استان مرکزی در آستانه سالمندی

ایرنا/ اراک - ایرنا - زنگ هشدار با افزایش سهم سالمندان در ترکیب جمعیتی استان مرکزی، برای برنامه‌ریزی‌های اجتماعی، اقتصادی و بهداشتی به صدا درآمده است و روند رو به رشد سالمندی در این استان، نه‌تنها نشانگر تغییرات ساختاری جمعیت است، بلکه ضرورت بازنگری در سیاست‌های رفاهی، خدمات درمانی و زیرساخت‌های شهری را دوچندان کرده است.

به گزارش ایرنا، چشم‌انداز جمعیتی جهان در دهه‌های اخیر دستخوش تغییرات بنیادینی شده است به‌گونه‌ای که بسیاری از کشورها، از جمله ایران، با روند فزاینده سالمندی جمعیت مواجه‌اند.

---

بازار

---

کاهش نرخ زاد و ولد، افزایش امید به زندگی و بهبود خدمات بهداشتی از جمله عواملی هستند که موجب رشد جمعیت سالخورده شده‌اند. این تحول جمعیتی پیامدهای گسترده‌ای در حوزه‌های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی به همراه دارد از جمله کاهش نیروی کار فعال، افزایش هزینه‌های مراقبت‌های بهداشتی، تغییر در الگوهای مصرف خانوارها، و فشار بر نظام‌های بازنشستگی و بیمه‌های درمانی است.

روند سالمندی در ایران با سرعتی چشمگیر در حال پیشرفت است به‌طوری‌که پیش‌بینی می‌شود تا سال ۱۴۳۰، بیش از ۳۰ درصد جمعیت کشور را سالمندان بالای ۶۵ سال تشکیل دهند.

این درحالی است که هم‌اکنون نسبت سالمندی در کشور حدود ۱۲ درصد است و بیش از ۶۰ درصد سالمندان، به‌ویژه زنان، به‌تنهایی زندگی می‌کنند. این وضعیت، در کنار کاهش فرزندآوری و کوچک شدن خانوارها، چالش‌های اجتماعی و روانی قابل توجهی را به‌وجود آورده است. برای مقابله با آثار منفی پیری جمعیت، اتخاذ سیاست‌های جامع و هماهنگ در حوزه‌های اقتصادی، اجتماعی و بهداشتی ضروری است.

این سیاست‌ها باید شامل حمایت از خانواده‌های جوان، تشویق به فرزندآوری، جذب مهاجران جوان، بهبود مراقبت‌های بهداشتی، و ارتقای سطح آموزش باشند. تنها از طریق رویکردی چندوجهی و مبتنی بر داده‌های دقیق می‌توان ساختار جمعیتی متعادلی را حفظ کرد و از رشد و توسعه پایدار در آینده حمایت کرد.

قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت در استان مرکزی با هدف مقابله با روند سالمندی جمعیت و کاهش نرخ موالید، به‌صورت جدی در دستور کار قرار گرفته است.

این استان با چالش‌های جمعیتی قابل توجهی روبروست و اجرای دقیق این قانون می‌تواند نقش مهمی در پویایی نسل آینده ایفا کند.

اقدامات اجرایی قانون جوانی جمعیت در استان مرکزی

تشکیل شورای برنامه‌ریزی جمعیت: این شورا با حضور مسئولان حاکمیتی و فعالان مردمی در شهرستان‌های مختلف استان تشکیل شده تا اجرای قانون را هدایت کند.

اختصاص زمین به خانواده‌ها: ۲ هزار و ۷۰۰ قطعه زمین برای اجرای قانون پیش‌بینی شده که ۹۰۰ قطعه آن ویژه شهر اراک است.

استفاده از ظرفیت‌های محله‌ای: هیأت‌های محلی مانند بیت‌الزهرا(س) و بیت‌المهدی(عج) در اجرای برنامه‌های فرهنگی و اجتماعی مرتبط با قانون مشارکت دارند.

تشویق به فرزندآوری برای زوج‌های جوان باید نظام‌مند شود

استاندار مرکزی گفت: تشویق به فرزندآوری برای زوج‌های جوان با هدف افزایش جمعیت، باید نظام‌مند شود.

مهدی زندیه‌وکیلی افزود: برای کمک به افزایش جمعیت لازم است از ظرفیت تشکل‌ها برای اقناع‌سازی زوج‌های جوان استفاده کرد.

وی تصریح کرد: مراکز درمانی برای افزایش ترغیب زوجین به فرزندآوری، باید زوج‌های جوان را همانند پیگیری امور واکسیناسیون، شناسایی کنند.

استاندار مرکزی اضافه کرد: لازم است برای توسعه فرهنگ ازدواج و فرزندآوری، کار شبکه‌ای گسترده با کمک مراکز بهداشت و درمانی شکل بگیرد.

زندیه‌وکیلی با بیان اینکه، تسهیل کردن سنت حسنه ازدواج با فرهنگ‌سازی محقق می‌شود، گفت: توجه به سلامت بانوان امری ضروری است زیرا در سلامت جامعه نقش موثری دارد.

استاندار مرکزی گفت: قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت یکی از قوانین مهم و راهبردی کشور است که اجرای دقیق آن نیازمند همکاری همه دستگاه‌هاست.

زندیه‌وکیلی افزود: استان مرکزی در برخی شاخص‌ها عملکرد مطلوبی داشته، اما برای تحقق اهداف بلندمدت نیاز به تلاش بیشتر وجود دارد.

سالمندان در استان مرکزی به ایستگاه سوم رسیدند

مدیرکل بهزیستی استان مرکزی گفت: شمار سالمندان در این استان به بیش از ۲۲۰ هزار نفر رسیده و لازم است که دستگاه‌های اجرایی و نهادهای مربوطه با هم‌افزایی بیشتر، برنامه‌های حمایتی و مشاوره‌ای مناسبی را برای این قشر حساس جامعه ارائه دهند.

محمدعلی اله‌دادی افزود: بر اساس آمارهای رسمی، ۱۴.۷ درصد از جمعیت استان مرکزی، معادل بیش از ۲۲۰ هزار نفر، را سالمندان بالای ۶۰ سال تشکیل می‌دهند.

وی ادامه داد: شهرستان تفرش با ۱۹.۷۸ درصد سالمند، پیرترین و شهرستان ساوه با ۷۲.۷ جوان‌ترین شهرستان استان مرکزی است.

مدیرکل بهزیستی استان مرکزی افزود: کلانشهر اراک به عنوان مرکز استان مرکزی، با بیش از ۹۲ هزار سالمند، از روند سالمندی جمعیت خود آگاه است، این شهر که دارای ساختار شهری قدیمی و زیرساخت‌های طراحی‌شده برای جمعیت جوان است، نیازمند برنامه‌ریزی دقیق و بازنگری در محیط و فضای شهری برای سازگاری با نیازهای سالمندان است.

اراک شهر دوستدار سالمند

مدیرکل بهزیستی استان مرکزی گفت: طرح «شهر دوستدار سالمند» در استان مرکزی، گامی مهم در راستای پاسخگویی به این تحولات جمعیتی و بهبود شرایط زندگی سالمندان است و نیازمند همکاری نهادهای مختلف و اصلاح زیرساخت‌های شهری به ویژه در کلان شهر اراک است.

۱۷۰ هزار جوان استان مرکزی در سن ازدواج، مجرد هستند

رییس گروه سلامت مادران، جمعیت و باروری سالم معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی اراک، گفت: ۱۷۰ هزار جوان استان مرکزی ۲۰ تا ۴۰ سال در سن ازدواج و مجرد هستند.

اکرم حمزه‌لوئیان افزود: اگر زوج‌های ازدواج کرده در استان مرکزی، فرزند اول به دنیا بیاورند و یا زوجینی که تک فرزند هستند فرزند دوم خود را به دنیا بیاورند، نرخ باروری استان افزایش می‌یابد.

وی بیان کرد: لازم است مطلوب نرخ باروری، در هر منطقه در حد جانشینی و بالاتر باشد تا تعادل جمعیتی شکل گیرد.

رییس گروه سلامت مادران، جمعیت و باروری سالم معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی اراک، اضافه کرد: رشد جمعیت متاثر از مولفه‌های فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی است و با فاکتورهای تولد، مرگ و مهاجرت به داخل و خارج در هر منطقه جغرافیایی مرتبط است و گذار فرهنگی از سنت به مدرنیته با تغییرات شدید در خانواده و جامعه همراه است و ایران نیز از این قاعده مستثنی نیست.

حمزه‌لوئیان با اشاره به راه‌های برون رفت از مساله بحران جمعیت گفت: اگرچه افزایش نرخ باروری در کشورهای مسلمان کندتر از دهه‌های قبل شده است ولی بررسی تجارب بین‌المللی موفق نشان می‌دهد با اخذ سیاست‌های جمعیتی روشن و تبیین وظایف نهادهای مرتبط، می‌توان بحران جمعیتی در ایران را سامان دهی کرد.

وی خاطرنشان کرد: پرهیز از شعار و اجرای برنامه‌های همسو با سیاست‌های ملی و منطبق بر قانون ابلاغی که بتواند به کاهش نرخ‌ مهاجرت داخلی و خارجی، افزایش نرخ اشتغال، ازدواج و تامین هزینه‌های فرزندآوری سالم منجر شود، می‌تواند به کاهش سقط‌های عمدی، افزایش فرزندان دلخواه، پیشگیری از مرگ کودکان، افزایش رضایت از زندگی نوجوانان و بهبود حس ارزشمندی مادران و پدران و تمایل به تکمیل خانواده منجر شود.

کاهش ۹ درصدی ولادت در استان مرکزی

مدیرکل ثبت احوال استان مرکزی گفت: هشت هزار و ۶۸۳ واقعه ولادت امسال در این استان ثبت شده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته، ۹.۲ درصد کاهش داشته است.

عبدالرضا کریمی افزود: شهرستان‌های کمیجان و اراک بیشترین و شهرستان‌های آشتیان و تفرش کمترین شمار ولادت را در این مدت به خود اختصاص داده‌اند.

وی ادامه داد: امسال ۱۸۱ مورد دوقلوزایی و ۶ مورد سه‌قلوزایی در استان مرکزی امسال ثبت شده است.

مدیرکل ثبت احوال استان مرکزی اظهار کرد: در سطح کشور نیز ۷۳۲ هزار و ۹۸۶ واقعه تولد در این مدت ثبت شده که استان‌های سیستان و بلوچستان، خراسان جنوبی و خوزستان بیشترین و استان‌های گیلان، مازندران، البرز و مرکزی کمترین میزان ولادت را داشته‌اند.

کریمی بیان کرد: نسبت جنسی حاصل از ثبت ولادت در استان مرکزی برابر با ۱۰۴ است؛ به این معنا که به ازای تولد هر ۱۰۰ دختر، ۱۰۴ پسر به دنیا آمده‌اند.

وی اضافه کرد: میانگین سن مادر در کشور ۲۹ سال و در استان مرکزی ۳۰ سال و میانگین سن پدر در کشور ۳۴ سال و در این استان ۳۵ سال است.

مدیرکل ثبت احوال استان مرکزی گفت: شهرستان تفرش با ۲۱ درصد جمعیت سالمند، پیرترین و شهرستان ساوه با ۸ درصد جمعیت سالمند، جوان‌ترین شهرستان استان مرکزی هستند.

کریمی افزود: ۶ هزار و ۵۳۴ مورد فوت در استان مرکزی ثبت شده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۶ درصد افزایش داشته است.

وی ادامه داد: همچنین پنج هزار و ۲۱۵ مورد ازدواج و ۲ هزار و ۲۴۳ مورد طلاق در این مدت در استان ثبت شده که در هر دو مورد کاهش چشمگیری مشاهده می‌شود.

کلام آخر:

با توجه به آمارهای ارائه‌شده از سوی اداره‌کل ثبت احوال استان مرکزی، روند کاهش ولادت و افزایش فوت در این استان نشان‌دهنده حرکت شتابان به‌سوی ساختار جمعیتی سالمند است. کاهش ۹ درصدی ولادت، افزایش میانگین سن والدین، و رشد جمعیت سالمند در شهرستان‌هایی مانند تفرش، زنگ خطری برای آینده جمعیتی استان محسوب می‌شود.

این تحولات جمعیتی، پیامدهای گسترده‌ای در حوزه‌های اقتصادی، اجتماعی و خدمات عمومی به همراه دارد؛ از جمله کاهش نیروی کار جوان، افزایش هزینه‌های مراقبت‌های بهداشتی، و فشار بر نظام‌های بازنشستگی و تأمین اجتماعی. همچنین، کاهش ازدواج و افزایش طلاق در کنار رشد جمعیت سالمند، نشان‌دهنده تغییرات عمیق در ساختار خانواده و سبک زندگی در استان مرکزی است. در چنین شرایطی، ضرورت تدوین و اجرای سیاست‌های جمعیتی هدفمند، از جمله حمایت از خانواده‌ها، تشویق به فرزندآوری، و بهبود خدمات رفاهی و درمانی برای سالمندان، بیش از پیش احساس می‌شود.

آینده جمعیتی استان مرکزی نیازمند نگاه بلندمدت، برنامه‌ریزی دقیق و همکاری همه‌جانبه نهادهای اجرایی و سیاست‌گذار است تا بتوان با چالش‌های ناشی از سالمندی جمعیت به‌صورت مؤثر مقابله کرد و مسیر توسعه پایدار را حفظ کرد.