دو گروه قارچ توانایی تولید سیلوسایبین را به‌طور مستقل تکامل دادند؛ اما هنوز نمی‌دانیم چرا؟

زومیت/ کشفی جدید نشان می‌دهد توانایی تولید ماده روان‌گردان سیلوسایبین دست‌کم دو بار و به‌طور مستقل در قارچ‌های جادویی تکامل یافته است. اما علت آن چیست؟

دنیای طبیعت سرشار از شگفتی است و قارچ‌های کوچک حاوی ترکیب روان‌گردان سیلوسایبین نیز یکی از این معماهای مرموز هستند. سیلوسایبین (psilocybin) ماده‌ای روان‌گردان و طبیعی است که آگاهی و ادراک انسان را به‌طور عمیقی دگرگون می‌کند. این ترکیب افزون‌بر اینکه برای تجربه‌های غیرقانونی «سفر ذهنی» استفاده می‌شود، در سال‌های اخیر به‌عنوان درمانی نویدبخش برای افسردگی مقاوم به درمان و برخی دیگر اختلالات روانی نیز مورد توجه قرار گرفته است.

---

بازار

---

حدود ۱۶۵ گونه از قارچ‌های سرده‌ی سیلوسایب، قادر به تولید ماده‌ی سیلوسایبین هستند، اما گروه دیگری از قارچ‌ها به نام اینوسایب یا همان «کلاهک‌های رشته‌ای» نیز توانایی ساخت آن را دارند.

به‌گزارش آی‌اف‌ال‌ساینس، اکنون دانشمندان آلمانی و اتریشی برای نخستین‌بار کشف کرده‌اند شگفتی سیلوسایبین حتی از آنچه تصور می‌شد نیز عمیق‌تر است: توانایی تولید این ماده‌ی روان‌گردان خاص، تنها یک بار در تاریخ تکامل رخ نداده، بلکه دست‌کم دو بار به‌طور مستقل پدیدار شده است. به بیان ساده‌تر، دو گروه قارچی اینوسایب و سیلوسایب دست‌کم دوبار و به‌طور مستقل توانایی تولید سیلوسایبین را کسب کرده‌اند.

گونه‌های سیلوسایب، ماده‌ی سیلوسایبین را با مجموعه‌ای شناخته‌شده از آنزیم‌ها می‌سازند، اما کشف حیرت‌آور این بود که قارچ‌های اینوسایب با استفاده از ابزارهای بیوشیمیایی کاملاً متفاوت، به همان مولکول دست پیدا می‌کنند.

تیم شفر، نویسنده‌ی اصلی پژوهش از مؤسسه لایب‌نیتس، توضیح می‌دهد: «دو گروه قارچی شبیه دو کارگاه متفاوت هستند که در نهایت یک محصول یکسان ارائه می‌دهند. در قارچ‌های اینوسایب مجموعه‌ای منحصر‌به‌فرد از آنزیم‌ها یافتیم که هیچ شباهتی با آنزیم‌های قارچ‌های سیلوسایب ندارند، اما همه‌ی مراحل لازم برای تولید سیلوسایبین را پیش می‌برند.»

کشف تازه نشان می‌دهد که توانایی تولید سیلوسایبین نمونه‌ای از «تکامل همگرا» است؛ فرآیندی که در آن موجودات مختلف در زمان‌ها یا مکان‌های گوناگون، تحت فشارهای تکاملی مشابه، به صفات یا توانایی‌های یکسان دست می‌یابند.

شاید سیلوسایبین در اصل نوعی مکانیزم دفاع شیمیایی باشد.

مثالی شناخته‌شده از تکامل همگرا، بال‌ها هستند که به‌طور جداگانه در پرندگان، خفاش‌ها، حشرات و سایر حیوانات تکامل یافته‌اند؛ ساختارهایی متفاوت که همگی عملکرد مشترک پرواز فعال را ارائه می‌کنند. اما سؤال کلیدی اینجاست که چه چیزی باعث شد این دو گروه قارچی ترکیب روان‌گردان مشابهی را تکامل دهند؟

پروفسور دیرک هوفمایستر، سرپرست گروه میکروبیولوژی دارویی در دانشگاه فردریش شیلر ینا، می‌گوید: «واقعیت این است که ما هنوز نمی‌دانیم. طبیعت هیچ کاری را بی‌دلیل انجام نمی‌دهد. بنابراین، باید مزیتی در تولید مولکول سیلوسایبین برای قارچ‌های کلاهک رشته‌ای در جنگل و گونه‌های سیلوسایب روی کود حیوانی یا مالچ چوب وجود داشته باشد؛ فقط هنوز مشخص نیست آن مزیت دقیقاً چیست.»

هوفمایستر افزود: «یکی از دلایل ممکن، این است که سیلوسایبین نقش بازدارنده در برابر شکارچیان دارد. حتی کوچک‌ترین آسیب باعث می‌شود قارچ‌های سیلوسایب از طریق واکنش شیمیایی زنجیره‌ای به رنگ آبی درآیند؛ تغییری که نشان‌دهنده‌ی محصولات تجزیه‌ی سیلوسایبین است. شاید این مولکول در اصل نوعی مکانیزم دفاع شیمیایی باشد.»

صرف‌نظر از پاسخ نهایی، کشف تازه می‌تواند مسیرهای جدید و ساده‌تری را برای سنتز سیلوسایبین فراهم کند، زیرا نشان می‌دهد تنها یک راه برای تولید این مولکول روان‌گردان وجود ندارد. شفر در پایان گفت: «امیدواریم نتایج ما در آینده به تولید سیلوسایبین برای داروسازی در بیورآکتورها کمک کند، بدون آنکه به سنتزهای شیمیایی پیچیده نیاز داشته باشد.»

مطالعه در نشریه Angewandte Chemie International Edition منتشر شده است.

🔹"آخرین خبر" در روبیکا
🔹"آخرین خبر" در ایتا
🔹"آخرین خبر" در بله