درباره «معادله دریک» یا همان فرمول حیات فرازمینی چه می دانید؟

زوميت/ شايد اگر چند سال پيش از کسي در مورد امکان وجود حيات در جايي به غير از زمين سؤال مي‌کرديد با پاسخ منفي مواجه مي‌شديد اما اين روزها بسياري از افراد بر اين باورند که حيات مختص زمين نيست و در اين جهان بي‌کران امکان حضور موجودات زنده ديگر نيز وجود دارد. به شکل عجيبي به نظر مي‌رسد که ما در اين جهان هستي تنها نيستيم. با وجود اين اصلاً جاي نگراني نيست چرا که احتمال رويارويي ما با موجودات وحشتناک و دلهره‌آور چندان زياد نيست. امري واندل اخترزيست شناس در جستجوي توسعه دادن معادله دريک (جهت يافتن و تخمين زدن هوش فرازميني) با در نظر گرفتن اطلاعات جديدي است که اخيراً توسط تلسکوپ فضايي کپلر به زمين مخابره شده است. کپلر نام سامانه ناسا است که هدف از پرتاب آن به فضا يافتن سيارات فراخورشيدي است. سيارات مورد نظر بايد در کمربند حيات واقع شده باشند. منظور از کمربند حيات فاصله استاندارد و مطلوب سياره از خورشيد است که در آن امکان وجود حيات بسيار زياد است. اينکار بدين جهت حائز اهميت است که احتمال مي‌رود در چنين سياراتي بتوان حيات را در هر شکلي پيدا کرد. بر اساس تازه‌ترين تحقيقات واندل در حال حاضر ميلياردها سياره با برخورداري از ويژگي قرار گرفتن درکمربند حيات (فاصله مناسب با خورشيد) در سراسر فضا وجود دارند. در اين بين اما تفاوت عمده‌اي ميان سياراتي که ارگانيزم‌ها قادر به زندگي در آن هستند و سياراتي که حيات در آن‌ها در جريان است وجود دارد. اين يافته‌هاي جديد بخشي از مقاله‌ کاملي است که قرار است سال آينده ميلادي در ژورنال معتبر International Journal of Astrobiology منتشر شود. با تعيين يک بازه تخميني باندل و تيمش موفق شده‌اند يک نظريه در مورد ميلياردها سياره مزبور ارائه دهند که طي آن امکان وجود حيات در سياراتي که فاصله‌شان چيزي بين ۱۰ تا ۱۰۰ سال نوري از زمين است بررسي شود. بر کسي پوشيده نيست که منظور از حيات از بدوي ترين شکل مانند باکتري‌ها تا پيشرفته‌ترين موجودات (به عنوان مثال انسان) را شامل مي‌شود. حتي اين امکان وجود دارد که موجوداتي بسيار بزرگ‌تر و هوشمند‌تر از انسان نيز هم‌اکنون در جايي از اين جهان لايتناهي مشغول به زندگي باشند. با در نظر گرفتن اين موضوع که چنانچه موجوداتي هوشمند و شايد هوشمند‌تر از ما در اين دنيا مشغول به فعاليت هستند بنابراين به اين نتيجه مي‌رسيم که فاصله آن‌ها با ما بسيار زياد است. واندل تخمين مي‌زند که در صورت وجود تمدني مدرن در جايي از کيهان فاصله احتمالي نزديک‌ترين آن‌ها با زمين چيزي در حدود هزاران سال نوري است. در اين بين چندين فرضيه مطرح است که يکي از آنان اين است که حيات فرازميني براي ادامه يافتن نيازمند عناصري فيزيکي است که ما به آن‌ها محتاجيم. اين موضوع وقتي پر‌رنگ مي‌شود که بازه‌ي تحقيقات، محدود به نوع سياره‌ي ميزبان رايجترين شکل حيات يعني سيارات واقع شده در کمربند حيات شود. اين نوع از حيات در حقيقت همان چيزي است که اکنون ما و ميلياردها موجود ديگر در اين کره‌ خاکي در حال تجربه کردن آن هستيم. چنانچه اين محدوديت برداشته شود و حيات به معناي عام آن مد نظر قرار گيرد آنگاه مي‌توان ادعا کرد که امکان وجود جهان‌هايي که اشکال گوناگون حيات در آن‌ها وجود دارد بسيار بيشتر خواهد شد. قمرهاي پوشيده شده از يخ مانند اروپا و تيتان از جمله مواردي هستند که احتمال پيدا شدن نوع بسيار کوچکي از حيات همانند باکتري‌ در آن‌ها بسيار زياد است. ممکن است متحير شويد اگر بدانيد که تمامي اين نظريات صرفاً بر اساس تغيير يکي از پارامترهاي هشتگانه معادله دريک بدست آمده‌اند. واندل با تغيير يکي از همين هشت پارامتر موفق شده اين نظريه را به وجود آورد که ميلياردها سياره وجود دارند که ميزبان نوعي از حيات هستند. شگفت‌تر آنکه بر اساس اين يافته جديد کهشکان راه شيري ميزبان ميليون‌ها و حتي ميلياردها سياره‌اي است که احتمال مي‌رود شکلي از حيات در آن‌ها وجود داشته باشد. با احتساب ويژگي‌هاي اين نظريه علمي همچنان جاي خالي يکي از قطعات مهم پازل حيات فرازميني احساس مي‌شود. اين قطعه گمشده چيزي نيست جز اعلام درصد احتمالات وجود حيات در ميلياردها سياره کشف شده. اين موضوع باعث خواهد شد تا دانشمندان نتوانند به درستي سياراتي را انتخاب و بر روي آن‌ها تمرکز کنند که احتمال حضور جانداران در آن‌ها بيشتر از ديگر سيارات است. همچنين نمي‌توان با قطعيت اعلام کرد که نزديک‌ترين سياره ميزبان حيات به زمين کدام است. اما اين موضوع باعث نشده تا دانشمندان مأيوس شوند چرا که در آينده نزديک، بررسي‌هاي کامل و دقيق‌ تر از مشاهدات طيفي اتمسفر سيارات اين امکان را به وجود خواهد آورد تا بتوانيم از راه دور ردپاهاي حيات در اين مکان‌ها را بيابيم. اضافه شدن اطلاعات حاصل از طيف سنج‌هاي اتمسفر در صورت اضافه شدن به فرمول واندل مي‌تواند باعث شود تا چند سياره که مطمئن هستيم حيات در آن‌ها برقرار است در اولويت تحقيقات دانشمندان قرار گيرد تا اين موضوع به طور کامل بر روي چنين سياراتي بررسي شود. به هر روي چنانچه در آينده بهترين مقصد جهت اقامت انسان شناسايي شود همچنان با يک بحران بزرگ مواجه خواهيم بود و آن چگونگي رسيدن به سياراتي است که در نزديک‌ترين فاصله چيزي در حدود چند ۱۰ سال نوري با ما فاصله دارند.