بازار سیاه آب در خراسان‌شمالی؛ سودجویی در دل خشکسالی

ایرنا/ بجنورد- ایرنا- خشکسالی رمق مزارع خراسان شمالی را گرفته و باغ‌ها تشنه‌تر از همیشه‌اند، اما در همین عطش هم عده‌ای سودجو از نیاز کشاورزان، نردبانی برای سود خود ساخته‌اند؛ بازاری که آب را نه مایه حیات، که ابزار معامله می‌بیند.

به گزارش ایرنا، در خراسان‌شمالی، روزها بر خشکی زمین و سکوت قنات‌ها می‌گذرد و باغ‌هایی که روزی سرشار از شادابی و رنگ بودند، حالا با شاخه‌های خشک و برگ‌های پژمرده، غمبار ایستاده‌اند.

---

بازار

---

کشاورزان با دست‌هایی ترک‌خورده و قلب‌هایی پر از اضطراب به دنبال جرعه‌ای آب می‌گردند تا درختانی را که سال‌ها با زحمت و امید پرورش داده‌اند، زنده نگه دارند.

اما در این روزهای سخت، آب به کالایی کمیاب و گران تبدیل شده است و عده‌ای از سودجویان با حفر چاه‌های غیرمجاز از نیاز و اضطرار کشاورزان ماهی می‌گیرند.

در این بازار سیاه، باغ‌های نیمه‌جان و تانکرهای آب روایتگر یک حقیقت تلخ‌اند؛ کشاورزان قربانی خشکسالی و دلالان برنده بحران شده اند.

باغ‌هایی نیم‌جان و درختانی تشنه

باغ‌های گیلاس روستای بازخانه بجنورد حال و روز خوشی ندارند. شاخه‌های خشکیده، سایه‌های کم‌جان و برگ‌های پژمرده همه نشانه خشکسالی است.

اشرف طاهری، باغدار میانسال با دستان ترک‌خورده و صدایی لرزان می‌گوید: دیگر چاره‌ای نداریم، سال گذشته هر تانکر ۱۰ هزار لیتری را ۳۰ میلیون ریال می‌خریدیم، امسال قیمت‌ها چند برابر شده است.

مگر می‌شود درختی را که سال‌ها پایش زحمت کشیده‌ایم، رها کنیم؟

وی می‌گوید: اکنون باغداران ناچارند بارها تانکر آب سفارش دهند و هزینه‌هایی بدهند که از فروش محصولاتشان بیشتر است.

خانه‌باغ‌ها خرم‌اند، مزارع نیمه‌جان

در کنار باغداران که آب را برای حفظ زندگی و معیشت می‌خرند، خانه‌باغ‌های متمکنان سرسبز و خرم‌اند.

صاحبان این باغ‌ها برای تفریح آخر هفته، تانکر آب می‌خرند و محوطه‌ها را سبز نگه می‌دارند.

یک کشاورز بجنوردی می‌گوید: این تبعیض دل ما را می‌سوزاند. ما آب می‌خریم تا نان سفره‌مان را حفظ کنیم، آن‌ها آب می‌خرند برای سایه و تفریح.

بحران تا جایی پیش رفته که گاهی کشاورزان بر سر برداشت آب از رودخانه، چشمه یا قنات با هم درگیر می‌شوند.

محمدرضا قهرمانلو، کشاورز دیگر می‌گوید: برخی اهالی در محله‌ها چاه زده‌اند و به کشاورزان آب می‌فروشند. گاهی هم کار به مشاجره و نزاع می‌کشد. حالا جرعه‌ای آب ارزش دعوا پیدا کرده است.

واقعیت قانونی

برای روشن شدن وضعیت قانونی، با وحید واسطه، معاون حفاظت و بهره‌برداری شرکت آب منطقه‌ای خراسان‌شمالی، گفت‌وگو شد.

وی می گوید: پروانه هر چاه مختص همان اراضی است که پروانه برای آن صادر شده و امکان انتقال آب به اراضی دیگر وجود ندارد. فروش آب چاه‌های مجاز و غیرمجاز غیرقانونی است و تهدیدی جدی برای منابع آب زیرزمینی و کشاورزان دیگر محسوب می‌شود.

واسطه درباره چاه‌های غیرمجاز صندل‌آباد بجنورد در حوالی روستاهای بازخانه نیز می افزاید: حدود ۲۰ حلقه چاه غیرمجاز شناسایی شده و اخطارهای لازم صادر و پرونده این چاه‌ها برای اقدام قضایی به مراجع ذیربط ارجاع شده و اقدامات لازم برای مسدودسازی آن‌ها در حال انجام است.

۹۰ درصد از اراضی کشاورزی استان تحت تاثیر خشکسالی هستند. بخش کشاورزی سالانه ۸۷۰ میلیون مترمکعب آب مصرف می‌کند، در حالی که نیاز واقعی بیش از یک میلیارد و ۵۰۰ میلیون مترمکعب است.

از ۱۱ دشت استان، هشت دشت ممنوع و چهار دشت در وضعیت ممنوع بحرانی قرار دارند. طبق شاخص «بارش، تبخیر و تعرق» (SPEI)، بیش از ۹۹ درصد مساحت استان خشکسالی را تجربه می‌کند؛ بیش از دو سوم آن درگیر خشکسالی بسیار شدید است.

کشاورزان می‌گویند، تنها امیدشان بارش باران است. اما تا وقتی منابع آب مدیریت نشوند و تانکرها به کالایی نایاب و گران بدل شده‌اند، بازار سیاه آب ادامه دارد و باغداران همچنان قربانی بحران و سودجویان، برنده میدان خشکسالی هستند.

در کوچه‌پس‌کوچه‌های روستاهای خراسان شمالی، صدای تانکرها و ناله کشاورزان، روایت زنده‌ای از بازاری است که در دل خشکسالی شکل گرفته؛ بازاری که در آن، قطره‌ای آب گران‌تر از طلا شده و زندگی‌ها با هر تانکر آب، کمی نجات می‌یابند.