اثر شگفت‌انگیز بقایای ابرنواختری به‌نام SNR1987A

مجله علمي ايلياد/ شناسايي ميداني مغناطيسي در حلقه‌ي دروني بقاياي ابرنواختر «SNR1987A» که سه دهه قبل مشاهده شد، مي‌تواند درک دانشمندان را نسبت به مراحل اوليه‌ي تکامل بقاياي ابرنواختر و شرايط مغناطيس کيهاني درون آن‌ها گسترش دهد. «SNR 1987A» انفجاري ستاره‌اي است که نخستين بار در ۲۳ فوريه‌ي سال ۱۹۸۷ در کهکشان کوتوله‌ي مجاوري به‌نام «ابر ماژلاني بزرگ» مشاهده شد. اين ابر در حدود ۱۶۴،۰۰۰ سال نوري با زمين فاصله دارد. از زماني که «يوهانس کپلر» در حدود ۴۰۰ سال پيش موفق به مشاهده‌ي يک ابرنواختر شد، اولين ابرنواختري محسوب مي‌شد که با چشم غيرمسلح رويت گرديد. سه دهه پس از آنکه ابرنواختر «SNR1987A» به وقوع پيوست، موادِ بيرون افکنده شده، در اثر انفجار و تکانه‌هاي حاصل از مرگ ستاره از طريق گاز و گرد و غبار در حال حرکت به سمت بيرون بوده‌اند؛ گازهايي که قبل از انفجار ستاره آن‌را احاطه کرده بودند. امروز، وقتي به SNR1987A مي‌نگريم، حلقه‌هايي از مواد مي‌بينيم که در اثر تکانه‌هاي موج و آثار باقي مانده‌ي ابرنواختر مي‌درخشند. پروفسور «برايان گينسلر» و همکارانش با استفاده از آرايه‌ي تلسکوپ استراليا در رصدخانه‌ي پائول وايلد اين ميدان مغناطيسي را با مطالعه‌ي تابش‌هاي ناشي از آن جرم مشاهده کردند. آن‌ها توانستند با تجزيه و تحليل ويژگي‌هاي اين تابش، به ميدان مغناطيسي برسند. بر اساس يافته‌هاي آنان، ميدان مغناطيسي اين بقاياي ابرنواختري حالتي آشفته و بي‌نظم نداشت، بلکه تا حدودي از نظم هم برخوردار بود. پروفسور گينسلر، مدير موسسه‌ي اخترشناسي و اخترفيزيک دانلپ در دانشگاه تورنتو، گفت: «شرايط مغناطيسي که ما شناسايي کرديم، تقريباً ۵۰،۰۰۰ برابر ضعيف‌تر از يک آهنرباي يخچال است.» اخترشناسان مي‌دانند که با پيرتر شدن بقاياي ابرنواختري، ميدان‌هاي مغناطيسي‌شان گسترش يافته و الگوهاي منظمي به خود مي‌گيرند. لذا مشاهده‌ي جديد نشان داد که بقاياي ابرنواختري مي‌تواند ميدان مغناطيسي را در دوره‌ي نسبتاً کوتاهِ ۳۰ ساله به حالتي منظم در آورد. خطوط ميدان مغناطيسي زمين به سمت شمال و جنوب حرکت کرده و باعث مي‌شوند قطب‌نما به قطب‌هاي زمين اشاره کند. اما اگر مقايسه کنيم، خطوط ميدان مغناطيسي SNR1987A به مانند ميله‌هاي چرخ دوچرخه هستند. دکتر «جيووانا زاناردو» محقق از مرکز بين‌المللي تحقيقات اخترشناسي راديويي در دانشگاه استرالياي غربي گفت: «در چنين سن جواني، هرچيز در بقاياي ستاره‌اي به شکل سريع حرکت کرده و سريعاً هم دچار تغيير مي‌شود، اما ميدان مغناطيسي گويي به سمت لبه‌ي لايه کشيده شده است. همزمان که SNR1987A به گسترش و تکامل خود ادامه مي‌دهد، ما شکل ميدان مغناطيسي را نظاره خواهيم کرد تا چگونگي تغيير آن‌را ببينيم.» يافته‌هاي اين تحقيق در مجله‌ي Astrophysical منتشر شده است.