محلول‌پاشی با باکتری و فلز روی؛ راهی برای بهبود تولید گندم

اهمیت گندم به عنوان یکی از اصلی‌ترین مواد غذایی در جهان بر کسی پوشیده نیست. در ایران نیز این محصول در شرایط آبی و دیم کشت می‌شود و تامین نیازهای تغذیه‌ای جامعه تا حد زیادی به آن وابسته است. اما یکی از مشکلات اساسی در تولید گندم، فقر عناصر غذایی به ویژه روی در دانه‌ها است. روی به عنوان یکی از عناصر مهم برای سلامت انسان، نقش بسزایی در بهبود رشد و عملکرد گیاه دارد. با این حال، تلاش‌های چند دهه اخیر برای افزایش محتوای روی دانه گندم به طور کامل موفقیت‌آمیز نبوده است. در نتیجه، یافتن راهکارهای جدید برای بهبود این وضعیت از اهمیت بسیاری برخوردار است.

روش‌های مختلفی برای افزایش محتوای روی در دانه گندم معرفی شده است. یکی از این روش‌ها، محلول‌پاشی با روی است که علاوه بر افزایش میزان روی، به بهبود عملکرد دانه نیز کمک می‌کند. از سوی دیگر، استفاده از هورمون‌های رشد گیاهی و باکتری‌های محرک رشد، توانسته است در سال‌های اخیر توجه بسیاری از پژوهشگران را به خود جلب کند. این عوامل می‌توانند به بهبود تحمل گیاه به شرایط سخت محیطی و افزایش تولید دانه کمک کنند. در این میان، بررسی تاثیر ترکیبی این عوامل بر عملکرد گندم می‌تواند راهکارهای جدیدی برای افزایش تولید و بهبود کیفیت آن ارائه دهد.

در این زمینه محمدجواد زارع، پژوهشگر گروه زراعت و اصلاح نباتات در دانشگاه ایلام، با هدف بررسی تاثیر محلول‌پاشی با روی، هورمون بنزیل آمینو پورین و باکتری آزوسپیریلوم بر عملکرد و کیفیت دانه گندم، تحقیقی را انجام داده است.

در این پژوهش، دو آزمایش مزرعه‌ای انجام شد. در آزمایش اول، تاثیر چهار سطح مختلف از روی به صورت محلول (۰، ۰.۲، ۰.۳ و ۰.۴ درصد) و دو سطح از هورمون (۰ و ۱۰ میلی‌گرم در لیتر) بر عملکرد و محتوای روی دانه گندم بررسی شد. محلول‌پاشی فوق پس از مرحله گرده‌افشانی گندم انجام شد.

در آزمایش دوم، براساس بهترین نتایج به دست آمده از آزمایش اول، ترکیب ۰.۳ درصد روی به تنهایی و یا همراه با باکتری آزوسپیریلوم و هورمون بنزیل آمینو پورین مورد ارزیابی مجدد قرار گرفت.

یافته‌های این پژوهش نشان دادند که محلول‌پاشی با روی، محتوای روی دانه را به میزان قابل توجهی افزایش داد. همچنین، بیشترین میزان عملکرد دانه از ترکیب روی با باکتری آزوسپیریلوم حاصل شد که نشان‌دهنده تاثیر مثبت این ترکیب بر افزایش تولید است.

نتایج به دست آمده حاکی از آن هستند که محلول‌پاشی با روی و ترکیب آن با باکتری آزوسپیریلوم می‌تواند به افزایش عملکرد و محتوای روی دانه گندم کمک کند. این راهکار به ویژه در شرایط دیم که با کمبود آب و تنش‌های محیطی مواجه است، می‌تواند موثر باشد.

افزایش محتوای روی دانه گندم، به ویژه در کشورهایی که بخش قابل توجهی از مردم آن با کمبود روی مواجه هستند، از اهمیت بسیاری برخوردار است. روی برای سلامت بدن ضروری است و کمبود آن می‌تواند منجر به بیماری‌های مختلف شود. از این رو، بهبود کیفیت محصولات کشاورزی می‌تواند نقش مهمی در تامین سلامت جامعه ایفا کند.

قابل ذکر است نتایج این پژوهش در فصلنامه «پژوهش‌های زراعی ایران» وابسته به دانشگاه فردوسی مشهد به چاپ رسیده اند که نشان از اهمیت این تحقیق و نقش آن در بهبود تولید گندم در کشور دارد.