تنهایی در عصر ارتباطات، بحران خاموش جوامع انسانی

ایسنا/ در جهانی که شبکه‌های اجتماعی و فناوری‌های پیشرفته، وعده پیوندهای بی‌مرز را می‌دهند، واقعیتی تلخ در حال ریشه دواندن است؛ «تنهایی و انزوای اجتماعی» به یکی از جدی‌ترین چالش‌های سلامت روان در دنیای مدرن تبدیل شده‌ است.

شهناز هدایتی، مدیر گروه سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد دانشکده علوم پزشکی ساوه، در گفت‌وگو با ایسنا، درخصوص این بحران خاموش، به تأثیر عمیق عواملی چون زندگی شهری پرهیاهو اما تهی از ارتباط، فشارهای اقتصادی، دگرگونی‌های سبک زندگی و غرق شدن در تعاملات سطحی مجازی، اشاره کرد و هشدار داد که این انزوا نه‌تنها به افسردگی، اضطراب و بیماری‌های جسمی دامن می‌زند، بلکه پیوندهای اجتماعی را سست کرده و حتی خطر رفتارهای پرخطر را افزایش می‌دهد.

---

بازار

---

وی به بیان مهمترین آسیب‌های روانی در جامعه امروزی پرداخت و اظهار کرد: احساس تنهایی، انزوای اجتماعی، بحران‌های اقتصادی و اجتماعی و مدیریت نکردن استفاده از فضای مجازی، آثار عمیق و طولانی مدت بر افراد و جامعه دارند. این تغییر سبک زندگی و نبود حمایت از سوی دوستان یا خانواده به احساس تنهایی و افسردگی دامن می‌زند.

هدایتی با بیان اینکه در دنیــای امــروز، بحــران تنهایــی بــه یکــی از چالش‌هــای ســلامتی اجتماعــی تبدیـل شـده اسـت، افزود: بـا وجـود پیشـرفت‌های تکنولوژیک و ارتباطـات گسـترده، بسیــاری از افراد احساس انـزوا و تنهایـی می‌کنند. بسـیاری از صاحبنظــران بــر ایــن باورنــد کــه عوامــل متعــددی بــر بــروز تنهایــی و انـزوا تأثیرگـذار هسـتند. یکـی از دلایـل اصلـی، تغییـرات اجتماعـی اســت کــه بــه تدریــج هویت‌هــای جمعــی را تحــت تأثیــر قــرار داده اســت.

وی تصریح کرد: زندگــی شــهری بــا محیط‌هــای پرجمعیــت، امــا ارتباطــات ســطحی، می‌توانــد باعــث احســاس تنهایــی شــود. همچنیــن، طلاق، ســبک‌های نادرســت فرزندپــروری، تغییــر در ســبک زندگــی، فردگرایــی، کاهـش تعـداد فرزنـدان و بـه خصـوص گسـترش تک‌فرزنــدی، همــه و همــه بــه گســترش تنهایــی و انــزوای اجتماعــی دامـن زده اسـت.

هدایتی با تاکید بر اینکه علاوه بــر ایــن، ظهــور شــبکه‌های اجتماعــی و فناوری‌هــای ارتباطــی، بـه رغـم فراهـم آوردن امکانـات جدیـد بـرای ارتباطـات، ممکـن اسـت بـه احسـاس عـدم ارتبـاط واقعـی کمـک کنـد، گفت: در این شرایط بسـیاری از افــراد بــه جــای ارتباطــات عمیــق و معنــادار، بــه تعامـلات مجــازی اکتفـا می‌کننـد.

تنهایی می تواند به بیماری‌هـای قلبـی و عروقـی منجـر شـود

هدایتی افزود: تنهایــی می‌توانــد بــه مشــکلات جســمی و روانــی متعــددی از جملــه افسـردگی، اضطـراب و حتـی بیماری‌هـای قلبـی و عروقـی منجـر شـود. همچنیـن، افـرادی کـه احسـاس تنهایـی می‌کننـد، بیشـتر در معـرض رفتارهای پرخطر از جمله مصرف الکل و مواد مخدر قرار دارند. از ســوی دیگــر، کاهــش ارتباطــات اجتماعــی می‌توانــد بــه افزایــش نارضایتــی اجتماعــی و افــت ســطح همدلــی و همبســتگی اجتماعــی منجـر شـود. ایـن وضعیـت می‌توانـد خطراتـی بـرای امنیـت اجتماعـی و کاهـش کیفیت زندگی ایجـاد کند.

این مقام مسئول در علوم پزشکی ساوه به بیان راهکارهای کاهش این آسیب‌ها پرداخت و گفت: جهان امروز بیش از هر زمان دیگر در معرض بحران‌هایی است که نه تنها ساختارهای اقتصادی و اجتماعی را متزلزل می‌کند بلکه سلامت روان افراد را نیز به چالش می‌کشد. سواد سلامت روان و سواد روایت رسانه‌ای، دو ستون اصلی تاب آوری اجتماعی هستند و نقش کلیدی در مدیریت این چالش‌ها دارند. سلامت روان که شامل دانش، نگرش و مهارت‌های لازم برای شناسایی و مدیریت مسائل روانی است افراد را قادر می‌سازد تا علایم اولیه اختلالات روانی را تشخیص دهند و از شایعات دوری کنند و در زمان مناسب به منابع حرفه‌ای مراجعه کنند.

وی بیان کرد: سواد روایت رسانه‌ای که شیوه ارائه اخبار و اطلاعات توسط رسانه‌ها را شکل می‌دهد با تمرکز بر محتوای علمی و امیدبخش، جامعه را تقویت می‌کند. رسانه‌ها به عنوان یکی از مهمترین منابع اطلاع رسانی در جامعه نقش کلیدی در شکل‌دهی دانش و نگرش افراد نسبت به سلامت روان دارند. هنگاهی که رسانه‌ها روایتی مسئولانه و علمی و آموزشی ارائه می‌دهند، می‌توانند سطح سواد سلامت روان جامعه را بالا برده و می‌توانند نگرش مثبت به درمان را ترویج کنند و می‌توانند انگیزه افراد را برای یادگیری و استفاده از راهکارهای سلامت روان ارتقا دهند، شایعات و اخبار جعلی را خنثی کنند و به افراد کمک کنند که از اضطراب ناشی از شایعات در امان باشند.

تابویی که در حال شکستن است

وی در پاسخ به این پرسش که آیا سلامت روان آنطور که باید، بین مردم شناخته شده است یا نه، گفت: در شهرهای بزرگ سطح سواد سلامت روان در حال افزایش است، آگاهی مردم نسبت به مراجعه به روانشناس و روانپزشک بیشتر شده و تابوی دریافت خدمات روان درمانی تا حدودی در حال شکستن است ولی در شهرهای کوچک هنوز این مقاومت بیشتر است ولی روند کلی رو به بهبود است.

وی در خصوص میزان اعتبار راهکارهای سلامت روان که در فضای مجازی به مردم عرضه می شوند و در قالب دوره‌های درمانی به مردم فروخته می شوند، گفت: این موضوع تا حدودی بستگی به شخص و سوابق علمی او دارد و بهتر است قبل از خرید هر بسته یا فیلم آموزشی، سوابق علمی و تحصیلات افراد بررسی شود. بهترین منابع در این خصوص، سایت‌های معتبر وزارت بهداشت، سازمان نظام روان شناسی و سایر انجمن‌های علمی روان شناسی است.

جنسیت در آسیب پذیری روانی نقش دارد؟

هدایتی در پاسخ به این پرسش که عامل جنسیت در میزان آسیب پذیری روانی انسان چقدر نقش دارد، گفت: بیماری‌های روان می‌توانند ناشی از ترکیب عوامل ژنتیکی، بیولوژیکی، روانی و اجتماعی باشند. یکی از عواملی که تاثیر زیادی در ابتلا در بیماری‌های روانی دارد جنسیت فرد است.

وی افزود: جنسیت از نظر زیستی و اجتماعی تفاوت‌های زیادی در تجربه بیماری‌های روانی بین مردان و زنان ایجاد می‌کند و نیاز به توجه ویژه در هر جنسیت در فرآیند درمان هم اهمیت دارد. زنان، بیشتر با اختلال افسردگی و اضطراب و مردان بیشتر با اختلالات مصرف مواد روبرو هستند و به طور کلی زنان بیشتر تمایل به درمان دارند.

واکسن سلامت روان

وی با بیان اینکه چگونه باید خود را باید در برابر فشارهای روانی مقاوم و در برابر آسیب‌های روانی واکسینه کرد، گفت: افزایش سواد سلامت روان نخستین راهکار است. اگر افراد سواد سلامت روان داشته باشند بهتر می‌توانند بحران‌های زندگی را درک و پیامدهای روانی آن را مدیریت کنند و زودتر مشکلات خود را شناسایی و برای درمان اقدام کنند.

مدیر گروه سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد دانشکده علوم پزشکی ساوه با تاکید بر اینکه شناسایی زودرس علایم اضطراب و افسردگی باعث می‌شود تا از تشدید علایم جلوگیری شود، تصریح کرد: استفاده از راهکارهای ساده خودیاری و آشنایی با تکنیک‌های مدیریت استرس و آرام سازی ذهنی مثل مدیتیشن کوتاه و تنفس عمیق، ذهن آگاهی، ورزش سبک، برنامه‌ریزی خواب و تغذیه، استفاده به موقع از خدمات روانشناسی و مشاوره و داشتن نگرش مثبت به درمان، خودداری از انگ زدن به دیگران و داشتن نگرش مثبت به بیماران روانی باعث می‌شود که افراد کمتر تحت تاثیر شایعات قرار گیرند و با اعتماد بیشتری از خدمات مشاوره استفاده کنند.

وی حفظ تاب‌آوری روانی و اجتماعی را مورد تاکید قرار داد و افزود: افراد تاب آور احساس کنترل بیشتری روی زندگی خود دارند و بهتر با فشارهای اجتماعی و اقتصادی مقابله می‌کنند و توانایی حمایت از خانواده و دوستان را دارند، ضمن اینکه مدیریت استفاده از فضای مجازی و برقراری ارتباط مثبت با دوستان و خانواده از دیگر ضروریات است.

انتهای پیام