ذرات ریزی که سلامت ما را نشانه گرفتند

هر ساله بیش از ۴۶۰ میلیون تن پلاستیک در سراسر جهان تولید می‌شود که این پلاستیک‌ها تقریبا در تمام جنبه‌های زندگی نفوذ یافتند و بررسی ۳۰۰۰ مقاله، شواهد هشداردهنده‌ای را نمایان کرد که چگونه میکروپلاستیک‌ها و تکه‌های کوچک کمتر از پنج میلی‌متر آنها بر سلامت انسان تأثیر می‌گذارند.

یافته‌های سایت ارث نشان می‌دهد که ارتباط نگران‌کننده‌ای بین قرار گرفتن در معرض میکروپلاستیک و شرایط پزشکی جدی، ازجمله سرطان روده بزرگ، ناباروری و مشکلات تنفسی وجود دارد.

میکروپلاستیک‌ها، ناشی از تجزیه تدریجی یا تکه تکه شدن آلودگی پلاستیکی در محیط هستند. آنها هوا، خاک، آب، غذا و حتی اقلام روزمره مانند ظروف نوشیدنی را آلوده می‌کنند. این ذرات بدون آگاهی ما خورده یا استنشاق می‌شوند و از راه‌های هوایی یا همراه با غذا و نوشیدنی وارد بدن می‌شوند. به طرز تکان دهنده‌ای، میکروپلاستیک‌ها در بافت‌های انسان ازجمله مغز کشف شده‌اند.

اندازه کوچک این ذرات آنها را به ویژه خطرناک می‌کند، زیرا به راحتی وارد جریان خون می‌شوند و به بافت‌ها نفوذ می‌کنند.

چگونه میکروپلاستیک‌ها به سلامت ما آسیب می‌رسانند؟

هنگامی که میکروپلاستیک‌ها وارد بدن می‌شوند، به‌عنوان مهاجمان خارجی عمل می‌کنند و باعث التهاب گسترده می‌شوند. پاسخ سیستم ایمنی به این ذرات می‌تواند باعث آسیب بافتی در اندام‌های حیاتی از جمله قلب و کبد شود و با گذشت زمان، تجمع آنها منجر به آسیب غیرقابل برگشت خواهد شد. میکروپلاستیک‌ها دارای طبیعت تجمعی زیستی هستند، به این معنی که سطح آنها در محیط و بدن انسان افزایش می‌یابد.

با توجه به اینکه انتظار می‌رود تولید پلاستیک تا سال ۲۰۶۰ سه برابر شود، محققان نسبت به افزایش خطرات سلامتی هشدار می‌دهند. به دلیل قرار گرفتن در معرض همه جا و ویژگی‌های تجمع زیستی میکروپلاستیک‌ها، میزان تأثیرات سلامتی انسان به دلیل قرار گرفتن در معرض میکروپلاستیک بسیار نگران‌کننده است.

خطرات میکروپلاستیک‌ها بر سیستم گوارش و ابتلا به سرطان

میکروپلاستیک‌ها سیستم گوارشی، به‌ویژه روده بزرگ را مختل می‌کنند. این ذرات ریز به لایه مخاطی محافظ روده بزرگ آسیب می‌رسانند و آسیب‌پذیری در برابر التهاب و توسعه تومور را افزایش می‌دهند. تعجب برانگیز است که قرار گرفتن در معرض میکروپلاستیک‌ها بر روده بزرگ و روده کوچک انسان تأثیر منفی بگذارد. التهاب مزمن و مرگ سلولی روده نیز به‌عنوان پیامدهای بالقوه شناسایی شدند. دانشمندان با استفاده از روش‌های طبقه‌بندی سرطان‌زا، میکروپلاستیک‌ها را با سرطان روده بزرگ مرتبط دانستند و خواستار توجه فوری به این خطرات سلامتی شدند.

میکروپلاستیک‌ها و باروری

میکروپلاستیک‌ها همچنین ممکن است تعادل هورمونی در سیستم تولید مثل را مختل کنند. این مورد می‌تواند برای مردان، منجر به کاهش کیفیت اسپرم و سلامت اندام جنسی شود. در زنان نیز بر عملکرد تخمدان و جفت تأثیر می‌گذارند، محققان میکروپلاستیک‌های جفت را با وزن کم هنگام تولد و زایمان زودرس مرتبط دانستند. علاوه بر این، اثرات نامطلوب بر عملکرد و رشد تخمدان، پیامدهای بالقوه طولانی‌مدت برای سلامت باروری را برجسته می‌کند.

اثرات تنفسی میکروپلاستیک‌ها و خطر ابتلا به سرطان ریه

میکروپلاستیک‌ها همچنین سلامت ریه‌ها را تهدید می‌کنند، از طریق استنشاق، راه‌های هوایی را تحریک کرده و منجر به التهاب مزمن و آسیب‌های ریوی می‌شوند و با گذشت زمان، می‌توانند خطر ابتلا به سرطان ریه را افزایش دهد. کارشناسان به این نتیجه رسیدند که قرار گرفتن در معرض میکروپلاستیک‌ها برای سیستم تنفسی انسان می‌تواند خطرناک باشد.

میکروپلاستیک‌ها در همه جا

اندازه کوچک میکروپلاستیک‌ها به آنها اجازه می‌دهد در سراسر جهان پخش شوند و حتی دورافتاده‌ترین مکان‌ها را آلوده کنند. میکروپلاستیک‌ها در یخ‌های دریای قطب شمال، گودال‌های عمیق اقیانوس‌ها و در برف و رسوب در سراسر قطب جنوب شناسایی شده‌اند. این ذرات در شیر مادر، کبد و جفت یافت شده‌اند که باعث نگرانی در مورد تاثیرات گسترده آنها بر سلامت انسان می‌شود. پیش‌بینی می‌شود هر سال تولید پلاستیک افزایش یابد و تا سال ۲۰۵۰ به ۱.۱ میلیارد تن برسد به این معنی که حضور میکروپلاستیک‌ها در محیط زیست و در نتیجه در بدن ما بیشتر و بدتر خواهد شد.

پرداختن به خطرات سلامتی میکروپلاستیک‌ها

در حالی که بسیاری از مطالعات در این بررسی بر روی حیوانات متمرکز شده‌اند، این یافته‌ها برای انسان نیز قابل تعمیم است. در مقاله «میکروپلاستیک و سلامت انسان: درک خطرات و پیامدها» منتشرشده در پایگاه مرکز اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی آمده است، به ذرات و قطعات پلاستیکی با اندازه کمتر از پنج میلی­‌متر که به‌صورت شکل‌های مختلف از تجزیه پلاستیک‌های بزرگتر بدست آمده یا از ذرات ریز تشکیل شده است، میکروپلاستیک می‌گویند. تاریخ دقیق حضور و ظهور این ذرات ریز در محیط زیست به‌طور دقیق مشخص نشده است اما خیلی زودتر از زمان اعلام شده در سال ۲۰۰۴ است. این ذرات با استفاده از بلعیدن و استنشاق، وارد بدن موجودات زنده و البته انسان می‌شوند و اثرات آن در بدن به اندازه و ترکیب شیمیایی آنها و نیز ترکیب شیمیایی موادی که جذب خواهد شد، بستگی دارد.