کلیدداران وزارت اطلاعات از دولت سوم تا چهاردهم؛ تکیه مجدد خطیب بر صندلی امنیتی‌ترین وزارتخانه دولت پزشکیان

در این میان، سیداسماعیل خطیب که به عنوان وزیر پیشنهادی اطلاعات دولت چهادرهم به مجلس شورای اسلامی معرفی شده بود، با کسب ۲۶۱ رأی موافق، توانست برای ۴ سال دیگر سکانداری این وزارتخانه حساس و مهم را بر عهده بگیرد. او در سال ۱۴۰۰ توانسته بود ۲۲۲ رأی از مجلس یازدهم بگیرد.

در روزهای پرهیاهوی بررسی و نهایی کردن لیست کابینه پیشنهادی دولت چهاردهم توسط شورای راهبری و مسعود پزشکیان، نام‌ چهره هایی چون احمد شفیعی، مصطفی پورمحمدی، محمود علوی و حتی محسن اسماعیلی برای کلیدداری وزارت اطلاعات به گوش می رسید. اما نتیجه نهایی، متفاوت از پیش بینی ها بود و سیداسماعیل خطیب وزیر اطلاعات دولت سیزدهم، برای تصدی بر این وزارت خانه کلیدی به بهارستان معرفی شد.

در روز ۲۸ مردادماه، دومین روز بررسی صلاحیت وزرای پیشنهادی کابینه چهاردهم در صحن علنی مجلس، صلاحیت سیداسماعیل خطیب مورد ارزیابی قرار گرفت و برنامه ها و سوابق وی زیر ذره‌بین نمایندگان رفت تا صلاحیت او برای تکیه بر صندلی مهم ساختمانِ امنیتی خیابان شهید عراقی مورد بررسی قرار بگیرد. 

در ابتدای جلسه دو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی و کمیسیون شوراها و امور داخلی با قرائت گزارش های خود توسط سخنگوی این کمیسیون ها، مهر تأیید حضور اسماعیل خطیب بر وزارت اطلاعات را زدند.

بعد از قرائت گزارش‌های ۲ کمیسیون، مخالفان و موافقان وارد میدان شدند. اما این وزیر پیشنهادی تنها یک مخالف و ۲ موافق داشت که پشت تریبون رفتند.

مجتبی زارعی، نماینده تهران و عضو کمیسیون امنیت ملی اولین مخالفی بود که پشت تریبون قرار گرفت. اما او در قامت مخالف با خطیب ظاهر نشد و گفت:« من به وزیر پیشنهادی اطلاعات رای منفی می‌دهم اما رای من نمادین است،  من اینجا نمی‌خواهم درباره عظمت دستگاه اطلاعاتی صحبت کنم اما امروز یک جهاد تبیین دارم؛ ضمناً هیچ یک از نمایندگان را دعوت به رای ندادن به آقای خطیب نمی‌کنم». زارعی از این تریبون برای حمله به اسحاق جهانگیری، سید محمد خاتمی، محمد جواد ظریف و محمد جواد آذری جهرمی استفاده کرد. 

بعد از نطق تند و تیز مجتبی زارعی، احمد جباری، نماینده بندرلنگه و از موافقان اسماعیل خطیب، با سخنان جانبدارانه خود فضای مجلس را از تنش بیرون آورد. وی گفت: «خطیب در دولت سیزدهم وزیر اطلاعات بوده، چرا توسط پزشکیان به عنوان وزیر پیشنهادی وزارت اطلاعات دولت چهاردهم به مجلس معرفی شد؟ چون او با ملاک‌ها و معیارهایی که رهبری فرمودند تطابق داشت.»

سومین نماینده ای که پشت تریبون قرار گرفت، علاءالدین بروجردی، نماینده لارستان در مجلس دوازدهم بود که به عنوان موافق سید اسماعیل خطیب به ایراد سخن پرداخت. وی در دفاع از وزیر پیشنهادی اطلاعات گفت: «مستحضر باشید که بسیاری از اقدمات وزارت اطلاعات و بسیاری از توطئه‌های دشمن قابل اعلام نیست. ده‌ها حادثه خنثی شده در کشور وجود دارد که قابل اعلام نیست. وزارت اطلاعات با قدرت عمل کرده و در برابر طراحی‌های دشمن قوی عمل کند.»

پس از اینکه نمایندگان مخالف و موافق سخنان را به اتمام رساندند، سید اسماعیل خطیب، وزیر پیشنهادی اطلاعات، پشت تریبون قرار گرفت و به معرفی برنامه‌های خود پرداخت.

وی در بخشی از سخنان خود گفت: «رویارویی دشمن با انقلاب اسلامی از رو اول تا امروز همواره وجود داشته و امروز دشمن جنگ ترکیبی را پیش گرفته است. امروز زیر سرویس‌های اطلاعاتی، ۵۳ کشور میز ایران دارند و در بسیاری از سرویس‌های ضد امنیتی، تقسیم کار صورت گرفته است.»

وی همچنین تصریح کرد: «وزارت اطلاعات به عنوان مادر اطلاعاتی کشور توانسته با همکاری با نهادهای اطلاعاتی و امنیتی کشور گام‌هایی در راستای خنثی‌سازی اقدامات تروریستی دشمن پیش گیرد و خالت آفندی را پیش گیرد. وزارت اطلاعات با اقدامات ضد تروریستی طرح‌های دشمن را با شکست مواجه کرده است.»

اما وزارت اطلاعات بعد از گذشت ۴۵ سال از انقلاب اسلامی ایران، کدام یک از شخصیت های برجسته را به عنوان کلیددار به خود دیده است؟

وزارت اطلاعات در سال ۱۳۶۲ تشکیل شد و  محمد محمدی ری شهری که خود جزو موسسین این وزارتخانه بود، اولین وزیر اطلاعات شد. او در دولت های سوم و چهارم که ریاست جمهوری در اختیار آیت الله خامنه ای بوده است، سکان وزارت اطلاعات را در دستان خود داشت. ری شهری در فروردین ماه ۱۴۰۱ درگذشت.

 دومین وزیر اطلاعات جمهوری اسلامی ایران، علی فلاحیان بود که در هر دو دولت آیت الله هاشمی رفسنجانی یعنی؛ در میان سال های ۱۳۶۸ تا ۱۳۷۶ وزارت اطلاعات را در اختیار داشت.

قربانعلی دری نجف آبادی در دولت اول سیدمحمد خاتمی سکاندار وزارت اطلاعات شد. اما پس از گذشت یک سال، در پی افشای پرونده قتل های زنجیره ای در سال ۱۳۷۷ از سمت خود استعفا داد و علی یونسی از سال ۱۳۷۷ تا ۱۳۸۰، کلیددار وزارت اطلاعات شد.

محمود احمدی نژاد در چهار ساله اول ریاست خود، محسنی اژه ای و در چهار ساله دوم، حیدر مصلحی را به عنوان وزرای اطلاعات دولت های خود برگزید. ناگفته نماند که محسنی اژه ای در آخرین روزهای دولت نهم به دلیل اختلاف با ریاست جمهوری از منصب وزارت اطلاعات برکنار شد و احمدی نژاد خود، سکان این وزارتخانه را به دست گرفت.

با روی کار آمدن دولت حسن روحانی در سال ۱۳۹۲، سیدمحمود علوی  کلیدار این وزارتخانه حساس شد. وی در دولت دوم روحانی نیز با حفظ سمت خود در وزارت اطلاعات، توانست بلند مدت‌ترین دوره حضور در این وزراتخانه را به خود اختصاص دهد. 

در دوره سه ساله دولت سیزدهم ابراهیم رئیسی، اسماعیل خطیب که سابقه فعالیت در وزارت اطلاعات را از قبل در کارنامه خود داشت، در قامت وزیر این وزارتخانه ظاهر شد.

بررسی سن ۹ وزیر اطلاعات از ابتدا تا دولت چهاردهم، حکایت از آن دارد که محمد محمدی‌ ری‌شهری اولین وزیر اطلاعات که در سن ۳۸ سالگی سکان این وزارتخانه را به دست گرفت، عنوان جوانترین وزیر این وزارتخانه را از آن خود کرده است.

سید اسماعیل خطیب با ۶۳ سال سن، مسن ترین وزیر اطلاعات محسوب می شود که در دولت چهاردهم نیز برای دومین بار بر این کرسی تکیه زد.

باید یادآوری کرد که وی در دولت سیزدهم نیز کرسی وزارت اطلاعات را برعهده داشت و با ۶۰ سال سن به عنوان مسن ترین وزیر در این وزارتخانه بوده است.

*در جدول زیر می‌توانید همه وزرای اطلاعات و سوابق‌شان پیش از وزارت و پس از آن را مشاهده می کنید؛

۲۷۲۱۸