مطالبات بر زمین مانده؛ توسعه اقتصادی خراسان جنوبی منتظر گرهگشایی دولت وفاق

ایرنا/ بیرجند - ایرنا- فعالان اقتصادی خراسان جنوبی در نشستی صمیمی با مشاور رئیسجمهور در امور تشکلها و احزاب، فهرستی از چالشها و مطالبات برزمین مانده خود را با تأکید بر ضرورت تسهیل قوانین، رفع تعهدات ارزی و توسعه زیرساختها مطرح کردند و خواستار همراهی جدی دولت برای بهرهبرداری از ظرفیتهای بالقوه استان شدند.
به گزارش ایرنا خراسان جنوبی با برخورداری از ظرفیتهای متنوع اقتصادی، یکی از استانهای مستعد برای توسعه و رشد در سطح کشور به شمار میرود. از جمله این ظرفیتها میتوان به منابع معدنی غنی، کشاورزی متنوع به ویژه در زمینه تولید زرشک و زعفران، پتانسیلهای مرزی و موقعیت استراتژیک برای صادرات به کشورهای همسایه مانند افغانستان اشاره کرد.
با این حال، مشکلات و چالشهایی از جمله کمبود زیرساختها، موانع مالی و قوانینی که فعالیتهای اقتصادی را محدود میکند، مانع از بهرهبرداری کامل از این ظرفیتها شده است. در همین راستا، نشست فعالان اقتصادی خراسان جنوبی با نورالدین آهی، مشاور رئیسجمهور در امور تشکلها و احزاب که در سفری دو روزه به خراسان جنوبی آمده، برگزار شد تا ضمن بررسی چالشها و مشکلات موجود، مطالبات و درخواستهای این فعالان را مستقیم از زبان آنان بشنود و برای پیگیری و انتقال آن به سطوح ملی اقدام کند.
صادرات زیر تیغ تعهدات ارزی
رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی خراسان جنوبی در این نشست بر توجه به بازار افغانستان تأکید کرد و گفت: در سال ۱۴۰۳ میزان صادرات کشور حدود ۱۷ میلیارد دلار بوده و امسال نیز پیشبینی میشود این رقم افزایش یابد، اما نباید فراموش کرد که تعهدات ارزی و سیاستهای بانک مرکزی عملاً به مانعی جدی برای صادرکنندگان تبدیل شدهاند.
علیرضا خامهزر با بیان اینکه پس از تغییر شرایط سیاسی در افغانستان، فرصتهای زیادی برای جذب سرمایه به وجود آمده است، تصریح کرد: به دلیل وجود قوانین محدودکننده و نبود سیاستگذاریهای روشن، نتوانستهایم از این فرصتها بهرهبرداری کنیم.
وی با تأکید بر اینکه نرخ ارز و مشکلات مربوط به مدیریت تخصیص ارز باعث کاهش قدرت رقابت ایران در بازارهای منطقهای شده، اظهار کرد: موضوع تعهد ارزی، نهتنها صادرات را دچار مشکل کرده، بلکه در برخی موارد موجب ایجاد رانت و فساد در فرآیندهای تجاری شده است.
رئیس اتاق بازرگانی، صنایع و معادن و کشاورزی بیرجند ادامه داد: دولت به جای تسهیل صادرات و کاهش هزینههای سربار تولید، با اخذ عوارض، مالیات، بیمه و هزینههای جانبی دیگر، فشار مضاعفی بر بخش خصوصی وارد کرده است.
وی با انتقاد از تمرکز تصمیمگیریها در پایتخت گفت: استانهای دیگر کشور ظرفیتهایی دارند که در تهران یافت نمیشود، اما صدای آنها شنیده نمیشود.
خامهزر با ابراز نگرانی نسبت به آینده اقتصاد کشور گفت: ما نگران آینده ایران هستیم؛ مردمی که شایسته آرامش و رفاه هستند، نباید هر روز با دغدغه معیشت و نوسانات اقتصادی زندگی کنند. امید است که با تدبیر مسئولان، راهکارهای مؤثری برای بهبود شرایط فراهم شود.
معدن؛ فرصت طلایی شرق در قفل قوانین
رئیس کمیسیون معدن اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی بیرجند در خصوص وضعیت صنعت معدن و چالشهای موجود در مسیر رشد این بخش، بر ضرورت بازنگری در قوانین و توجه بیشتر به توسعه زیرساختهای معدنی کشور تأکید کرد.
احمد پروین با اشاره به اهداف مقام معظم رهبری در زمینه رشد ۱۳ درصدی این صنعت، تصریح کرد: هدفگذاری در این راستا بهطور دقیق مشخص شده است، اما برای دستیابی به آن، لازم است تا اقدامات اساسی در بخشهای مختلف انجام شود.
وی ادامه داد: تنها یک درصد از جمعیت کشور در استانهایی زندگی میکنند که بیش از ۸۰ درصد منابع معدنی کشور در آنجا قرار دارد لذا این وضعیت نشاندهنده این است که ما در برخی حوزهها مسیر اشتباهی را طی کردهایم و نیاز به بازنگری در سیاستهای معدنی داریم.
رئیس کمیسیون معدن اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی بیرجند یکی از چالشهای بزرگ موجود را محدودیت در دسترسی به منابع معدنی به دلیل قوانین ناکارآمد و اجرای ضعیف آنها دانست و افزود: بیش از ۷۰ درصد از اراضی کشور به دلیل قوانین نادرست و اجرای ناصحیح آنها قفل شدهاند و در اختیار مکتشفین قرار نمیگیرند.
وی تصریح کرد: در خراسان جنوبی، این رقم به بیش از ۸۰ درصد میرسد که نشاندهنده وضعیت بحرانی در بهرهبرداری از منابع معدنی است.
پروین به اهمیت تغییر در سیاستها و قوانین اشاره کرد و گفت: برای توسعه این صنعت، نیاز به اقدامات ویژهای داریم، بهویژه برای ایجاد منطقه آزاد معدنی در خراسان جنوبی، که میتواند بهعنوان الگو در کشور مطرح شود.
وی به مشکلات موجود در واردات ماشینآلات معدنی اشاره کرد و افزود: اکنون به دلیل مشکلات گمرکی و مقررات پیچیده، معدنداران قادر به واردات ماشینآلات سنگین مورد نیاز خود نیستند و اگر از این موانع عبور کنیم و تسهیلات ویژه برای واردات ماشینآلات فراهم شود، میتوانیم به توسعه صنعت معدن شتاب بخشیم.
وی همچنین بر لزوم توجه به نقش بخش خصوصی در معادن تأکید کرد و گفت: بخش خصوصی در معادن استان نقش مهمی دارد، اما مشکلات قانونی و مدیریتی باعث شده که این بخش نتواند بهطور مستقیم و مؤثر در توسعه معادن فعالیت کند.
رئیس کمیسیون معدن اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی بیرجند عنوان کرد: بسیاری از سرمایهگذاران به دلیل پیچیدگیهای قانونی و عدم حمایت کافی، بهجای انجام فعالیتهای معدنی، تبدیل به واسطههایی بین عرضه و تقاضا میشوند.
وی بهطور خاص بر لزوم حل مشکل پذیرش پروانههای معدنی به عنوان وثیقه در بانکها تأکید کرد و گفت: هنوز بانکها پروانههای معدنی را به عنوان وثیقه نمیپذیرند، که این خود مانع بزرگی برای جذب سرمایهگذاران است و با توجه به اینکه این قانون تصویب شده، باید هر چه سریعتر آییننامههای اجرایی آن تنظیم و بهطور کامل اجرا شود.
پروین با اشاره به اهمیت تحولات قانونی و تسهیلات جدید برای بخش معدن تأکید کرد: اگر این اقدامات صورت گیرد، میتوانیم شاهد تحولی بزرگ در صنعت معدن کشور باشیم و در نهایت، استان خراسان جنوبی به یکی از قطبهای معدنی کشور تبدیل خواهد شد.
شرق کشور نیازمند آزادراه و انرژی پایدار
نایب رئیس کمیسیون معدن اتاق بازرگانی خراسان جنوبی هم با اشاره به موقعیت جغرافیایی خاص استان خراسان، که در خشکترین نقطه ایران قرار دارد، گفت: میزان بارندگی در این منطقه بسیار کم و شرایط آب و هوایی آن شامل تابستانهای گرم و خشک و زمستانهای سرد است. این ویژگیها میتواند چالشهای زیادی برای توسعه زیرساختها و فعالیتهای اقتصادی بهویژه در حوزه معدن ایجاد کند.
علیرضا عابدی با اشاره به منابع غنی معدنی در این منطقه افزود: خراسان جنوبی دارای ذخایر عظیمی از خاکهای صنعتی و بهترین سنگهای معدنی است. همچنین،به عنوان یکی از مناطق غنی از عناصر نادر خاکی شناخته میشود. با این حال، وجود این منابع به تنهایی کافی نیست و برای تحقق تحول اقتصادی باید زیرساختها و برنامهریزیهای دقیق صورت گیرد.
این فعال حوزه معدن با اشاره به نبود راههای ارتباطی مناسب در نیمه شرقی ایران، خواستار توجه ویژه به ساخت آزادراهها و جادهها برای اتصال استانهای شرقی به دیگر نقاط کشور شد.
وی همچنین به مشکلات موجود در بخش انرژی اشاره کرد و گفت: در حالی که ایران ظرفیت تولید برق بالایی دارد، هنوز بسیاری از نیروگاهها و پروژههای انرژی در شرق کشور متوقف ماندهاند. برای مثال، نیروگاه طبس به مدت ۱۷ سال تعطیل بوده و تفاهمنامهای برای تکمیل آن اخیراً بسته شده است.
عابدی عنوان کرد: همچنین، ایران بهعنوان یکی از بزرگترین تولیدکنندگان زغالسنگ در منطقه، به جای بهرهبرداری از این منابع، شاهد صادرات آن به کشورهای دیگر برای تولید انرژی است.
وی در ادامه افزود: ایران با توجه به برخورداری از منابع انرژی زمینگرمایی در شرق کشور، میتواند از این ظرفیت برای تأمین انرژی حرارتی و حتی صادرات آن بهرهبرداری کند.
نایب رئیس کمیسیون معدن اتاق بازرگانی خراسان جنوبی گفت: بیش از ۲۵۰ هزار مگاوات برق در ایران تولید میشود، اما این ظرفیت در بسیاری از مناطق شرق کشور به دلیل فقدان زیرساختها و برنامهریزی مناسب قابل استفاده نیست.
وی بیان کرد: با توجه به موقعیت استراتژیک شرق ایران و همجواری آن با افغانستان و سایر کشورها، میتوان با ایجاد پالایشگاهها و خطوط انتقال نفت و گاز در این منطقه، از ظرفیتهای اقتصادی این نواحی بهرهبرداری کرد.
عابدی با تأکید بر لزوم توجه دولت به محرومیتهای شرق کشور گفت: خراسان جنوبی نیز بخشی از ایران است پس چرا نباید آزادراه، خطوط ریلی، پالایشگاه و زیرساختهای اساسی در این استان ایجاد شود؟ امروز این محرومیت آشکار است و باید در اولویت برنامههای توسعهای کشور قرار گیرد.
حمایت از استارتاپها؛ کلید رونق فناوری در خراسان جنوبی
دیگر فعال اقتصادی و نماینده فعالان بخش دانشبنیان خراسان جنوبی هم به چالشهای بخش خصوصی و فعالان حوزه فناوری اطلاعات در این استان اشاره داشت و بر ضرورت تسهیل قوانین و مقررات برای حمایت از شرکتهای دانشبنیان و استارتاپها تأکید کرد.
مهدی باقری گفت: خراسان جنوبی علیرغم برخورداری از منابع انسانی با کیفیت و نخبگان متعدد، هنوز با مشکلات بسیاری در حوزه جذب سرمایهگذار و توسعه کسب و کارها مواجه است و مهمترین مسئلهای که باید مورد توجه قرار گیرد، مشکل دسترسی به تسهیلات و منابع مالی برای بخش خصوصی و شرکتهای دانشبنیان است.
وی با اشاره به اهمیت بخش فناوری اطلاعات و کسب و کارهای نوین در استان افزود: خراسان جنوبی منابع انسانی بسیار خوبی داریم. بسیاری از فارغالتحصیلان این استان در شرکتهای بزرگ داخلی و بینالمللی مشغول به کار هستند. با این حال، از آنجا که زیرساختهای حمایتی از شرکتهای دانشبنیان در این استان محدود است، شرکتهای کوچک و استارتاپها نمیتوانند از پتانسیلهای موجود بهرهبرداری کامل کنند.
این فعال اقتصادی در ادامه بر مشکلات قانونی و محدودیتهای موجود در اعطای مجوزهای حوزه فناوری اطلاعات تأکید کرد و گفت: برای اخذ مجوز در حوزه فناوری اطلاعات، شرکتها باید حداقل ۱۰ نفر پرسنل داشته باشند، در حالی که بسیاری از استارتاپها و شرکتها با ۵ یا ۶ نفر پرسنل در حال فعالیت هستند و توانایی تأمین نیروی انسانی به این میزان را ندارند و این محدودیتها باعث شده که بسیاری از پروژههای مهم به استانهای دیگر منتقل شود.
باقری همچنین به مشکلات مالیاتی و عدم جذابیت اقتصادی برای بخش خصوصی اشاره کرد و افزود: در خراسان جنوبی، بخش خصوصی به دلیل عدم وجود مشوقها و مزایای مالیاتی لازم، تمایل زیادی به سرمایهگذاری و گسترش کسب و کارها ندارد و این مسئله، به ویژه در حوزه فناوری اطلاعات که نیاز به سرمایه در گردش بالا ندارد، بیشتر نمود پیدا میکند.
نماینده بخش دانشبنیان خراسان جنوبی ادامه داد: در حالی که ما در خراسان جنوبی شاهد خروج نخبگان و منابع انسانی به سایر استانها و حتی کشورهای دیگر هستیم، اگر تسهیلگریهای لازم در این حوزه صورت نگیرد، همچنان شاهد مهاجرت استعدادها و عدم جذب سرمایهگذار خواهیم بود لذا اگر میخواهیم این روند تغییر کند، باید با رفع موانع موجود و ایجاد مشوقهای لازم، شرایط را برای ماندگاری نخبگان و توسعه کسب و کارهای نوین در استان فراهم کنیم.
فعال حوزه کسب و کار نوین از مشاور رئیس جمهور درخواست کرد که با توجه به ارتباطات خود در نهادهای دولتی و معاونت علمی ریاست جمهوری، به تسهیل مجوزهای مربوط به شرکتهای دانشبنیان و فناوری اطلاعات در استان کمک کنند.
وی همچنین به ضرورت تقویت بانکهای استان برای تأمین سرمایه در گردش اشاره کرد و خواستار حمایت از طرحهای نوآورانه در زمینه سختافزار و نرمافزار شد.
لزوم ایجاد بیمارستان خصوصی برای ماندگاری پزشکان
سرمایهگذار و فعال حوزه پزشکی خراسان جنوبی نیز به مشکلات موجود در بخش بهداشت و درمان خراسان جنوبی، بهویژه در زمینه تأسیس مراکز خصوصی و جذب پزشکان متخصص، اشاره داشت و بر لزوم تغییر نگاه دولتی به بخش خصوصی و فراهم کردن زیرساختهای لازم برای ماندگاری پزشکان تأکید کرد.
علیرضا احسانبخش با اشاره به پیشرفتهای اخیر در تأسیس مرکز تصویربرداری پزشکی در بیرجند، گفت: یکی از مشکلاتی که سالها برای حل آن تلاش میکردیم، مشکل طولانی بودن صفهای بیماران برای تصویربرداری MRI بود. اما خوشبختانه از ابتدای امسال، با حمایت دانشگاه و استانداری، این مشکل در حال حل شدن است و یک مرکز تخصصی تصویربرداری پزشکی با سرمایهگذاری بیش از ۱۲۰ میلیارد تومان راهاندازی شده است اما با این حال، همچنان یک نگاه دولتی در این زمینه وجود دارد که بخش خصوصی را بهعنوان رقیب خود میبیند.
وی در ادامه افزود: این نگاه باعث شده که حتی بیمارانی که میخواهند به مرکز خصوصی مراجعه کنند، از طرف مراکز دولتی راهنمایی نشوند و در مدت یک ماه گذشته حتی یک بیمار هم از طرف مراکز دولتی به ما ارجاع داده نشده است لذا این تفکر باید اصلاح شود، چراکه مراکز خصوصی در واقع همکار و پشتیبان مراکز دولتی هستند.
فعال حوزه پزشکی استان همچنین به مشکل اصلی دیگری در حوزه بهداشت و درمان اشاره کرد و گفت: یکی از چالشهای بزرگ در خراسان جنوبی، عدم ماندگاری پزشکان متخصص در استان است چون پزشکان بومی و غیر بومی که به استان میآیند، معمولاً به دلیل کمبود امکانات و فرصتهای شغلی مناسب در مقایسه با شهرهای بزرگتر، تصمیم به ترک استان میگیرند.
وی تصریح کرد: در خراسان جنوبی یک بیمارستان خصوصی نداریم، که این خود باعث میشود پزشکان متخصص تمایلی به ماندن در استان نداشته باشند در حالی که بیمارستان خصوصی در خراسان جنوبی میتواند جذب پزشکان متخصص و ماندگاری آنها را افزایش دهد.
احسانبخش افزود: راهاندازی یک بیمارستان خصوصی در خراسان جنوبی به سرمایهای در حدود ۲ هزار میلیارد تومان نیاز دارد که طبیعتاً از توان محدود پزشکان استان خارج است و میطلبد سرمایهگذاران بزرگ از مشهد یا سایر استانها وارد عمل شوند.
این عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی بیرجند تأکید کرد: دولت میتواند با مشوقهای ساده اما تأثیرگذار مانند کاهش یا تعدیل مالیات برای استانهای محروم، زمینه سرمایهگذاری در بخش سلامت خراسان جنوبی را فراهم کند. ضمن اینکه باید در قوانین نظام پزشکی بازنگری شود تا امکان فعالیت بیشتر پزشکان در استان فراهم شود.
توسعه کشاورزی خراسان جنوبی نیازمند خط اعتباری ویژه
رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی بیرجند هم گفت: با توجه به ظرفیت بالای تولید محصولات استراتژیک کشاورزی مانند زعفران، زرشک و عناب در این استان، ایجاد خط اعتباری ویژه برای حمایت از صنایع تبدیلی و تکمیلی در این حوزه ضروری است.
احسان بیکی اظهار کرد: محصولات استراتژیک استان ما با ظرفیت بالا در حال تولید هستند، اما به دلیل عدم حمایت مناسب از صنایع تبدیلی، سود قابل توجهی از این محصولات نصیب استان نمیشود و بیشتر این ارزش افزوده به استانهای دیگر منتقل میشود.
وی تأکید کرد: بخش خصوصی استان علاقهمند به سرمایهگذاری در این استان است، اما نبود جذابیت کافی و مشکلات در دسترسی به تسهیلات بانکی مانع از جذب سرمایهگذاران در استان شده است.
رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی بیرجند خواستار اصلاح شرایط ارائه تسهیلات بانکی و افزایش سقف اعتباراتی که مدیران بانکها میتوانند به واحدهای تولیدی تخصیص دهند، شد.
وی در ادامه گفت: اکنون تسهیلات بانکی به صورت شناور ارائه میشود و مبلغ تعیینشده برای واحدهای تولیدی در استانهای دیگر از جمله تهران، برای واحدهای کشاورزی استان ما کافی نیست و فرآیند طولانی گرفتن تسهیلات از بانکها و رفتوبرگشت مدارک باعث میشود که بسیاری از واحدهای تولیدی قادر به جذب اعتبار و ادامه فعالیت نباشند.
بیکی همچنین از بانکها خواست تا سقف اعتباری برای بخش کشاورزی را بالا ببرند و فرآیند جذب تسهیلات را تسهیل کنند تا زمینه برای توسعه بیشتر این بخش فراهم شود.
اصناف محلی در سایه فروشگاههای زنجیرهای
رئیس اتاق اصناف خراسان جنوبی نیز با اشاره به مشکلات فراگیر کسبه و صنوف استان، اظهار کرد: خراسان جنوبی ۴۰ هزار واحد صنفی فعالیت میکنند که شامل چهار دسته تولیدی، خدماتی، فنی و توضیعی هستند لذا از دولت درخواست داریم که نگاه ویژهای به اصناف استان داشته باشد، به ویژه در زمینه مالیات که مشکلات زیادی در این بخش داریم.
سعید قدبا افزود: در شهرستان بیرجند، مالیاتها بالاتر از شهرهای دیگر و استانهای همجوار است و این فشار زیادی به کسبه وارد میکند.
وی تأکید کرد: باید توجه داشته باشیم که خراسان جنوبی، جزو استانهای کمجمعیت است و نباید مشکلات آن با استانهای بزرگتر مانند تهران مقایسه شود. بسیاری از مشکلات ما قابل حل است، اما نیاز به همکاری بیشتر مسئولان است.
رئیس اتاق اصناف خراسان جنوبی به مشکلات قیمتهای دستوری اشاره کرد و گفت: مشکلات قیمتی که به صورت دستوری تعیین میشود، کمر تولیدکنندگان و کسبه را شکسته است. بسیاری از کسبه که همان مردم این استان هستند، در شرایط بحرانی قرار دارند.
وی در ادامه یکی از مهمترین چالشهای کسبه را حضور گسترده فروشگاههای زنجیرهای دانست و افزود: تعداد زیاد این فروشگاهها باعث شده که کسبه کوچک استان به شدت تحت فشار قرار گیرند و یکی از مشکلات دیگر هم افزایش اجارههای مغازهها است که فشار بیشتری بر کسبه وارد میکند.
قدبا با بیان اینکه این شرایط باعث حذف کسبه کوچک از بازار میشود، از مسئولان خواست تا اقدامات لازم برای حمایت از اصناف کوچک و نظارت بر فعالیت فروشگاههای زنجیرهای را انجام دهند.
تسهیلات ویژه راه حمایت از زنان کارآفرین
یکی از بانوان کارآفرین خراسان جنوبی با اشاره به مشکلات موجود در حوزه تسهیلات و حمایتهای بانکی، خواستار توجه ویژه به زنان کارآفرین و سرمایهگذاران بومی استان شد و گفت: برای تشویق زنان به فعالیتهای اقتصادی، نیازمند تسهیلات ویژه و حمایتهای خاص در بخشهای مختلف هستیم.
نرگس خاتمی با انتقاد از برخی محدودیتها در پرداخت تسهیلات به واحدهای تولیدی استان، افزود: در حالی که تسهیلات مرزی بهطور مصوب سه درصد کمتر از سایر استانها تعیین شده، اما در عمل این تسهیلات بهطور مکرر به واحدهای تولیدی تخصیص نمییابد."
وی همچنین از دستور بانک مرکزی مبنی بر عدم پرداخت تسهیلات مکرر به واحدهای تعطیل شده انتقاد کرد و خواستار تسهیل شرایط برای واحدهایی شد که از تعطیلی خارج شده و به فعالیت خود ادامه دادهاند.
چشم امید تعاونگران به اجرای سند ملی تعاون
رئیس اتاق تعاون خراسان جنوبی هم از دولت خواست تا بهطور جدی اجرای سند ملی تعاون را بهروز رسانی و عملیاتی کند و گفت: با اجرای این سند، مشکلات بخش تعاون برطرف خواهد شد و به توسعه استان کمک میکند.
غلامحسین حسینی تصریح کرد: نگاه تعاونگران استان به توسعه، بر مبنای توانمندی داخلی و ظرفیتهای موجود در استان است.
وی در ادامه به ظرفیتهای اقتصادی استان اشاره کرده و افزود: شرایط برای جذب سرمایهگذاران در استان مهیا است، اما تاکنون نتواستهایم از این ظرفیتها بهطور کامل استفاده کنیم.