شگفتی کیهانی؛ نگاهی به لحظه‌ای که جهان متولد شد

داده‌های به‌دست‌آمده از تلسکوپ ACT، که در ۱۱ آوریل ۲۰۲۵ منتشر شد، امکان مشاهده کیهان در دوران نوزادی‌اش را فراهم کرده است. به گفته سیگورد کرکوولد نس، پژوهشگر کیهان‌شناسی دانشگاه اسلو و از اعضای پروژه ACT، این تصاویر با ترکیب دقت، حساسیت و اطلاعات رنگی، دقیق‌ترین تصاویر از تابش پس‌زمینه کیهانی تا به امروز هستند. این نور، که از بیش از ۱۳ میلیارد سال پیش به ما رسیده، در پشت تمام ستارگان و کهکشان‌ها قرار دارد و به دلیل طول موج بلندتر از محدوده دید انسانی، به شکل مه‌ای درخشان در داده‌های تلسکوپ ظاهر می‌شود.

تصاویر ACT با رزولوشن پنج برابر بالاتر از داده‌های ماهواره پلانک (۲۰۰۹) ارائه شده‌اند و اطلاعات جدیدی درباره قطبش (پولاریزاسیون) نور اولیه کیهان ارائه می‌دهند. قطبش، که نشان‌دهنده جهت و شدت حرکت نور است، سرنخ‌هایی از چگونگی حرکت گازها در کیهان اولیه فراهم می‌کند؛ گامی که به تشکیل ستارگان و کهکشان‌ها منجر شد. نس تأکید می‌کند که اگرچه قطبش ابتدا در سال ۲۰۰۲ توسط تلسکوپ DASI اندازه‌گیری شد، اما داده‌های آن به دلیل ضعف سیگنال تقریباً غیرقابل استفاده بودند. اندازه‌گیری جدید ACT دقیق‌ترین داده‌های قطبش تا به امروز است.

در آغاز، کیهان چنان داغ بود که نور نمی‌توانست آزادانه حرکت کند. پس از ۳۸۰,۰۰۰ سال، با کاهش دما، نور توانست منتشر شود و این همان نوری است که ACT اکنون با جزئیات ثبت کرده است. تصاویر جدید تفاوت‌های کوچک در چگالی و حرکت گازهای اولیه، عمدتاً هیدروژن و هلیوم، را نشان می‌دهند. این مناطق متراکم‌تر، مانند قله‌هایی در دریای گازی، تحت تأثیر گرانش به هم پیوستند و ستارگان و کهکشان‌ها را شکل دادند. جو دانکلی، استاد دانشگاه پرینستون و تحلیلگر ارشد پروژه ACT، می‌گوید: «با نگاه به آن دوران ساده‌تر، می‌توانیم داستان چگونگی تکامل کیهان به دنیای پیچیده امروزی را بازسازی کنیم.»

تصاویر جدید تلسکوپ آتاکاما درک ما از تولد کیهان را عمیق‌تر کرده و با ارائه جزئیات بی‌سابقه از تابش پس‌زمینه کیهانی، چگونگی شکل‌گیری ساختارهای اولیه هستی را روشن می‌کند. این پیشرفت، که با فناوری پیشرفته و دقت بالا به دست آمده، نه‌تنها دستاوردی برای کیهان‌شناسی است، بلکه الهام‌بخشی برای تحقیقات آینده در مسیر کشف اسرار کیهان محسوب می‌شود. با ادامه تحلیل این داده‌ها، دانشمندان امیدوارند داستان تکامل کیهان را با وضوح بیشتری روایت کنند.

منبع: sciencenorway