گفت‌وگوهای حکمی ایران و ترکیه در قم برگزار شد

ایرنا/ قم - ایرنا - همایش بازسازی میراث فرهنگی مشترک ایران و ترکیه در قم، با حضور استادان و پژوهشگران برجسته فلسفه و حکمت اسلامی، فرصتی برای احیای گفت‌وگوهای حکمی میان دو کشور فراهم کرد.

به گزارش خبرنگار ایرنا، رئیس پژوهشکده تمدن توحیدی در این کنفرانس که روز پنجشنبه با حضور اندیشمندانی از ایران و ترکیه در سالن جلسه‌های مجتمع آموزش عالی امام(ره) قم برگزار شد، با اشاره به پیشینه تعامل‌های فکری میان ۲ کشور و نیز جایگاه مکتب ملاصدرا در احیای فلسفه اسلامی، اظهار کرد: ترجمه کتاب اسفار اربعه به زبان ترکی استانبولی، محصول بیش از پنج سال همکاری مداوم میان گروهی از استادان، مترجمان و پژوهشگران ترکیه‌ای است که با حمایت علمی پژوهشکده تمدن توحیدی به سرانجام رسیده است.

---

بازار

---

حجت‌الاسلام‌والمسلمین سید علی موسوی افزود: این اثر، پلی میان دو سنت فلسفی بزرگ در جهان اسلام می‌سازد و می‌تواند بستر گفت‌وگویی نو میان دانشگاه‌های ایران و ترکیه فراهم آورد.

وی با ذکر اینکه این همکاری فرهنگی پس از برگزاری نشست مشابهی در ترکیه گسترش یافته است، گفت: همکاری سفارت ترکیه در ایران و مراکز علمی دو کشور در برگزاری این نشست، گواهی بر تمایل متقابل برای بازخوانی میراث مشترک فلسفه اسلامی است و نشان می‌دهد حکمت متعالیه هنوز ظرفیت الهام‌بخشی برای دنیای معاصر را دارد.

روابط فلسفی و فرهنگی ایران و ترکیه ریشه‌دار است

سفیر ترکیه در ایران که ادب‌پژوه و استاد زبان و ادبیات فارسی نیز هست، در این نشست با قدردانی از برگزارکنندگان و مترجمان اسفار اربعه، روابط فلسفی و فرهنگی میان ایران و ترکیه را ریشه‌دار و تاریخی دانست.

حجابی کرلانگیچ گفت: در طول قرون متمادی، اندیشمندان ایرانی و عثمانی از طریق متون فلسفی و عرفانی، در تعامل فکری با یکدیگر بوده‌اند و تأثیرگذاری متقابل در شکل‌گیری جریان‌های فکری اسلامی را نمی‌توان نادیده گرفت.

وی افزود: همان‌گونه که ملاصدرا در دوران خود با اتکا بر عقل و شهود و وحی توانست افق تازه‌ای در فهم هستی بگشاید، امروز نیز گفت‌وگو میان متفکران ایرانی و ترکیه‌ای می‌تواند به درک عمیق‌تر از میراث مشترک اسلامی بینجامد.

سفیر ترکیه خاطرنشان کرد: ما به عنوان نمایندگان دو کشور مسلمان وظیفه داریم زمینه‌های این تعامل فرهنگی را بیش‌ازپیش فراهم کنیم تا نسل جدید دانشجویان و پژوهشگران از آن بهره‌مند شوند.

فلسفه صدرایی تحولی بنیادین در مبانی فلسفه اسلامی ایجاد کرد

مدرس حوزه علمیه قم نیز در سخنان خود با تبیین جایگاه فلسفه صدرایی در تاریخ تفکر اسلامی، گفت: ملاصدرا با طرح نظریه اصالت وجود و تشکیک آن، بنیان فلسفه اسلامی را دگرگون کرد و راه تازه‌ای برای فهم رابطه خدا، انسان و جهان گشود.

حجت‌الاسلام‌والمسلمین سید یدالله یزدان پناه افزود: در حالی که فلسفه مشائی بر عقل استدلالی و فلسفه اشراق بر شهود نوری تکیه داشت، ملاصدرا با جمع میان عقل، عرفان و قرآن، حکمت متعالیه را به منزله جامع همه جریان‌های فکری اسلامی بنیان گذاشت.

وی ادامه داد: این نگرش، نقطه تلاقی معرفت فلسفی و معنویت دینی است و ظرفیت آن را دارد که محور وحدت فکری جهان اسلام قرار گیرد.

یزدان‌پناه تاکید کرد: چنین نشست‌هایی می‌تواند به زنده شدن گفت‌وگوهای حکمی در میان نخبگان جهان اسلام و مقابله با نگاه‌های تجزیه‌گرای غربی در فلسفه یاری رساند.

همگرایی عقل، شهود و وحی در اندیشه ملاصدرا

مدرس فلسفه اسلامی از دانشگاه استانبول و سرپرست گروه مترجمان اسفار اربعه، نیز در این نشست با اشاره به دشواری‌های ترجمه این اثر عظیم فلسفی گفت: کار ترجمه اسفار اربعه نه فقط یک پروژه زبانی، بلکه تلاشی معرفتی برای ورود دوباره به روح حکمت صدرایی بود. ما در طول ۶ سال با چالش‌های فراوانی روبه‌رو شدیم تا بتوانیم زبان پیچیده و عمیق ملاصدرا را در قالب ترکی استانبولی بازآفرینی کنیم.

شامیل اوچال تصریح کرد: ملاصدرا در قم، در انزوایی که برای تفکر برگزید، موفق شد سه منبع عقل، شهود و وحی را در یک نظام فلسفی واحد به هم پیوند دهد، این هم‌گرایی همان نقطه‌ای است که می‌تواند مبنای گفت‌وگوی فلسفی نوین میان شرق و غرب جهان اسلام باشد.

اوچال با اشاره به تمثیل معروف ملاصدرا از فهم دین به مثابه گردو، یادآور شد: صدرالمتالهین سطوح گوناگون فهم دینی از ظاهر تا باطن را تشریح کرده و میان معرفت عامیانه و شهود عارفانه پیوندی نظام‌مند برقرار کرده است.

ترجمه اسفار به ترکی، اتفاقی مبارک در مسیر تعاملات علمی

رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی، نیز در این همایش ترجمه کتاب اسفار اربعه به زبان ترکی را اتفاقی مبارک و پرمعنا در مسیر تعاملات علمی ایران و ترکیه توصیف کرد و گفت: میان دو ملت مسلمان ایران و ترکیه همواره پیوندهای عمیق فرهنگی وجود داشته است؛ اما فلسفه اسلامی می‌تواند پیوندی عمیق‌تر و ماندگارتر میان ما ایجاد کند.

غلامعلی حداد عادل افزود: کتاب اسفار اربعه یکی از دشوارترین متون فلسفه اسلامی است و ترجمه دقیق و وفادار به متن آن نشان از بلوغ علمی مترجمان ترکیه‌ای دارد، این کار، نه‌تنها به آشنایی دانشجویان ترک با حکمت متعالیه کمک می‌کند، بلکه زمینه تبادل فکری میان استادان فلسفه در دو کشور را گسترش خواهد داد.

حداد عادل همچنین در این همایش مقاله‌ای با عنوان معرفت‌شناسی کانت در غیاب وجود ارائه کرد و در آن به نقد مبانی معرفت‌شناسی غربی از منظر فلسفه وجودی ملاصدرا پرداخت.

بررسی ماهیت علم در اسفار اربعه

رئیس دانشگاه ارجیس ترکیه نیز مقاله‌ای با موضوع ماهیت علم در اسفار اربعه ارائه داد و در آن دیدگاه ملاصدرا درباره اتحاد عاقل و معقول را تحلیل کرد.

احمد کامل جیهان گفت: در فلسفه صدرایی، علم نه بازنمایی واقعیت بلکه نوعی حضور وجودی معلوم در عالم عاقل است؛ به همین دلیل شناخت در این مکتب با هستی‌شناسی پیوندی ناگسستنی دارد.

وی بیان کرد: این نگرش، راه را برای پیوند دوباره فلسفه و الهیات در جهان معاصر می‌گشاید و می‌تواند مبنایی برای بازسازی علوم انسانی اسلامی در کشورهای مسلمان قرار گیرد.

آغاز دوره‌ای تازه از گفت‌وگوهای حکمی میان ایران و ترکیه

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی، نیز این همایش را نقطه پایانی بر یک دوره رکود در گفت‌وگوهای حکمی میان علمای ایران و عثمانی دانست و گفت: جهان اسلام همواره عرصه تعامل و گفت‌وگو میان مکاتب فکری بوده است؛ از غزالی در شرق تا ابن‌عربی در غرب، در مکتب شیراز نیز جریان‌های اشعری، مشائی و عرفانی در تعامل دائم فکری بودند و از دل همین هم‌نشینی‌ها حکمت متعالیه متولد شد.

حجت‌الاسلام‌والمسلمین عبدالحسین پارسانیا تاکید کرد: امروز نیز نیازمند بازسازی چنین فضای گفت‌وگویی هستیم؛ فضایی که در آن عقلانیت و معنویت به جای تقابل، در کنار هم برای تبیین مسائل جدید بشر به کار گرفته شوند.

وی ابراز امیدواری کرد که این نشست سرآغاز دوره تازه‌ای از ارتباطات حکمی و فرهنگی میان ایران و ترکیه باشد و به گفت‌وگویی زنده در جهان اسلام بینجامد.

این کنفرانس با حضور استادان و پژوهشگران فلسفه اسلامی از ایران و ترکیه و با رونمایی از ترجمه ترکی استانبولی کتاب اسفار اربعه به پایان رسید و بر استمرار سلسله نشست‌های مشترک در حوزه حکمت متعالیه و فلسفه تطبیقی به عنوان نقطه عطفی در تعامل‌های علمی دو کشور تاکید شد.