آیا "چشم زخم" حقیقت دارد؟

جهان نيوز/ يکي از باورهاي قديمي که همواره در بين اکثر ملتها رواج داشته، مسئله "چشم زخم" يا به اصطلاح "چشم زدن" است. با وجود آنکه دلايل علميِ متقني درباره "چشم زخم" کشف نشده، اما در فرهنگ جوامع به عنوان نيرويي ماوراء الطبيعه و شوم شناخته ميشود.
اما اين امر مورد تأييد خداوند در دين مبين اسلام قرار گرفت، همچنان که در آيه ۵۱ سوره قلم خطاب به رسول خدا صلي الله عليه و آله از چشم زخم کافران خبر داده، فرمود « وَ إِنْ يَکَادُ الَّذِينَ کَفَرُوا لَيُزْلِقُونَکَ بِأَبْصَارِهِمْ لَمَّا سَمِعُوا الذِّکْرَ وَيَقُولُونَ إِنَّهُ لَمَجْنُونٌ »؛ يعني و کافران زماني که قرآن را شنيدند، نزديک بود تو را با چشمانشان بلغزانند [و از پاي درآورند]و ميگويند: بيترديد او ديوانه است.
همچنين روايات متعددي در تأييد "چشم زخم" در منابع روايي ما وجود دارد؛ اميرالمؤمنين عليهالسلام آن را از حقايق نظام عالم معرفي کرده، ميفرمايد « الْعَيْنُ حَقٌّ ». يعني چشمزخم حق است.
يا در حديثي قابل تأمل صفوان از امام صادق عليهالسلام نقل ميکند «اگر گورها را براى شما بشکافند، البته بنگريد که بيشتر مردههاى شما براى چشم زدن مردند، زيرا اثر چشم، حق است»؛ لَوْ نُبِشَ لَکُمْ عَنِ الْقُبُورِ لَرَأَيْتُمْ أَنَّ أَکْثَرَ مَوْتَاهُمْ بِالْعَيْنِ لِأَنَّ الْعَيْنَ حَقٌّ.
اين حديث امام تصريح دارد اکثر مردگان بر اثر چشم زخم بر گورها آرميدند. بعد حضرت در ادامه و در بيان راهکار دفع چشم زخم فرمود «بدان که رسول خدا فرمود: چشم اثر دارد و هر که خوشش آيد از چيزى که برادرش دارد، بايد در باره آن خدا را بياد آورد، که با ياد خدا زيانى بدان نرساند.»
أَلَا إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص قَالَ الْعَيْنُ حَقٌّ فَمَنْ أَعْجَبَهُ مِنْ أَخِيهِ شَيْءٌ فَلْيَذْکُرِ اللَّهَ فِي ذَلِکَ فَإِنَّهُ إِذَا ذَکَرَ اللَّهَ لَمْ يَضُرَّه. (بحار الأنوار (ط - بيروت)، ج۶۰، ص: ۲۵) همچنين رسول خدا صلي الله عليه و آله درباره راهکار پيشگيري از چشم زخم فرمود « اِذا رَآى اَحَدُکُم مِن نَفسِهِ اَو مالِهِ اَو مِن اَخيهِ ما يُعجِبُهُ فَليَدعُ لَهُ بِالبَرَکَةِ فَاِنَّ العَينَ حَقٌ » يعني هرگاه يکى از شما در خودش، يا مالش، يا برادرش، چيز جالب توجهى ديد، براى برکت يافتن آن دعا کند؛ زيرا چشم زخم واقعيت دارد.
ظاهراً از روايات بر ميآيد "چشم زخم" ارتباطي با صفات و ويژگيهاي افراد ندارد بلکه ممکن است اين مسئله در همگان به صورت نسبي وجود داشته باشد، همچنان که به تصريح روايت نبوي، حتي فرد خودش را هم ممکن است چشم بزند. در اين صورت بايد مقدم بر هر کاري بر آن نعمت شکر بر جاي بياورد و دعاي خير کند.
با اين حساب، ضروري است يکسري اقدامات پيشگيرانه داشت و تا جاي ممکن فرد خود و خانواده خود را در معرض نگاه ديگران قرار ندهد. متأسفانه در عصر حاضر و با گسترش شبکههاي مجازي شاهديم افراد بيمهابا و بيواهمه عکس خانواده خويش را به اشتراک ميگذارند.
اين امر سواي از اينکه از جهت اخلاقي و گاهي از لحاظ حقوقي مسئلهدار است، موجب جلب توجه دهها يا صدها و يا ميليونها کاربر فضاي مجازي ميشود و ممکن است خطراتي مثل چشم زخم را به همراه داشته باشد. دور نيست اکثر حوادثي که متوجه ما و خانوادهمان ميشود، ريشه در همين سهلانگاريها و غفلتها و عدم توجه به اين باورهاي حقيقي دارد.