«افطارلیخ» و «اوباشتانلیخ»؛ رسم آذربایجانی‌ها در ماه رمضان

هر سال با آغاز ماه مبارک رمضان مردم گوشه گوشه کشورمان آداب خاصی برای استقبال از ماه میهمانی خدا دارند و با آئین خاصی به استقبال از ماه مهمانی خدا می‌روند و با آئین خاصی نیز این ماه را تمام می‌کنند.

این آداب و رسوم بخشی از فرهنگ بومی و دینی و اعتقادات یک منطقه را شامل می‌شود و بارزترین عنصر هویت بخشی مردمان یک ناحیه به شمار می‌آید و در این میان، آداب و رسوم ماه مبارک رمضان نیز یکی از مباحث فرهنگی است که ریشه در اعتقادات دینی مردم دارد.

میهمانی رفتن در بین مردم ایران و این دیار همواره آداب و رسومی دارد، باور مردم استان بر این است که ماه رمضان، ماه پاکی‌ها و زلالی‌هاست و خیر و برکت خداوندی بیش از هر ماه دیگری، در این ماه بر سفره‌های روزه داران نازل می‌شود.

«اوباش دان» رسم ویژه در مناطق مختلف آذربایجان غربی

سحری خوردن و سحری بلند شدن که در اصطلاح محلی به آن «اوباش دان» هم برای خود در آذربایجان غربی و به ویژه در روستاهای آن آدابی دارد. هنوز هم که هنوز است روستاییان و عشایر آذربایجان غربی با صدای ضربه همسایه بر دیوار خانه و یا درب منزل شأن از خواب بیدار می‌شوند.

اگر سحرگاهان در روستاهای دور افتاده آذربایجان غربی بر روی پشت بام خانه‌ای قرار بگیری می‌بینی که چه شور و نشاطی در روستاها حاکم است، چراغ خانه‌ها یکی یکی روشن می‌شوند همسایه‌های دیوار به دیوار زنجیروار یکدیگر را به فریضه الهی فرا می‌خوانند و حسن ختام این شعر منظوم، سحری خوردن به شیواترین موسیقی آسمانی یعنی اذان صبح ختم می‌شود.

در روستاهای استان در ماه رمضان، وسیله آگاه شدن مردم از اوقات شرعی، به طور عمده به وسیله موذن‌های روستایی، حرکت ستارگان و بالاخره بانگ صبحگاهی خروس‌های محلی بوده است.

در بین عامه مردم، زمان سحری خوردن به «اوباش» یا «اوباش دان» مشهور و وقت آن نیز یک ساعت مانده به اذان صبح است.

تعیین وقت سحر و اذان صبح از حرکت ستاره «اولکرلر»

مؤذن‌های روستایی، با صدای نافذ و گیرایی، وقت سحر را بر پشت بام‌های منازل یا مساجد روستایی با دعایی که در محل به آن «مناجات» می‌گویند، اعلام می‌داشتند، مناجات شامل چند قطعه دعا به زبان عربی و ترکی و صلوات بر محمد و آل محمد (ص) بوده است.

پیرمردان در سطح روستاها، هنوز هم با حسرت زیادی خاطراتی از شیوه بیان، گیرایی و زیبایی صدای مناجات خوانان قدیمی روستا نقل می‌کنند.

همچنین در گذشته‌های نه چندان دور در مناطق روستایی وقت سحر و اذان صبح از روی حرکت ستاره‌هایی که اصطلاحاً به آنها «اولکرلر» می‌گفتند تعیین می‌شد.

افطاری دادن «افطارلیخ» به مستمندان رسم ماندگار مردم آذربایجان غربی

ماه رمضان در آذربایجان غربی، هنوز هم ماه احسان، اطعام و تجدید دوستی‌هاست و اکثر خانواده‌ها، سعی می‌کنند حداقل برای یک‌بار در طول این ماه برای افراد فامیل و نزدیکان، افطاری بدهند.

آنچه که در اولین گام در آستانه رمضان و یا در روزهای روزه در بین مردم آذربایجان غربی می‌توان مشاهده کرد مهمان نوازی و دعوت نزدیکان به افطار است.

افطار دادن به اندازه‌ای در بین مردم آذربایجان غربی جایگاه دارد که هر یک سعی می‌کنند در این امر بر دیگری پیشی گیرند.

دادن افطاری‌های جمعی، برای مستمندان، هنوز هم، در سطح برخی از مساجد شهری و روستایی استان در شب‌های ماه رمضان مرسوم است.