عاشقانه‌های مادران لک‌زبان کرمانشاه

همشهری آنلاین/ لکی یکی از زبان‌هایی است که در استان کرمانشاه رواج دارد و مادران کرمانشاهی زیادی برای فرزندان خود به این زبان لالایی می‌خوانند. به هر مصرع از شعر در زبان لکی «خشت» گفته می‌شود و لالایی یا لاوه لاوه، ازجمله این خشت‌ها یا مصرع‌های شعر لکی است که در کرمانشاه زیاد شنیده می‌شود.

به شعر در ادبیات عامه لکی «دَم‌چر» یا «دَم‌وَش» می‌گویند و دارای سبک‌های خاص خود است، اما لالایی نیز شعر به‌حساب می‌آید. لالایی آوازی با جملات کوتاه است که مادران لک زبان برای ابراز محبت به فرزند خود می‌خوانند. معمولا این اشعار کوتاه حماسی و عاطفی توسط زنان سروده و خوانده می‌شود. کاربرد چنین اشعاری بیشتر برای کوکان است که درآن  مادر برای کودک آرزوهای خوب دارد و آینده‌ای روشن برای کودکش متصور است. نوع لالایی برای کودکان نیز بسته به اینکه فرزند دختر یا پسر باشد، فرق می‌کند. لالایی‌های لکی در کرمانشاه بیشتر برای نوزاد پسر ‌سروده و خوانده می‌شوند و فقط چند لالایی معدود به نوزاد دختر اختصاص دارد. ‌ این روزها لالایی‌های اصیل لکی را باید بیشتر از زبان مادران میانسال و مادربزرگ‌های کرمانشاهی شنید. نسل جدید مادران شاید کم‌تر از لالایی برای فرزندان خود استفاده کنند. در واقع خواندن لالایی‌های قدیمی درمیان مادران نسل جوان بسیار کمرنگ شده‌است. از لالایی‌های معروف درمیان لک‌های ساکن کرمانشاه برای کودکان می‌توان به اشعار زیر اشاره کرد که درآن با زیبایی کودکانه‌ای، ناز و عاطفه مادر به فرزند منتقل می‌شود.
لاوه لاوه‌که‌م ارانت بووشم
دنان مرواری کاکول اوریشم 
لاوه لاوه‌م براکه‌م ری نازمه 

---

بازار

---

ارا گه‌پ دل براکه‌م هوم رازمه

ترجمه:
لالالالا برایت لالایی بگویم 
ای دندان مروارید، زلف چون ابریشم 
لالایی من می‌گوید، برادرم راه امید من است 
برای رازهای دلم محرم من است
دراین میان باید به این موضوع هم اشاره کرد که لالایی‌های لکی همچنین در مرثیه بر مردگان و افراد تازه از دنیا رفته و به‌ویژه جوانان ناکام نیز گفته می‌شود. لالایی «روله لای علی لای» در مرثیه حضرت علی‌اصغر(ع) نیز از لالایی‌های معروف لکی است که هنوزهم در ایام محرم خوانده می‌شود. حدود ۶۵درصد از جمعیت استان کرمانشاه را لک‌ زبان‌ها تشکیل می‌دهند و بیشتر لک‌زبان‌ها در شرق و جنوب استان سکونت دارند. در استان کرمانشاه ایلات و عشایری ازجمه «زوله»، «کاکاوند»، «ترکاشوند»، «جلالوند»، «خالوند»، «قیاسوند»، «جلیلوند»، «نامی وند»، «پایروند»، «بالوند»، «همه وند»، «شیرازی»، «عثمانوند»، «هوزمانوند»، «احمد وند»، «اولاد قباد»، «کرم‌علی یا کرم‌علی وند»، «خزل»، «قلایوند»، «دیناروند»، «همایون وند»، «مافی وند»، «بهتولی وند»، «فولادوند»، «باجولوند»، «سالاروند» و...  به زبان لکی صحبت می‌کنند. درحال‌حاضر لک‌ها در شهرهای  کرمانشاه، هرسین، اسلام‌آباد غرب، کرندغرب، صحنه، کنگاور، چمچمال، دینور، درودفرامان، ماهیدشت و سرفیروزآباد حضور پررنگ‌تری دارند. این درحالی‌است که دراستان کرمانشاه شاعران بسیاری نیز به زبان لکی شعر سروده‌اند، اما تاکنون کم‌تر آثار خود را به چاپ رسانده‌اند.  

آخرین خبر کرمانشاه در اینستاگرام :
https://www.instagram.com/kermanshah.today