پاکسازی بهتر مغز، کلید مقابله با زوال عقل

با بالا رفتن سن، سیستم پاکسازی مغز دچار اختلال می‌شود و مواد زائد به مرور زمان در بافت مغزی انباشته می‌شوند. این اتفاق باعث التهاب و آسیب به سلول‌های عصبی می‌شود و می‌تواند موجب کاهش توانایی شناختی و زوال عقل شود. دانشمندان مدتی است که در تلاشند تا روش‌هایی برای بهبود عملکرد مغز و جلوگیری از زوال شناختی ناشی از پیری بیابند. یکی از حوزه‌های مورد توجه، بررسی ارتباط میان سیستم ایمنی بدن و عملکرد مغز است که در سال‌های اخیر به یافته‌های مهمی منجر شده است.

یکی از سیستم‌های مهم که در پاکسازی مغز نقش دارد، شبکه‌ای از عروق لنفاوی است که اطراف مغز قرار دارد و به خروج مواد زائد از این اندام کمک می‌کند. این سیستم لنفاوی با افزایش سن کارایی خود را از دست می‌دهد و باعث تجمع مواد اضافی در مغز می‌شود. پژوهشگران معتقدند که بازگرداندن عملکرد این سیستم می‌تواند تأثیر مثبتی بر توانایی شناختی داشته باشد. به همین دلیل، مطالعه این شبکه و یافتن راه‌هایی برای بهبود عملکرد آن، به موضوعی مهم در تحقیقات علوم اعصاب تبدیل شده است.

محققان دانشگاه واشنگتن در سن‌لوئیس به بررسی این موضوع پرداخته‌اند. تیم پژوهشی به سرپرستی دکتر جاناتان کیپنیس و دکتر مارکو کولونا، مطالعه‌ای انجام دادند که نشان می‌دهد تقویت سیستم لنفاوی اطراف مغز می‌تواند عملکرد حافظه را در موش‌های پیر بهبود بخشد. این پژوهش نشان می‌دهد که با تقویت این عروق، مغز بهتر می‌تواند مواد زائد را دفع کند و این امر به بهبود عملکرد شناختی کمک می‌کند.

برای انجام این مطالعه، محققان موش‌های پیر را تحت آزمایشی قرار دادند که حافظه کوتاه‌مدت آن‌ها را ارزیابی می‌کرد. سپس، تیم پژوهشی با استفاده از یک روش خاص، رشد عروق لنفاوی را تحریک کردند تا کارایی آن در دفع مواد زائد افزایش یابد.

نتایج نشان دادند موش‌هایی که این درمان را دریافت کردند، عملکرد بهتری در آزمون‌های حافظه داشتند و به طور خاص، توانستند اشیای جدید را بهتر به خاطر بسپارند.

بررسی‌های بیشتر حاکی از آن بود که در موش‌هایی که سیستم لنفاوی مغزی آن‌ها ضعیف شده بود، سطح بالایی از یک پروتئین التهابی به نام اینترلوکین ۶ (IL-۶) در مغز مشاهده می‌شود. این ماده موجب ایجاد اختلال در ارتباطات بین سلول‌های عصبی شده و عملکرد شناختی را تحت تأثیر قرار می‌دهد. اما تحریک عروق لنفاوی باعث کاهش سطح این پروتئین و بازگشت تعادل در ارتباطات عصبی شد، که به بهبود عملکرد مغز کمک کرد.

این یافته‌ها اهمیت زیادی دارند، زیرا نشان می‌دهند که تقویت سیستم لنفاوی مغز می‌تواند راهی جدید برای جلوگیری از کاهش شناختی در اثر پیری باشد. برخلاف روش‌های درمانی متداول که عبور از سد خونی-مغزی را دشوار می‌بینند، این روش مستقیماً بر عروق خارج از مغز تأثیر می‌گذارد و می‌تواند رویکردی نویدبخش برای درمان اختلالات شناختی باشد.

بدون تردید، یافته‌های این تحقیق که در نشریه معتبر و بین‌المللی Cell منتشر شده‌اند، می‌توانند مسیر جدیدی برای تحقیقات آینده در زمینه بهبود عملکرد شناختی سالمندان باز کنند.