علامت سوال/ دلیل ارزشمندی سنگ کهربا چیست؟

بيتوته/ کهربا شيره فسيل‌شده درخت است که به خاطر رنگ زيبايش براي ساخت اشياء تزئيني و جواهر به کار مي‌رود. کهربا در واقع صمغ درختان سوزني از گونۀ کاج در جنگل‌هايي است که بعدها به زير آب درياها رفتند و پس ازحداقل 50 ميليون سال آنچنان سخت گرديد که اکنون به عنوان سنگ کهربا شناخته مي‌شود و به ما تصويري از جهان پيش از تاريخ را نشان مي‌دهد، چرا که درآن‌ها قطعاتي از زمين، حشرات، گياهان و حتي پستانداران کوچک به دام افتاده روزگاران پيش از تاريخ نيز يافت مي‌شود. عمده کهرباي جهان عمري بين ۳۰ تا ۹۰ ميليون سال دارد. تقريباً از دوران پارينه سنگي اين سنگ‌ها در مناطق مختلف شمال اروپا و عمدتاً به‌طور شناور در سواحل شني يافته مي‌شوند. ساحل‌هاي شني مسطح و آب شور دريا جايگاه مناسبي براي شناورشدن سنگ کهربا هستند. نيروهاي عظيم نهفته در موج‌هاي ساحلي تنها مقاوم‌ترين سنگ‌ها که از کيفيتي عالي برخوردارند، را باقي مي‌گذارند.در برخي افسانه‌ها آن را اشک وال‌ها ناميده‌اند و بعضي به آن لقب "طلاي درياها" داده‌اند. امروزه اين سنگ (در مناطقي که لايه‌هاي رسوبي تشکيل شده‌اند) درعمق 50 متري به اصطلاح زمين‌هاي آبي رنگ يافت‌مي‌شود. از يک متر مکعب خاک حداکثر 750 گرم سنگ کهرباي خام به دست مي‌آيد و از اين مقدار فقط 25 درصد در توليد سنگ‌هاي تزييني بکار برده مي‌ شود. بزرگ‌ترين و زيباترين اثر هنري که تاکنون با سنگ کهربا خلق شده، "اتاق کهربا" در سنت‌پترزبورگ روسيه است که پادشاه پروس فريدريش ويلهلم اول معروف به سربازشاه به پطر کبير تزار روسيه هديه کرد. يونانيان اين سنگ را "سنگ برق" مي‌ناميدند، چرا که با سايش در آن الکتريسيتۀ ثابت ايجاد شده و خاصيت مغناطيسي مي‌يابد. ازاين روست که در زبان فارسي بدان کهربا (کاه ربا) مي‌گويند. به اين سنگ نام‌هاي ديگري هم داده‌اند که از آن جمله مي توان از اَمبر، سنگ چشم، طلاي بالتيک، کوپال، الکترون، گلساريا، گلسوم، ساکريوم، سنگ مايع، سنگ خورشيد و سنگ شمال يا سوکينوم ياد کرد. کهربا در لغت از دو واژه کاه و ربا ساخته شده است و به معناي رباينده کاه است. اين معنا به اين دليل براي اين ماده به کار مي‌رود که به هنگام ماليده شدن آن به يک پارچه يا امثال آن، در سطح کهربا الکتريسيته ساکن القاء مي‌شود و اين الکتريسيته ساکن باعث ربايش کاه مي‌گردد. کاني‌شناسي کهربا در گروه سنگ‌هاي اورگانيک (منشا گياهي، حيواني) قرار دارد.در دوران قديم زمين‌شناسي به صورت صمغ از درختان کاج مخروطي شکل به نام (پيتوس-سوکسينيفرا) خارج شده و پس از خشک و سخت شدن به صورت فسيل و سنگ درآمده است. اصالت سنگ کهربا بسيار سبک و از وزن خالصي حدود 1/08 گرم در هر سانتي‌متر مکعب برخوردار است. به همين دليل در آب‌هاي شور شناور مي‌ماند. اين سنگ اشتعال‌زا مي‌باشد. در اثر سايش ذرات غبار و تکه‌هاي پارچه و خرده کاغذ را به خود جذب مي‌کند و با مالش پس از اندک زماني بوي خاص صمغ از آن استشمام مي‌‌شود. بنابر قانون مصوب 1934 دو نوع سنگ کهربا به رسميت شناخته شد‌ه‌اند : کهرباي طبيعي و کهرباي فشرده (پرسي). گونۀ فشردۀ آن درواقع ذرّات وريزه‌هاي کهرباي طبيعي هستند که ابتدا گرم و ذوب شده و بدون مواد پيوند دهندۀ ديگر سخت مي‌گردند. برخي کهرباهاي پرسي حتي رنگ‌آميزي هم مي‌شوند. کوپال نيز صمغي سخت شده است اما نه با قدمتي بيش از يک ميليون سال. ديگر سنگ‌هاي همرنگ با کهربا غالباً مواد پلاستيکي هستند، نه کهرباي طبيعي. معروف¬ترين سنگ کهربا که طبيعي‌ترين آنها نيز شمرده مي‌ شود، کهرباي معروف به بالتيکي است. ترکيب شيميايي کهربا کهربا از انواع ناهمگوني از مواد رزيني (صمغي) تشکيل شده که کمابيش در الکل، اتر و کلوروفرم محلولند و همچنين مواد نامحلول. فرمول کلي کهربا C۱۰H۱۶O است. سختي کهربا سختي کهربا در مناطق مختلف تفاوت‌هايي دارد، کهرباهاي جوان‌تر،نرم‌تر از آن‌هايي هستند که مدت‌هاي طولاني زير خاک مدفون بوده‌اند. معادن بزرگ کهربا در جهان کشورهاي ايتاليا، جمهوري دومينيکن، روماني، برمه، چين، کانادا، مکزيک، ژاپن، روسيه و آمريکا داراي معدن کهربا هستند.بزرگ‌ترين معدن کهربا در غرب کاليمينگراد در روسيه در عمق ۳۰ متري زمين در زير شن و ماسه است. سنگ کهربا را در بيش از 400 رنگ مختلف مي‌توان مشاهده کرد؛ از سفيد تا زرد، کرم، قهوه‌اي و قرمز و از خاکستري تا سياه. عمدتاً کهربا به رنگ کـُنياکي است که از آن به رنگ کهربايي نيز ياد مي‌شود و طيفي از آن در 90 درصد کل سنگ‌هاي کهربا ديده مي‌شود. در کنار اين سنگ‌ ها، کهرباهايي با ترکيب سفيد و زرد وجود دارند که جزو با ارزشترين گروه‌ها مي‌ باشند، چرا که فقط 10 درصد کل سنگ‌ها از آن جمله‌اند. به ندرت سنگ‌هاي کهرباي سبز يا آبي نيز يافت مي‌شوند. در واقع خزه، نور و هوا و نيز تعداد حباب‌هاي هوا در هر سانتي‌متر مکعب، رنگ آن سنگ را تعيين مي‌کنند. کهرباهاي چند رنگ بسيار نادر و از اين رو باارزش‌ترند، چرا که اين چند رنگي بر تنوع صمغ در آن‌ها دلالت مي‌کند. رنگ کهربايي اين رنگ که در زبان انگليسي Amber تلفظ مي‌گردد،به رنگي بين نارنجي و زرد گفته مي‌شود. در صنايع روشنايي اين رنگ کاربرد گسترده‌اي دارد، به‌طوري که گاهي اوقات در کنار نورهاي اصلي (آبي، سبز، قرمز) به عنوان کمکي براي ساخت طيف رنگي مورد استفاده قرار مي‌گيرد. با کانال تلگرامي «آخرين خبر» همراه شويد