پشت‌پرده ناپدیدشدن حشرات؛ فقط کشاورزی مقصر نیست!

 طی سال‌های اخیر، کاهش جمعیت حشرات به یک دغدغه جهانی تبدیل شده است. پژوهش‌ها نشان می‌دهند که این کاهش گسترده می‌تواند تهدیدی جدی برای تعادل بوم‌سازگان‌ها، امنیت غذایی و حتی سلامت انسان باشد. حشرات نقش کلیدی در گرده‌افشانی، کنترل آفات و تجزیه مواد آلی دارند، بنابراین افت شدید جمعیت آن‌ها ممکن است زنجیره‌ای از پیامدهای منفی در پی داشته باشد. از این رو، درک دلایل این کاهش و یافتن راهکارهایی برای مقابله با آن ضروری است.

گرچه تشدید فعالیت های کشاورزی و تلاش برای افزایش بهره‌برداری از زمین‌های زراعی به عنوان عامل اصلی در نظر گرفته می‌شود، اما دانشمندان بر این باورند که شبکه‌ای پیچیده از عوامل در این روند نقش دارند. تغییرات اقلیمی، آلودگی، شهرنشینی، تخریب زیستگاه‌ها و حتی عوامل کمتر شناخته‌شده مانند جنگ‌ها یا ساخت‌وسازهای زیرساختی همگی می‌توانند در کاهش جمعیت حشرات مؤثر باشند. اهمیت بررسی جامع‌تر این مسئله از آن‌جاست که بسیاری از دلایل بالقوه تاکنون نادیده گرفته شده‌اند.

در همین راستا، پژوهشی با هدایت محققان دانشگاه بینگهمتون زیرمجموعه دانشگاه دولتی نیویورک انجام شده است. این تیم به سرپرستی کریستوفر هالش، پژوهشگر فوق‌دکترا، و با همکاری الیزا گرامز، استادیار زیست‌شناسی، با تحلیل بیش از ۱۷۵ مرور علمی و فرا تحلیل، بیش از ۵۰۰ فرضیه مختلف درباره عوامل کاهش حشرات را بررسی کردند. هدف آن‌ها ساخت شبکه‌ای از ارتباطات بین عوامل مؤثر بود تا الگوهای پنهان در این کاهش جهانی را بهتر بشناسند.

در این پژوهش، محققان با مطالعه دقیق منابع علمی، مسیرهای علی بین پدیده‌ها را استخراج کردند. برای مثال، تشدید کشاورزی می‌تواند باعث آلودگی شود و همین آلودگی به کاهش جمعیت حشرات بیانجامد. آن‌ها سپس این مسیرها را در یک شبکه‌ بزرگ متصل کردند تا ببینند کدام عوامل بیشتر با هم مرتبط هستند و کدام‌ها بیشتر به عنوان علت اصلی شناخته می‌شوند.

نتایج این پژوهش نشان دادند که تشدید کشاورزی، از جمله استفاده بی‌رویه از زمین و آفت‌کش‌ها، مهم‌ترین عامل شناخته‌شده کاهش حشرات است. با این حال، پژوهشگران تأکید دارند که سیستم‌ها به‌طور متقابل بر هم اثر می‌گذارند. برای مثال، گرمایش زمین نه‌تنها خودش یک عامل است، بلکه می‌تواند موجب افزایش سیلاب‌ها یا آتش‌سوزی‌ها شود که آن‌ها نیز خود به تنهایی تهدیدی برای حیات حشرات به حساب می‌آیند.

در کنار یافته‌های اصلی، محققان به خلأهای موجود در ادبیات علمی هم اشاره کردند. آن‌ها دریافتند که بسیاری از تهدیدهای شناخته‌شده برای تنوع زیستی، مانند فجایع طبیعی، جنگ‌ها و مزاحمت‌های انسانی، در مطالعات مربوط به کاهش حشرات نادیده گرفته شده‌اند. این غفلت ممکن است مانع طراحی اقدامات حفاظتی مؤثر برای همه گروه‌های حشرات شود.

یکی دیگر از نکات جالب تحقیق، تمرکز بیش از حد پژوهش‌ها روی حشراتی مانند زنبورها و پروانه‌ها بود؛ این در حالی‌است که این گونه‌ها تنها بخش کوچکی از تنوع بالای حشرات را تشکیل می‌دهند. این تمرکز ممکن است باعث نادیده گرفتن نیازهای حفاظتی دیگر گونه‌های کمتر شناخته‌شده شود و در نهایت، راهکارهای یک‌سویه‌ای ارائه شود که کارایی لازم را ندارند.

یافته‌های این تحقیق که در نشریه‌ Biological Conservation منتشر شده‌اند، نشان می‌دهند که رویکردی چندجانبه برای حفاظت از حشرات ضروری است؛ یعنی نباید فقط یک یا دو عامل را هدف قرار داد یا تنها روی چند گونه خاص تمرکز کرد. اگر اقدامات حفاظتی به‌طور غیرمتعادل بر گروه‌های خاصی مانند زنبورها متمرکز شوند، ممکن است برای سایر حشرات پیامدهای منفی به همراه داشته باشند.