اسباب‌بازی‌هایی کوچک با تأثیری قابل‌توجه در رفتار مصرفی جامعه

ایسنا/ لبوبو دیگر فقط یک عروسک نیست؛ او نمادی از دگرگونی سلیقه نسل جوان و تغییر چهره بازار فرهنگی ایران است. در کنار او، فیجت‌های سیلیکونی، با وعده آرامش به سوژه بحث‌های اجتماعی و مذهبی تبدیل شده‌اند؛ دو محصول کوچک با تأثیری قابل توجه در رفتار مصرفی جامعه.

در یک مغازه اسباب‌بازی‌فروشی در قلب اصفهان، کودک خردسالی با چشمانی درشت و پر از هیجان مقابل ویترین ایستاده است. دست‌های کوچک او به سمت عروسک لبوبو کشیده می‌شوند و لبخندی نصفه روی صورتش نقش بسته است؛ لبخندی که ترکیبی از اشتیاق و انتظار است. مادرش آرام پشت سر او ایستاده و نگاه می‌کند. لبوبو دیگر تنها یک عروسک ساده نیست؛ او نمادی از جریان تازه فرهنگی و اقتصادی در بازار ایران است که از ویترین مغازه‌ها تا شبکه‌های اجتماعی، حتی بحث‌های حقوقی و مذهبی را درگیر خود کرده است. در کنار این هیجان، فیجت‌های سیلیکونی به شکل خوک و گوریل وارد بازار شده‌اند و با کاربرد ضداسترس خود، جامعه‌ای از نوجوانان و بزرگسالان را به خود جذب کرده‌اند.

---

بازار

---

لبوبو توسط کایسینگ لام، هنرمند و طراح هنگ‌کنگی، طراحی شد. این عروسک با گوش‌های بزرگ، دندان‌های کوچک و لبخندی مرموز، ترکیبی از جذابیت و کمی ترس را در خود داشت. طراحی منحصربفرد لبوبو باعث شد این عروسک به‌سرعت موردتوجه کودکان، نوجوانان و کلکسیونرهای سراسر جهان قرار گیرد.

در ۲۰۱۹، شرکت چینی Pop Mart حقوق تولید و توزیع لبوبو را خرید و با استفاده از استراتژی جعبه‌های کور(Blind Box)، تجربه خرید را به یک بازی هیجان‌انگیز و شانس محور تبدیل کرد. مشتری هرگز نمی‌دانست در جعبه خریداری‌شده، نسخه رایج است یا کمیاب؛ همین هیجان باعث شد لبوبو به پدیده‌ای جهانی تبدیل شود.

با محبوبیت جهانی، نسخه‌های مختلف لبوبو وارد ایران شد. این عروسک‌ها در فروشگاه‌های اسباب‌بازی، غرفه‌های هدیه و فروشگاه‌های آنلاین عرضه می‌شوند و قیمت آن‌ها از ۴۰۰ هزار تومان تا بیش از پنج میلیون تومان متغیر است. نسخه‌های محدود و کلکسیونی، به دلیل کمیاب‌بودن، جذابیت بالاتری دارند و بازار خاص خود را ایجاد کرده‌اند.

در کنار عروسک‌های پولیشی، محصولات متنوعی با طرح لبوبو به ایران وارد شده‌اند: جاکلیدی، ماگ، مجسمه‌های رزینی، فیگورهای کلکسیونی، ماکت‌های فانتزی و حتی لباس و لوازم‌التحریر. این تنوع باعث شده لبوبو تنها یک اسباب‌بازی نباشد، بلکه نماد فرهنگی، کلکسیونی و اقتصادی در بازار ایران شود.

یکی از عوامل موفقیت لبوبو، تنوع مدل‌ها و بسته‌بندی‌هاست. جعبه‌های کور، هیجان خرید و جمع‌آوری را چندین برابر می‌کنند. نسخه‌های محدود، نسخه‌های فصلی و مدل‌های کلکسیونی، بازار رقابتی میان کلکسیونرها ایجاد کرده‌اند. برخی از نسخه‌ها در جعبه‌های فانتزی با لباس‌ها و اکسسوری‌های متنوع عرضه می‌شوند. این نسخه‌ها هم به‌عنوان هدیه و هم به‌عنوان کالای کلکسیونی ارزش بالایی دارند و قیمت آن‌ها اغلب بالاتر از نسخه‌های معمولی است.

Pop Mart، سازنده لبوبو، علاوه بر فروش مستقیم، با تولید نسخه‌های محدود و همکاری با برندهای مختلف، میلیون‌ها دلار سود کسب کرده است. این موفقیت جهانی، نشان‌دهنده استراتژی هوشمندانه در طراحی و بازاریابی است.

در ایران نیز سود قابل‌توجهی نصیب واردکنندگان و فروشندگان شده است. نسخه‌های مختلف لبوبو، به‌ویژه نسخه‌های محدود و کلکسیونی، تقاضای بالایی دارند و فروشگاه‌های آنلاین و فیزیکی از این بازار بهره‌مند شده‌اند. لبوبو به‌سرعت ویترین مغازه‌ها و غرفه‌های هدیه را تسخیر کرده است. نوجوانان و والدین، با خرید لبوبو ��جربه‌ای فراتر از خرید یک عروسک ساده را تجربه می‌کنند. این جریان فرهنگی در شبکه‌های اجتماعی نیز بازتاب یافته است؛ نوجوانان عکس‌ها و ویدئوهای خود با لبوبو را به اشتراک می‌گذارند و این تعامل، محبوبیت عروسک را بیشتر کرده است.

در کنار لبوبو، نوعی جدید از عروسک‌های سیلیکونی ضداسترس نیز وارد بازار ایران شده‌اند. این فیجت‌ها عمدتاً به شکل خوک و گوریل طراحی شده‌اند و از سیلیکون نرم و انعطاف‌پذیر ساخته می‌شوند. وقتی تحت‌فشار قرار می‌گیرند، تغییر شکل داده و سپس به حالت اولیه بازمی‌گردند. فیجت‌ها به نوجوانان، دانشجویان و بزرگسالان کمک می‌کنند تا استرس و تنش روزمره را تخلیه کنند. فروشگاه‌های آنلاین و مغازه‌های اسباب‌بازی، آن‌ها را با عنوان فیجت ضداسترس عرضه می‌کنند و این محصولات در مدت کوتاهی محبوبیت زیادی پیدا کرده‌اند.

برخی فیجت‌های سیلیکونی به شکل خوک و گوریل که با ضربه خوردن تغییر حالت می‌دهند به نام‌های «مرتضی» و «مرضیه» وارد بازار شدند. طراحی این عروسک‌ها که برای تخلیه استرس استفاده می‌شوند و با فشاردادن یا له‌شدن تغییر شکل می‌دهند، باعث ناراحتی جامعه شده و همگی معتقدند که استفاده از این نام‌ها برای چنین محصولاتی توهین‌آمیز است.

این موضوع باعث شد دادستانی وارد ماجرا شود و دستور قانونی برای جمع‌آوری محصولات صادر کند. فروشندگان پس از این رویداد، نام عروسک‌ها را تغییر دادند و اکنون با عناوین بی‌طرف مانند فیجت خوک، گوریل ضد سترس و فیجت حیوانی عرضه می‌شوند و هنوز مشخص نیست پشت پرده نام‌گذاری این دو عروسک بر چه اصل و مبنایی بوده است.

لبوبو و فیجت‌ها نمونه‌ای از بازار احساسات و روان انسان‌ها هستند. لبوبو نماد جمع‌آوری، زیبایی و تعلق فرهنگی است، درحالی‌که فیجت‌ها ابزار آرامش و تخلیه فشار روانی. این محصولات نشان می‌دهند که اقتصاد، فرهنگ و روان‌شناسی در هم تنیده‌اند.

سود حاصل از فروش لبوبو و فیجت‌ها در ایران و جهان قابل‌توجه است. نسخه‌های محدود، جعبه‌های کور و فیگورهای کلکسیونی به‌عنوان کالاهای سرمایه‌ای به فروش می‌رسند و فیجت‌ها نیز با افزایش دغدغه‌های روانی و استرس جامعه، بازار روبه‌رشدی دارند.

مشتریان در فروشگاه‌ها بسیار متنوع هستند؛ کودکان، والدین، نوجوانان و کلکسیونرها. برخی فیجت‌ها را برای آرامش و مدیریت استرس خریداری می‌کنند و برخی لبوبو را به‌عنوان هدیه‌ای خاص یا کالای کلکسیونی انتخاب می‌کنند.

نرگس حیدری، پژوهشگر حوزه جامعه‌شناسی فرهنگ و استاد دانشگاه پیام‌نور واحد کهندژ اصفهان در گفت‌وگو با ایسنا درباره تب لبوبو و فیجت‌های سیلیکونی اظهار کرد: لبوبو و فیجت‌های سیلیکونی را بیش از آن که یک پدیده اقتصادی بدانیم، باید نشانه‌ای از تغییر الگوهای فرهنگی نسل جدید دانست. 

وی افزود: لبوبو فقط یک عروسک نیست؛ بخشی از فرهنگی‌ است که در آن مصرف، هیجان و سرگرمی به هم گره‌خورده‌اند. کودکان و نوجوانان امروز در جهانی زندگی می‌کنند که برندها و نمادها نقش مهمی در شکل‌دادن به هویت آن‌ها دارند. لبوبو برای بسیاری از بچه‌ها نوعی دوست در عصر جدید است؛ چیزی که به آن‌ها احساس تعلق و تمایز می‌دهد. 

این استاد جامعه‌شناسی بیان کرد: خطر اصلی در فقدان سواد رسانه‌ای و فرهنگی است، نه در خود این عروسک‌ها. وقتی کودکی یا نوجوانی بدون شناخت از خاستگاه فرهنگی یا فلسفه طراحی این محصولات به آن وابسته می‌شود، مرز میان هویت واقعی و مصرفی‌اش کم‌رنگ می‌شود. در واقع، اگر ما برای نسل جدید الگوهای فرهنگی بومی تولید نکنیم، بازار جهانی برایش جایگزین می‌سازد. 

حیدری در بخش دیگری از سخنانش به ماجرای فیجت‌های سیلیکونی اشاره کرد و گفت: این‌که یک فیجت ضداسترس با نام‌های خاص مذهبی و حساسیت‌برانگیز وارد بازار می‌شود، فقط نشانه یک بی‌دقتی در ترجمه نیست؛ بلکه بیانگر خلأ نظارت فرهنگی است. ما در کشورهایی مانند ایران باید پیش از ورود چنین محصولات، ارزیابی فرهنگی انجام دهیم تا از بروز حواشی و دلخوری‌های اجتماعی جلوگیری شود. 

وی در پایان خاطرنشان کرد: بازار اسباب‌بازی در ایران سال‌هاست که تنها واردکننده است، نه تولیدکننده. تا زمانی که ما نتوانیم شخصیت‌های فرهنگی و بومی خود را خلق کنیم، کودکانمان با چهره‌هایی مانند لبوبو یا پپا پیگ ارتباط می‌گیرند، نه با قهرمانان قصه‌های ایرانی. تهدید اصلی این است که تخیل و جهان ذهنی کودکانمان به‌تدریج از فرهنگ خودمان جدا شود.

ماجرای لبوبو و فیجت‌های سیلیکونی نشان می‌دهد که فرهنگ خرید، حساسیت‌های مذهبی و تفکر مدرن هم‌زمان در ایران جریان دارد. لبوبو موفقیت‌آمیز است، اما خطای کوچک در نام‌گذاری یا بسته‌بندی می‌تواند به یک مسئله فرهنگی و قانونی تبدیل شود.

لبوبو و فیجت‌ها نمونه‌های بارزی از تلاقی فرهنگ، اقتصاد و روان انسان‌ها هستند. لبوبو با طراحی منحصربفرد و محبوبیت جهانی، بازار ایران را در قبضه گرفته و نسل‌های مختلف را جذب کرده است. فیجت‌های سیلیکونی نشان می‌دهند که حتی محصولات ساده ضداسترس می‌توانند مسائل اجتماعی و فرهنگی را تحت‌تأثیر قرار دهند.

از گریه کودک جلوی ویترین تا بحث‌های دادستانی درباره نام‌ها، همه نشان می‌دهد که بازار امروز فراتر از کالا است؛ نمادی از فرهنگ، احترام اجتماعی و تجربه انسانی. لبخند لبوبو شاید آرام باشد، اما تأثیر فرهنگی او در بازار و ذهن مردم، بلند و غیرقابل‌چشم‌پوشی است.

انتهای پیام