مریخ‌نورد پرسویرنس ناسا احتمالاً دنباله‌دار مرموز اطلس را از سطح مریخ رصد کرده است

زومیت/ مریخ‌نورد استقامت ناسا تصویری از آسمان مریخ ثبت کرده که شاید اولین رصد یک جرم میان‌ستاره‌ای از سطح سیاره‌ای دیگر باشد؛ رویدادی که تاریخ‌ساز خواهد شد.

مریخ‌نورد پرسویرنس ناسا، تصویر شگفت‌انگیزی از آسمان شب مریخ ثبت کرده که به نظر می‌رسد میزبان یک مهمان بسیار ویژه است: دنباله‌دار میان‌ستاره‌ای 3I/ATLAS.

---

بازار

---

تصویری که چهار اکتبر ۲۰۲۵ توسط یکی از دوربین‌های ناوبری مریخ‌نورد گرفته شده، رگه‌ای از نور را نشان می‌دهد که دقیقاً در زمان نزدیک‌ترین عبور این دنباله‌دار از کنار سیاره سرخ ثبت شده است. اگر رصد تأیید شود، این اولین باری خواهد بود که بشر موفق به مشاهده‌ی یک جرم میان‌ستاره‌ای از سطح سیاره‌ای دیگر می‌شود.

اما تاکنون نه ناسا و نه آزمایشگاه پیشرانش جت (JPL) که مسئولیت هدایت مریخ‌نورد را بر عهده دارد، رصد را رسماً تأیید نکرده‌اند. داستان از این قرار است که یک ستاره‌شناس آماتور هنگام بررسی داده‌های مریخ‌نورد استقامت ناسا، احتمال داد که توانسته است تصویری از دنباله‌دار میان‌ستاره‌ای 3I/ATLAS را در آسمان مریخ شناسایی کند؛ جرمی غول‌پیکر و ناشناخته که از فضای میان‌ستاره‌ای به منظومه‌ی شمسی ما وارد شده است.

دنباله‌دار 3I/ATLAS که در اول ژوئیه ۲۰۲۵ کشف شد، با سرعتی نزدیک به دو برابر سرعت اومواموا و بوریسوف، دو میهمان میان‌ستاره‌ای پیشین، از میان منظومه‌ی شمسی عبور می‌کند. بررسی‌های اولیه نشان داد که این جرم قطعاً یک دنباله‌دار میان‌ستاره‌ای واقعی است و اندازه‌ای به‌مراتب بزرگ‌تر از نمونه‌های قبلی دارد. تخمین‌ها نشان می‌دهد هسته‌ی سنگی آن حدود ۵٫۶ کیلومتر قطر دارد و جرم کل آن ممکن است به بیش از ۳۳ میلیارد تن برسد.

با نزدیک‌شدن 3I/ATLAS به خورشید، خروج گاز در اطراف آن آغاز شد و دنباله‌ی درخشانش شکل گرفت که نشانه‌ای قطعی از ماهیت دنباله‌دارش است. این جرم در حال حاضر از دید تلسکوپ‌های زمینی پنهان شده و تا اواخر امسال دوباره قابل رصد نخواهد بود. بااین‌حال، ابزارهای علمی مستقر بر مریخ، فرصت منحصربه‌فردی برای مشاهده‌ی آن از زاویه‌ای کاملاً متفاوت فراهم کرده‌اند.

در سوم اکتبر، دنباله‌دار 3I/ATLAS در نزدیک‌ترین فاصله‌ی خود از مریخ قرار گرفت و از فاصله‌ی حدود ۲۹ میلیون کیلومتری سیاره‌ی سرخ عبور کرد. ناسا و آژانس فضایی اروپا از پیش برنامه‌ریزی کرده بودند تا در این بازه‌ی زمانی، فضاپیماهایی مانند مارس اکسپرس و مدارگرد ردیاب گاز اگزومارس را برای رصد آسمان فعال کنند. اگر خوش‌شانس باشیم، شاید مریخ‌نورد پرسویرنس نیز توانسته باشد از سطح مریخ تصویری از این دنباله‌دار میان‌ستاره‌ای ثبت کرده باشد.

در همین زمان، وضعیت مالی دولت آمریکا باعث شد ناسا به‌طور موقت تعطیل و انتشار داده‌های علمی جدید متوقف شود. با وجود وقفه، تصاویر خامی که پرسویرنس به زمین ارسال می‌کند، همچنان برای عموم در دسترس است و همین تصاویر، منشأ موجی از گمانه‌زنی‌ها شده‌اند. برخی از علاقه‌مندان در میان آن‌ها ردی از جرمی درخشان یافته‌اند که ممکن است همان دنباله‌دار باشد.

در بخش تصویر هفته وب‌سایت ناسا، معمولاً بهترین عکس‌هایی منتشر می‌شود که مردم به آن‌ها رأی داده‌اند و در این هفته، تصویری ثبت‌شده توسط پرسویرنس که ظاهراً شباهت زیادی به دنباله‌دار اطلس دارد، بیشترین رأی را کسب کرده است. ناسا در توضیح این عکس نوشته است:

مریخ‌نورد پرسویرنس این تصویر را با استفاده از دوربین ناوبری سمت راست (Navcam) ثبت کرده است. این دوربین روی دکل بالایی مریخ‌نورد نصب شده و در هدایت مسیر حرکت به کار می‌رود. عکس مربوط به ۴ اکتبر ۲۰۲۵ (روز مریخی ۱۶۴۳) در ساعت ۲۱:۳۳:۳۹ به وقت خورشیدی محلی گرفته شده است.

در همین حال، برخی از کاربران اینترنتی با ذهنیت تئوری‌های توطئه مدعی شده‌اند که «این یک دنباله‌دار نیست، بلکه شیئی استوانه‌ای شکل است.» بااین‌حال، توضیح علمی ساده‌ای برای این برداشت وجود دارد: شکل استوانه‌ای حاصل اثر سرعت شاتر دوربین و حرکت جرم در آسمان است. اگر حرکت جرم دنبال شود، سایر اجرام در تصویر نیز استوانه‌ای به نظر می‌رسند — پدیده‌ای که در تصاویر ثبت‌شده با تلسکوپ هابل نیز مشاهده شده است.

دکتر آلفردو کارپینتی، ستاره‌شناس ارشد در آی‌اف‌ال‌ساینس، معتقد است جرم ثبت‌شده در عکس به احتمال زیاد یکی از مدارگردهای مریخ است. لکه‌های مبهم و سریع در تصاویر معمولاً نشانه‌ای از چنین فضاپیماهایی هستند و نمی‌توان از آن‌ها نتیجه‌ی قطعی گرفت.

تیم آی‌اف‌ال‌ساینس، داده‌های خام استقامت را پس از انتشار پستی در ردیت که ادعا می‌کرد نخستین تصاویر از دنباله‌دار را یافته است، بررسی کرد. در تصاویر تایم‌لپس واقعاً چیزی در حال حرکت دیده می‌شود، اما سرعت آن برای دنباله‌دار بیش‌از‌حد زیاد است و به‌احتمال زیاد، یکی از مدارگردهای فعال اطراف مریخ بوده است.

در عین حال، احتمال جالب‌تری هم مطرح شده است. سیمیون اشمائوس، کاربر آلمانی در شبکه‌ی اجتماعی بلواسکای نوشت:

فکر می‌کنم مریخ‌نورد پرسویرنس دیشب از سطح مریخ، دنباله‌دار میان‌ستاره‌ای 3I/ATLAS را دیده باشد! بعد از ترکیب ۲۰ تصویر از دوربین Mastcam-Z، لکه‌ی کم‌نوری در صورت فلکی تاج شمالی (Corona Borealis) پیدا کردم که دقیقاً در موقعیتی قرار داشت که انتظار می‌رفت دنباله‌دار در آن دیده شود.

نمایی از آسمان شب با زمینه‌ای پرستاره شامل چند ستاره‌ی روشن و تیره که به‌دلیل زمان نوردهی طولانی، کشیده و کش‌دار به نظر می‌رسند.

ستاره‌های صورت فلکی تاج شمالی (Corona Borealis) با رنگ سبز مشخص شده‌اند و لکه‌ی کم‌نوری که احتمال می‌رود دنباله‌دار 3I/ATLAS باشد، با دایره‌ی قرمز علامت‌گذاری شده است.

تصویر فوق که توسط اشمائوس منتشر شده است، از نظر موقعیت آسمانی دقیق و از نظر ظاهری شباهت زیادی به تصویری دارد که انتظار می‌رود ناسا از یک جرم میان‌ستاره‌ای دوردست با نوردهی طولانی بگیرد. با‌این‌حال، هنوز باید منتظر بمانیم تا داده‌های رسمی منتشر شوند و مشخص شود دقیقاً چه چیزی در تصویر دیده شده است.

در نهایت، جمع‌بندی‌ها از این احتمال حکایت دارد که برای نخستین‌بار در تاریخ، یک جرم میان‌ستاره‌ای از سطح سیاره‌ای دیگر مشاهده شده باشد. اما برای اطمینان باید منتظر بمانیم. همه‌ی نگاه‌ها اکنون به ناسا دوخته شده است، به امید آنکه تعطیلی فعلی زودتر پایان یابد و پاسخ این راز نجومی آشکار شود.

🔹"آخرین خبر" در روبیکا
🔹"آخرین خبر" در ایتا
🔹"آخرین خبر" در بله