها و شناخت بيشتر است؛ اينکه چگونه با سياست‌ورزي رگ‌خواب مقامات دولتي و دربار پهلوي را يافته بود و هر اقدامي براي منافع بريتانيا لازم بود در ايران پيش مي‌برد. ولي به جايش خودش کلي کتاب و مقاله درباره ماموريتش در ايران نوشته که براي علاقه‌مندان به تاريخ پر‌فراز‌و‌نشيب ايران و بريتانيا اطلاعات ارزنده‌اي در آن‌ها يافت مي‌شود. ۲ کتاب معروفش نيز «انگليسي‌ها در بين ايرانيان» و «ايراني‌ها در ميان انگليسي‌ها» نام دارد. کتاب دوم به حضور سفرا و محصلان ايراني در دوره قاجار در انگلستان اختصاص دارد. اما در کتاب اول به بررسي روابط انگلستان با ايران از زمان اعزام نخستين سفير در قرن ۱۳ ميلادي تا زمان سفارت خودش مي‌پردازد که از محتواي آن اطلاعات فراوان و بسيار جالب و ارزشمندي به دست مي‌آيد. فقط براي نمونه اين‌که رايت اعتراف مي‌کند که روابط بريتانيا با ايران در قرون اخير براي محافظت از منافع بريتانيا در هند پايه‌گذاري شده و بعدها در زمان پهلوي‌ها به منافع بريتانيا در خاورميانه پيوند خورده بود.

کتاب مشهور «رايت» درباره تاريخ روابط بريتانيا با ايران بخشي از اهداف استعماري بريتانيا را آشکار مي‌کند 

رايت يک انگليسي تمام‌عيار بود که براي منافع بريتانيا سنگ‌تمام گذاشت و در زندگي «مردي موفق» تلقي مي‌شد؛ البته پيش از آن‌که مرگ در سال ۲۰۰۵ ميلادي سروقتش بيايد و قضاوت درباره شخصيت و کارهايش به تاريخ سپرده شود.

---

بازار

---

به پيج اينستاگرامي «آخرين خبر» بپيونديد
instagram.com/akharinkhabar