پیران روزگار؛ گنجینه‌های فراموش‌شده

ایرنا/ بجنورد-ایرنا- سالمندان یادگار روزهای کودکی ما و دورهمی خانواده هایمان، کسانیکه پند و نصیحت هایشان همیشه در گوشمان نجوا می کند و یاد آنان را همیشه در ذهنمان ماندگار می سازد، پس از گذشت ۷۰ سال همچنان احترام و محبوبیت خاصی را در بین اعضای کوچک خانواده دارند.

به گزارش ایرنا، با افزایش سن دیگر شادی، نشاط، تحرک، کارکردهای فیزلوژیک، روانی و اجتماعی گذشته را ندارد، فقط در گوشه ای کنج حیاط با عصای در دستش تنهایی را پیشه کرده، عصا تنها یار و همراه این روزهای پیری اش شده است.

---

بازار

---

حیاطی که روزگاری از سر و صدا، هیاهوی اعضای خانواده و شیطنت های نوه های قد و نیم قد آرام نمی گرفت اکنون پس از گذشت سال ها که همه سر و سامان گرفته اند و هرکسی درگیر زندگی خود است به حیاطی ساکت و خلوت که سراسر آن پر از برگ های پاییزی است تبدیل شده است.

رنگ و بوی خاطرات حرف هایی زیادی برای گفتن دارد که فقط نیم نگاهی به آن می تواند افسوس در دل ایجاد کند.

برای بررسی وضعیت سالمندان و برنامه‌های حمایتی، گفت‌وگویی تفصیلی با «محمدرضا کاظم زاده» سرپرست اداره کل بهزیستی خراسان شمالی، انجام دادیم.

ایرنا: وضعیت سالمندان در استان خراسان شمالی چگونه است و جمعیت آن‌ها چه ویژگی‌هایی دارد؟

کاظم‌زاده: سالمندان ما گنجینه‌های ارزشمند جامعه‌اند و همواره منبع تجربه، صبوری و خرد جمعی به شمار می‌آیند. با گذر زمان و افزایش سن، تحرک، شادابی و توانمندی‌های جسمی و روانی آنان کاهش می‌یابد و همین مسئله ضرورت توجه ویژه به این قشر را افزایش می‌دهد.

بر اساس آخرین آمار، ۱۱۱ هزار و ۳۰۷ نفر معادل ۱۱ درصد جمعیت استان را سالمندان تشکیل می‌دهند. اگرچه این رقم کمی کمتر از میانگین کشوری که حدود ۱۲ درصد است، اما روند افزایش جمعیت سالمندی در استان مشهود است و ما نیازمند برنامه‌ریزی بلندمدت برای مدیریت این جمعیت هستیم.

همچنین باید توجه داشت که حدود ۴۴ درصد از جمعیت استان در روستاها سکونت دارند و ارائه خدمات مناسب به سالمندان روستایی چالش‌های خاص خود را دارد؛ از جمله دسترسی محدود به مراکز بهداشتی، نبود امکانات توانبخشی و کمبود فضاهای اجتماعی مناسب.

ایرنا: مراکز نگهداری و توانبخشی سالمندان در استان چگونه فعالیت می‌کنند؟

کاظم‌زاده: در استان هم‌اکنون پنج مرکز شبانه‌روزی سالمندان فعال هستند که به صورت مستمر خدمات مراقبتی و توانبخشی ارائه می‌دهند و مجموعا ۱۷۰ نفر از سالمندان در این مراکز نگهداری می‌شوند.

این مراکز با هدف ارائه خدمات جامع پزشکی، پرستاری، توانبخشی، فیزیوتراپی، کاردرمانی و گفتاردرمانی فعالیت می‌کنند تا سالمندان بتوانند حتی در شرایط محدودیت‌های جسمی و حرکتی، کیفیت زندگی مناسبی داشته باشند.

علاوه بر این، ما خانه‌های حمایتی توانبخشی کوچک ایجاد کرده‌ایم که ظرفیت حداکثر ۱۰ نفر دارند. هدف از این مراکز، فراهم کردن محیطی شبیه خانه، همراه با کرامت و استقلال فردی است و در آن سالمندان بتوانند با حضور همسالان خود، فعالیت‌های اجتماعی و آموزشی را تجربه کنند.

این اقدامات با نگاه بلندمدت به جایگاه سالمند در خانواده و جامعه طراحی شده‌اند؛ زیرا معتقدیم نگهداری شبانه‌روزی به‌تنهایی کافی نیست و سالمند باید حس تعلق به خانواده و اجتماع را حفظ کند.

تیرماه امسال، پنجمین مرکز روزانه توانبخشی سالمندان در شیروان افتتاح شد که روزانه به ۱۸۰ نفر خدمات ارائه می‌دهد.

این مرکز به سالمندان اجازه می‌دهد تا از صبح تا ظهر در محیطی پویا و آموزشی حضور داشته باشند، در دوره‌های توانبخشی و مهارتی شرکت کنند و پس از پایان برنامه روزانه، به خانه بازگردند.

تجربه این مدل نشان داده که حفظ ارتباط سالمند با خانواده و همزمان بهره‌مندی از خدمات تخصصی، اثرات مثبت روانی و جسمی قابل توجهی دارد.

ایرنا: چه خدمات حمایتی و توانبخشی به سالمندان ارائه می‌شود؟

کاظم‌زاده: در حال حاضر، از مجموع چهار هزار و ۵۰۰ سالمند تحت پوشش بهزیستی، خدمات متنوعی ارائه می‌شود که از مراقبت‌های اولیه تا توانبخشی تخصصی را شامل می‌شود.

این خدمات شامل مستمری، کمک‌هزینه‌های درمان، توانبخشی گفتار و کاردرمانی، فیزیوتراپی، تهیه وسایل توانبخشی مانند ویلچر، عصا، سمعک و عینک متناسب با نیاز فرد هستند.

ما بر این باوریم که هدف از ارائه این خدمات فقط جنبه فیزیکی نیست؛ بلکه حفظ کرامت، استقلال و نقش اجتماعی سالمندان نیز اهمیت دارد.

در این راستا، برنامه‌های ویژه‌ای طراحی شده تا سالمندان بتوانند همزمان با دریافت خدمات توانبخشی، در فعالیت‌های اجتماعی، آموزشی و فرهنگی مشارکت فعال داشته باشند و حس مفید بودن و ارزشمندی خود را حفظ کنند.

ایرنا: چه برنامه‌هایی برای ارتقای سلامت روان و مشارکت اجتماعی سالمندان در نظر گرفته شده است؟

کاظم‌زاده: یکی از اقدامات مهم ما، راه‌اندازی مراکز مهر و گفت‌وگو است که با همکاری وزارت تعاون، آموزش و پرورش و بهزیستی در محلات برگزار می‌شوند.

این مراکز اجتماع‌محور هستند و هدف اصلی آن‌ها ایجاد ارتباط میان نسل‌ها و استفاده از تجربیات سالمندان برای انتقال دانش و فرهنگ به جوانان و دانش‌آموزان است.

در این مراکز، سالمندان می‌توانند در دوره‌های آموزشی خودمراقبتی، روانشناسی سلامت، مهارت‌های زندگی و فعالیت‌های هنری و فرهنگی شرکت کنند.

تجربه نشان داده که این نوع فعالیت‌ها نه تنها سلامت روان سالمندان را ارتقا می‌دهد، بلکه احساس تعلق، ارزشمندی و مفید بودن آنان را افزایش می‌دهد.

ما می‌خواهیم سالمندان در این محیط‌ها همچون فعالان اجتماعی، نقش پررنگی در توسعه جامعه داشته باشند و در عین حال، تجربه‌های خود را به نسل‌های جوان منتقل کنند.

ایرنا: چه اقداماتی برای مناسب‌سازی محیط شهری و زندگی سالمندان انجام شده است؟

کاظم‌زاده: شورای ملی سالمندان در استان فعالیت می‌کند تا هماهنگی بین بخشی برای ارائه خدمات به سالمندان افزایش یابد.

یکی از مهم‌ترین موضوعات، مناسب‌سازی فضاهای شهری، اماکن عمومی و خدمات شهری برای سالمندان است. این موضوع تنها مختص افراد دارای معلولیت نیست، بلکه شامل سالمندان، جانبازان، مادران باردار و حتی جوانان جمعیت می‌شود.

همچنین، با تشکیل بنیاد فرزانگان در بجنورد و شیروان، خدمات بهداشتی، درمانی، آموزشی و حمایتی برای سالمندان ارائه می‌شود و سازمان‌های مختلف، از جمله کمیته امداد امام خمینی (ره) و بهزیستی، اقدامات حمایتی خود را به صورت جدی دنبال می‌کنند.

ایرنا: جمع‌بندی شما از وضعیت و نیازهای سالمندان استان چیست؟

کاظم‌زاده: سالمندان ما، میراث‌داران تجربه، فرهنگ و ارزش‌های جامعه‌اند. با وجود اینکه گذر زمان و مشکلات زندگی آن‌ها را در برخی مواقع محدود کرده، ما با ارائه خدمات توانبخشی، مراقبتی و ایجاد فضاهای اجتماعی و آموزشی تلاش می‌کنیم سالمندان بتوانند زندگی فعال، سالم و با کیفیتی داشته باشند.

ما بر این باوریم که سالمندان گنجینه‌های ارزشمند جامعه هستند و باید فرصت مشارکت اجتماعی، آموزشی و فرهنگی داشته باشند.

ایجاد مراکز اجتماع‌محور، مناسب‌سازی محیط شهری، ارائه خدمات توانبخشی و مراقبتی و همچنین تقویت ارتباط میان نسل‌ها، از جمله اقدامات ما برای حفظ این سرمایه ارزشمند است.