خراسان‌شمالی در تلاش برای رهایی از چنگال بیابان

ایرنا/ بجنورد- ایرنا- تاکنون بیش از ۲۷ هزار هکتار از اراضی خراسان‌شمالی زیر پوشش اقدامات بیابان‌زدایی قرار گرفته و حدود ۷۷۰ هزار اصله نهال مقاوم به خشکی در آن کاشته شده است؛ اقدامی موثر در جهت تثبیت خاک که با مشارکت مردم و بهره‌برداران در حال گسترش است.

به گزارش ایرنا، خراسان‌شمالی با اقلیم نیمه‌خشک و کم‌بارش سال‌ها با چالش جدی بیابان‌زایی مواجه است که باعث کاهش پوشش گیاهی، فرسایش خاک و تهدید معیشت مردم حاشیه دشت‌ها شده است.

---

بازار

---

حدود ۱۸۳ هزار هکتار از اراضی استان بیابانی است و روند گسترش آن هر ساله مشکلات زیست‌محیطی و اقتصادی زیادی ایجاد می‌کند.

خراسان شمالی با استفاده از دانش فنی و مشارکت مردم، اقدامات گسترده‌ای برای مقابله با این پدیده انجام داده است، از جمله کاشت ۷۷۰ هزار نهال مقاوم «تاغ، قره‌داغ و آتریپلکس» در بیش از هشت هزار هکتار از عرصه‌های بیابانی شهرستان‌های اسفراین، گرمه، جاجرم و بام و صفی‌آباد که نقش مهمی در تثبیت خاک و کاهش فرسایش بادی دارد.

همچنین، اجرای طرح‌های مدیریت رواناب در بیش از پنج هزار هکتار و حفاظت‌های مشارکتی به حفظ پوشش گیاهی و جلوگیری از تخریب بیشتر عرصه‌ها کمک کرده است و در کنار این اقدامات، مبارزه با آفت «سفیدک تاغ» در ۱۶۵ هکتار از اراضی شهرستان گرمه با تخصیص اعتبار قابل توجه ادامه دارد تا سلامت پوشش گیاهی حفظ شود.

با این حال، بیابان‌زدایی در استان با چالش‌هایی مانند تغییرات اقلیمی، کمبود منابع مالی و نیاز به افزایش مشارکت مردمی روبه‌رو است که برای موفقیت در این مسیر باید مورد توجه قرار گیرد.

ادامه و توسعه برنامه‌های بیابان‌زدایی، استفاده از فناوری‌های نوین و ارتقای آگاهی عمومی، کلید حفظ طبیعت و بهبود معیشت در خراسان شمالی خواهد بود.

هشت هزار و ۴۰۰ هکتار نهال‌کاری

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان‌شمالی در این خصوص گفت: تاکنون حدود هشت هزار و ۴۰۰ هکتار از اراضی بیابانی استان با گونه‌های بومی و مقاوم مانند تاغ، قره‌داغ و آترپیلکس نهال‌کاری شده است.

علی اسدی عنوان کرد: در مجموع ۷۷۰ هزار اصله نهال در این عرصه‌ها غرس شده که هم از نظر اقلیمی با شرایط استان سازگار هستند و هم نقش مؤثری در کنترل فرسایش بادی و حفظ منابع خاک و آب دارند.

وی ادامه داد: نمونه بارز این اقدامات در ورودی شهرهای اسفراین، درق، گرمه و جاجرم اجرا شده که نقش ویژه ای در بهبود منظر شهری، جلوگیری از گسترش بیابان و کاهش گردوغبار داشته است.

مدیریت رواناب و مهار سیلاب

اسدی با اشاره به سایر اقدامات مکمل برای بیابان‌زدایی گفت: طرح مدیریت رواناب در سطح پنج هزار و ۱۰۰ هکتار از عرصه‌های طبیعی استان اجرا شده و هدف این طرح، هدایت آب‌های سطحی، کنترل فرسایش خاک، افزایش نفوذ آب در زمین و تقویت پوشش گیاهی است.

به گفته وی، این اقدامات ضمن کاهش خسارات ناشی از روان‌آب‌های سطحی و سیلاب، مانع از تبدیل تدریجی مراتع به بیابان می‌شود.

مدیرکل منابع طبیعی خراسان‌شمالی خاطرنشان کرد: بیابان‌زدایی  تنها اقدام زیست‌محیطی نیست، بلکه اقدامی برای توسعه متوازن و افزایش کیفیت زندگی مردم در حاشیه مناطق خشک و نیمه‌خشک است زیراکه ساکنان این مناطق از تاثیرات مستقیم بیابان‌زایی رنج می‌برند و اجرای چنین طرح‌هایی به نوعی عدالت زیست‌محیطی محسوب می‌شود.

وی یادآور شد: طرح‌های منابع طبیعی باید با آموزش، مشارکت مردم و حمایت مالی مداوم همراه باشد تا به نتایج پایدار و بلندمدت برسد.

۲۷ هزار هکتار عملیات بیابان‌زدایی

رییس اداره بیابان اداره کل منابع طبیعی خراسان‌شمالی نیز در این باره گفت: در مجموع تاکنون ۲۷ هزار هکتار عملیات بیابان‌زدایی در استان اجرا شده که شهرستان‌های اسفراین، بام و صفی‌آباد، گرمه و جاجرم بیشترین سهم را داشته‌اند.

حسن امامی افزود: این عملیات شامل مجموعه‌ای از اقدامات از جمله نهال‌کاری، مدیریت رواناب، قرق مراتع، ذخیره نزولات و اجرای طرح‌های مشارکتی با بهره‌برداران است که هر یک نقش مؤثری در کنترل گسترش بیابان‌ها دارند.

گونه‌های مقاوم، نگهبانان بی‌زبان خاک

وی با تاکید بر اهمیت گونه‌های گیاهی مورد استفاده در طرح‌های نهال‌کاری گفت: گونه‌های مورد استفاده مانند تاغ، قره‌داغ و آترپیلکس دارای ویژگی‌های گیاه‌شناسی خاصی هستند که مقاومت بالایی نسبت به خشکسالی، شوری خاک و فرسایش بادی دارند.

رییس اداره بیابان اداره کل منابع طبیعی خراسان‌شمالی افزود: بر اساس مطالعات انجام‌شده، این گونه‌ها در مناطقی با فرسایش شدید بادی توانسته‌اند روند تخریب خاک را متوقف و حتی بازگشت تدریجی پوشش گیاهی را ممکن کنند.

ترسیب کربن؛ طرحی برای بازسازی زمین

وی در ادامه به اجرای طرح های بین‌المللی و الگوهای نوین در عرصه بیابان‌زدایی اشاره کرد و گفت: طرح ترمیم ترسیب کربن از اقدامات موفق استان در مهار بیابان‌زایی است که با مشارکت جوامع محلی اجرا می‌شود.

امامی افزود: این طرح تاکنون آثار قابل توجهی در کنترل روند تخریب سرزمین، کاهش گازهای گلخانه‌ای و افزایش مشارکت ساکنان محلی در حفاظت از منابع طبیعی داشته است.

مبارزه علیه آفت در ۱۶۵ هکتار

وی اظهار کرد: مبارزه علیه بیماری آفت سفیدک تاغ در سطح ۱۶۵ هکتار از عرصه‌های بیابانی شهرستان گرمه از ابتدای فروردین ماه سال جاری آغاز شده و تا پایان تیرماه ادامه خواهد داشت، این عملیات با تمرکز بر مناطقی که بیشترین میزان آلودگی را دارند انجام می‌شود و هدف اصلی آن حفظ پوشش گیاهی تاغ است که نقش حیاتی در جلوگیری از بیابان‌زایی و پیشروی بیابان ایفا می‌کند.

رییس اداره بیابان اداره کل منابع طبیعی خراسان‌شمالی ادامه داد: تاغ‌ها با جلوگیری از فرسایش بادی نقش مؤثری در کاهش خسارات ناشی از طوفان شن دارند و از کاهش جمعیت در روستاهای حاشیه بیابان‌ها جلوگیری می‌کنند، بنابراین مراقبت و نگهداری از این گونه گیاهی بسیار ضروری است و در همین راستا، برای مقابله با بیماری سفیدک تاغ در شهرستان گرمه، ۹ میلیارد و ۵۰۰ میلیون ریال اعتبار تخصیص یافته است.

گستره حوزه منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان شمالی ۲ میلیون و ۳۳ هزار و ۳۶ مساحت هکتار است که ۱۸۳ هزار و ۶۳۶ هکتار معادل ۹ درصد وسعت منابع طبیعی خراسان شمالی را بیابان تشکیل می دهد که ۱۱۲ هزار هکتار در شهرستان جاجرم، ۳۹ هزار هکتار در اسفراین و ۳۱ هزار هکتار در گرمه است.

عمده اراضی بیابانی استان در حوزه کال شور در سه شهرستان جاجرم، گرمه و اسفراین واقع است.