ابزارهای سنگی ۵۰۰هزارساله در خراسان کشف شد/ گشودن گنجینه ۷۰۰ ساله یزد به روی مردم

ایرنا/ تهران- ایرنا- کشف ابزارهای سنگی ۵۰۰ هزار ساله در خراسان جنوبی و آرامگاه سلطنتی ایلخانی در مجاورت گنبد سلطانیه، گشوده شدن گنجینه ۷۰۰ساله یزد روی مردم، ثبت آیین مشعل‌گردانی برکوه در تقویم رویدادهای گردشگری کشور و باز شدن موزه مردان نمکی زنجان روی گردشگران از مهمترین عناوین اخبار میراث فرهنگی در استان‌ها طی هفته سوم مرداد است.

به گزارش خبرنگار ایرنا، میراث فرهنگی به مجموعه آثار و نشانه‌های مادی و معنوی گفته می‌شود که از گذشته به ما رسیده و ارزش نگهداری و انتقال به نسل‌های آینده را دارد. این میراث شامل اشیا، بناها، آیین‌ها، سنت‌ها، زبان و دانش‌های سنتی است که هویت یک ملت را شکل می‌دهند. میراث فرهنگی منحصربه‌فرد، جایگزین‌ناپذیر و در میان نسل‌ها از ارزش و احترام برخوردار است.

---

بازار

---

میراث فرهنگی ایران نیز به عنوان کشوری با تمدنی دیرین از دیرباز مورد توجه بوده است و هنوز نیز دانشمندان باستان‌شناسی و گروه‌های مختلف تحقیقاتی در حال کشف و بررسی آثار مختلفی هستند که هر روز در جای‌جای ایران کشف می‌شود.

گزارش ذیل، شرحی مختصر از کشف این میراث ماندگار و نتایج تحقیقات مختلف طی هفته سوم مرداد و از سراسر ایران است.

کشف ابزارهای سنگی ۵۰۰ هزار ساله در خراسان جنوبی

مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان جنوبی، از شناسایی نخستین نمونه‌های صنعت آشولی، شامل تبرهای دستی با قدمتی حدود نیم میلیون سال، در محوطه باستانی «دق جزیره آیسک» خبر داد؛ کشفی که می‌تواند دریچه‌ای تازه به شناخت تاریخ حضور انسان در شرق فلات ایران بگشاید.

سید احمد برآبادی افزود: کاوش‌های اخیر که پس از پنج دهه از آخرین فعالیت‌های باستان‌شناسی دوره پارینه‌سنگی در غار خونیک آغاز شده، موفق به ارائه لایه‌نگاری‌های متنوع در ۱۳ گمانه از محوطه دق جزیره شده است.

وی ادامه داد: برآوردهای اولیه نشان می‌دهد آثار متعلق به دوره پارینه‌سنگی میانی بین ۱۰۰ تا ۲۰۰ هزار سال و آثار دوره پارینه‌سنگی قدیم بیش از ۵۰۰ هزار سال قدمت دارند. با این حال، تعیین نهایی قدمت نیازمند بررسی‌های دقیق آزمایشگاهی در مراکز معتبر است تا داده‌ها به‌ صورت علمی و مستند تحلیل شود. این یافته‌ها می‌تواند فصلی تازه در شناخت سیر تکامل انسان در فلات ایران رقم بزند.

سرپرست تیم کاوش نیز گفت: برای نخستین بار در شرق ایران، نمونه‌های صنعت آشولی شامل تبرهای دستی حدود ۵۰۰ هزار ساله شناسایی شده است. صنایع آشولی که پیش‌تر در غرب ایران و دیگر نقاط جهان شناخته شده بود، اکنون با این کشف، جایگاه شرق ایران را در نقشه پراکندگی فرهنگی و فناوری انسان‌های اولیه تثبیت می‌کند.

علی صدرایی خاطرنشان کرد: کاوش‌های باستان‌شناسی از تیرماه ۱۴۰۴ با حمایت اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان جنوبی آغاز شده و اکنون در مراحل پایانی قرار دارد. تاکنون ابزارهای سنگی متنوع، سرنیزه‌های دوره پارینه‌سنگی میانی و شواهدی از محل‌های سکونت میان یخبندانی کشف شده است.

محوطه باستانی «دق جزیره آیسک» با وسعتی بیش از ۳۰۰ هکتار در جنوب‌غربی بخش آیسک شهرستان سرایان، بزرگ‌ترین محوطه پارینه‌سنگی شرق ایران به‌شمار می‌رود. کشف اخیر، گامی مهم در بازخوانی تاریخ زیست بشر در این منطقه است و می‌تواند افق‌های تازه‌ای را در مطالعات باستان‌شناسی و توسعه گردشگری علمی در شرق کشور ترسیم کند.

کشف آرامگاه سلطنتی ایلخانی در مجاورت گنبد جهانی سلطانیه

سرپرست کاوش و مدیر پایگاه میراث جهانی سلطانیه گفت: در جریان کاوش‌های باستان‌شناسی در محدوده جنوب‌غربی ارگ تاریخی سلطانیه، باستان‌شناسان به بخشی از یک آرامگاه زیرزمینی دست یافتند که بنابر شواهد تاریخی و یافته‌های میدانی، متعلق به دوره ایلخانی و به‌ احتمال قوی محل دفن اعضای خاندان سلطنتی ایلخانان مغول از جمله همسر و فرزندان اولجایتو، هشتمین ایلخان مغول بوده است.

ابوالفضل عالی اضافه کرد: عملیات کاوش باستان‌شناسی در محدوده جنوب‌غربی ارگ تاریخی و در مجاورت گنبد سلطانیه از مرداد آغاز شده و تا پایان شهریور ادامه دارد. در بررسی‌ها و کاوش‌های علمی در محدوده موسوم به ابواب‌البر، بخش‌هایی از یک آرامگاه زیرزمینی در نزدیکی گنبد سلطانیه شناسایی و مستندنگاری شد.

وی با استناد به شواهد میدانی، داده‌های باستان‌شناختی و گزارش‌های مکتوب تاریخی تصریح کرد: براساس قرائن موجود، آرامگاه مزبور متعلق به دوره ایلخانی است و اسکلت‌های کشف‌شده در آن به‌احتمال فراوان، به اعضای خاندان سلطنتی ایلخانان مغول تعلق دارد.

سرپرست کاوش و مدیر پایگاه میراث جهانی سلطانیه توضیح داد: گورستان سلطنتی یکی از بخش‌های بسیار مهم پیرامون گنبد سلطانیه محسوب می‌شود که مطابق منابع تاریخی، محل دفن برخی از اعضای خاندان سلطنتی از جمله یکی از همسران و فرزندان اولجایتو بوده است. گورستان‌های سلطنتی ظرفیت بالایی در ارائه اطلاعات درباره ساختار سلسله‌ مراتب اجتماعی و جایگاه افراد در نظام سیاسی و فرهنگی هر دوره دارند.

عالی ادامه داد: کشف چنین گورستانی در جریان کاوش‌های باستان‌شناسی ارگ تاریخی سلطانیه، افق‌های تازه‌ای برای شناخت تاریخ، فرهنگ و آداب‌ورسوم این خطه می‌گشاید. این قبیل کشفیات معمولاً شامل بقایای انسانی، اشیای نفیس، عناصر معماری و کتیبه‌هایی است که به درک ابعاد گوناگون زندگی و جهان‌بینی مردمان گذشته یاری می‌رسانند.

گنجینه ۷۰۰ ساله یزد به روی مردم گشوده شد

مدرسه کمالیه در سال ۷۲۰ هجری قمری توسط خواجه کمال‌الدین ابوالمعالی پسر برهان الدین لطف الله وزیر محمد مظفر بنا شده است.

گنبد آن از داخل با نقوش مختلف تزیین و رنگ آمیزی شده و بخشی از رنگ‌های لاجوردی و طلایی این گنبد، هنوز باقی مانده است. بنایی که در با حضور پرشور مردم و علاقه‌مندان به میراث فرهنگی در برنامه دوشنبه‌های رهایی در یزد بعد از ۴ دهه بازگشایی شد.

ثبت آیین مشعل‌گردانی برکوه در تقویم رویدادهای گردشگری کشور

معاون گردشگری، سرمایه‌گذاری و تأمین منابع اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان جنوبی از ثبت آیین مشعل‌گردانی برکوه در تقویم رویدادهای گردشگری کشور خبر داد.

محمد عرب گفت: آیین کهن مشعل‌گردانی روستای برکوه شهرستان سربیشه، بیش از یک قرن است که چون آتشی خاموش‌نشدنی در حافظه تاریخی و عاطفی مردم این روستا زبانه می‌کشد. روایت این رسم دیرسال، به شبی برمی‌گردد که کربلا در آستانه‌ طوفان خون و عطش ایستاده بود؛ شبی که امام حسین (ع) با آرامش، یاران خویش را از حمله‌ای که در پیش بود آگاه ساخت و فرمود: «هر کس می‌خواهد، می‌تواند در همین شب، راه خویش را جدا کند.» اما آنان که ماندند، پیمان بستند تا هدیه وفاداری را با جان و شهادت بپردازند. آن شب، مشعل‌هایی در اطراف خیمه‌ها برافروختند؛ مشعل‌هایی که فروغشان همچون دژی از نور، کاروان را از گزند شبیخون در تاریکی شب پاس می‌داشت.

وی افزود: امروز، همان فروغ عاشورایی در برکوه همچنان زنده است. مشعل‌ها این‌بار در قالبی نو ساخته می‌شوند؛ استوانه‌هایی آهنین که با تسمه‌های محکم شکل گرفته‌اند. درون این استوانه‌ها، چوب‌هایی آغشته به روغن پنبه‌دانه یا نفت جای می‌گیرد و با افروخته‌شدن، شعله‌هایی سرکش و زنده به آسمان می‌فرستد. در میان نوای سینه‌زنان و زمزمه‌های سوزناک عزاداران، این مشعل‌ها در شب عاشورا بر دوش مردان و جوانان روستا حمل می‌شود؛ آتش‌هایی که در گذرگاه‌های تاریک می‌چرخند و پیام جاودانه ایستادگی را به گوش هر بیننده‌ای می‌رسانند.

عرب تصریح کرد: این آیین که پیش‌تر در فهرست میراث ناملموس کشور به ثبت رسیده بود، اکنون با شماره ۲۰۴۰۹۱۱۲۴ در سطح استانی و ۱۸ مرداد سال ۱۴۰۴ در تقویم رویدادهای گردشگری کشور نیز جای گرفت. ثبت این آیین، سندی ارزشمند برای پاسداشت و معرفی میراث فرهنگی مذهبی منطقه است و می‌تواند نقش بسزایی در رونق گردشگری مذهبی و فرهنگی ایفا کند.

وی تصریح کرد: رویدادهایی همچون مشعل‌گردانی برکوه، تنها یک مراسم عزاداری نیستند؛ بلکه آیینه‌ای از تاریخ، ف��هنگ و ایمان مردم این سرزمین‌اند. این آیین‌ها با جلوه‌های بصری، صوتی و حرکتی ویژه، تجربه‌ای عمیق برای گردشگران داخلی و خارجی فراهم می‌کنند و ظرفیت بالایی برای جذب گردشگر مذهبی دارند.

باز شدن موزه مردان نمکی زنجان به روی گردشگران

معاون میراث فرهنگی استان زنجان از باز شدن موزه مردان نمکی به روی گردشگران خبر داد و گفت: این موزه بعد از عبور از وضعیت اضطراری و با نظر شورای تأمین استان و مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان برای بازدید گردشگران آماده است.

محمدرضا محمدپور افزود: تعطیلی موقت موزه مردان نمکی به منظور اطمینان از سلامت و امنیت آثار گرانبهای این موزه صورت گرفته بود.

وی خاطرنشان کرد: گنبد سلطانیه، آرامگاه چلبی اوغلو، آرامگاه ملا حسن کاشی و معبد داش کسن در شهرستان سلطانیه، به همراه موزه رختشویخانه زنجان و تمام اماکن تاریخی دیگر نیز ماه گذشته بازگشایی شده بود.

محمدپور گفت: این استان با داشتن سابقه چند هزار ساله، گنجینه با ارزشی از موزه‌ها را در دل خود جای داده است که تقویت بینش و فرهنگ موزه‌ای در آن می‌تواند موجب توسعه کمی و کیفی موزه‌ها شود. ساعت کاری موزه ها تا پایان شهریور در روزهای شنبه تا چهارشنبه از ساعت ۹ تا ۱۹ و روزهای پنجشنبه و جمعه از ساعت ۹ تا ۲۰ است.

ثبت چهار اثر ناملموس خراسان شمالی در فهرست میراث ملی

مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان شمالی گفت: در جلسه اخیر شورای‌عالی ثبت آثار وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی، چهار اثر از میراث ناملموس استان مطرح و پس از بررسی با تأیید تمام اعضای شورا در فهرست میراث ملی به ثبت رسید.

علی مستوفیان افزود: این آثار شامل مهارت پخت خوراکی ماش‌له‌شعله، مهارت ساخت عروسک‌های بازی دایزا، فنون و مهارت بافت گلیم گریوان و فنون و مهارت بافت جاجیم اشکی است.

وی تصریح کرد: با ثبت این چهار اثر تعداد آثار ناملموس استان در فهرست میراث ملی کشور به عدد ۱۰۰ رسید که این موضوع بیانگر تنوع و غنای فرهنگی خراسان شمالی و نقش پررنگ مردم این خطه در حفظ و پاسداشت سنت‌ها و مهارت‌های بومی است.