چرا کوسه‌ها در دریای خزر زندگی نمی‌کنند؟

دانستني ها/ اغلب کوسه‌ها و سفره‌ماهي‌ها نمي‌توانند به آب شيرين يا آب‌ها کم‌شود (مثل درياي خزر) بيايند. بيش از هزار گونه از ماهي‌هاي غضروفي در آب‌هاي جهان زندگي مي‌کنند، ولي تنها پنج درصد آنها قادرند در آب شيرين زنده بمانند و تازه اغلب اين ماهيان غضروفي ساکن آب شيرين، تنها به طور موقتي وارد آب شيرين مي‌شوند. در عوض، حدود ۴۰ درصد از ماهي‌هاي استخواني در آب‌هاي شيرين زندگي مي‌کنند. اين امر شايد به هزينه‌هاي فيزيولوژيک تنظيم فشار اسمزي (فشار مواد محلول در آب) براي بدن اين ماهي‌ها باز‌گردد. ماهي‌هاي آب شيرين براي اينکه بدن‌شان آب اضافي جذب نکند، يا املاح محلول‌اش را از دست ندهد، بايد با صرف انرژي، آب را برخلاف جهت فشار اسمزي به بيرون بدن برانند. يک دليل ديگر هم براي دوري ماهي‌هاي غضروفي از آب شيرين وجود دارد. مثانه شنا يا بادکنک هوايي که در شکم ماهي‌هاي استخواني وجود دارد، در حقيقت معادل شش مهره‌داران خشکي‌زي است که فرگشت‌يافته و نقش تنفسي براي ماهي‌ها بازي نمي‌کند، بلکه باعث شناوري آنها در آب مي‌شود. ماهي‌هاي غضروفي( که خويشاوندي دورتري نسبت به ماهي‌هاي استخواني و مهره‌داران خشکي‌زي دارند) فاقد اين ويژگي هستند. آنها براي شناورماندن و ته‌نشين نشدن، از کبدهاي پرچرب خود استفاده مي‌کنند، اما از آنجا که آب شيرين چگالي کمتري دارد، شناور ماندن در آن دشوارتر است. بنابراين اگر کوسه‌ها وارد آب شيرين يا درياچه‌هاي بزرگ شوند، مثل درياي خزر که شوري بسيار کمتري نسبت به درياهاي باز دارد، نه تنها مجبورند حسابي به کليه‌هاي‌شان براي دفع آب اضافه فشار بياورند، بلکه براي شناور ماندن بايد مدام در حال شنا باشند و انرژي زيادي هدر بدهند. به همين دليل است که کوسه‌ها در بيشتر رودخانه‌ها و درياچه‌ها وجود ندارند و آن‌ معدود گونه‌هايي هم که در آب شيرين زندگي مي‌کنند، کبدهايي بسيار بزرگ با چربي زياد و چگالي کم‌تر دارند تا بتوانند در آب شيرين معلق باقي بمانند.