ردیابی دنیاهای پنهان، در ژرفای کیهان

مجله علمي ايلياد/ يکي از تلسکوپ‌هاي فضايي قادر است حلقه‌هاي ضخيم گرد و غبار را در سامانه‌هاي ستاره‌اي دور، رديابي کند. اين حلقه‌ها در بعضي موارد آ‌ن‌قدر بزرگ هستند که مي‌توانند تعداد بسيار زيادي از سيارات منظومه‌ي شمسي ما را محاصره کنند و مي‌توان آن‌ها زايشگاه‌هايي در کيهان دانست. درک نحوه‌ي کار اين حلقه‌ها مي‌تواند مطالب زيادي را در مورد چگونگي تشکيل سيارات منظومه‌ي شمسي، به ما بياموزد. اکنون گروهي از محققان بريتانيايي متوجه شده‌اند که چگونه سيارات زاده شده در اين حلقه‌ها، حرکت مي‌کنند و لذا اخترشناسان مي‌توانند اين حرکات را مشاهده کنند، حتي اگر نتوانند خود سيارات را رديابي کنند. «فارسا مرو»، يکي از اخترشناسان سياره‌اي دانشگاه وارويک، در اين خصوص گفت: «رديابي سيارات واقعاً دشوار است، اما در حقيقت رد سيارات را مي‌توان دنبال کرد.» مانند يک تونل باريک که مسير خود را از روي سطح يک باغ طي مي‌کند، سياره‌هاي کوتوله مسير خود را در درون ديسک‌هاي پيش ستاره‌اي حفر مي‌کنند و لذا اخترشناسان مي‌توانند اين مسيرها را مشاهده کنند، حتي اگر خود سيارات مستقيماً قابل رويت نباشند. حتي با اين که توانايي کشف اين مسيرها يک اکتشاف جديد است، اما با استفاده از آرايش ميلي‌متري تلسکوپ بزرگ آتاکاما «ALMA» که در مارس ۲۰۱۳ در شيلي ساخته شد، امکان مشاهده جزئيات فراوان اين مسيرها وجود دارد. با اين حال، اين مسيرها آن‌قدرها طولاني نيستند تا بتوانند داستان عبور سياره‌اي که از آن‌ها رد شده را روايت کنند. محققان مدت‌هاي طولاني است که دريافته‌اند سيارات مي‌توانند مدارهاي خود را به طور قابل توجهي تغيير دهند، اما هرگز رفتار آن‌ها را در عمل مشاهده نکرده بودند. روش مرو و گروه او مي‌تواند اين موضوع را تغيير دهد. بنابراين حتي اگر نتوان خود سيارات را مشاهده کرد، مي‌توان گرد و غبار موجود در اطراف حلقه را ارزيابي کرد. مرو در ادامه سخنانش افزود: «طول موج‌هاي کوچک تابش الکترومغناطيسي با اندازه‌ي ذرات ريز گرد و غبار مطابقت دارند و طول موج‌هاي بزرگ‌تر با گرد و غبارهاي بزرگتر هم همچنين. بنابراين، محققاني که اطلاعات ALMA را ارزيابي مي‌کنند، مي‌توانند ببينند آيا گرد و غبارهاي موجود در يک حلقه‌، ضخيم‌تر از گرد و غبارهاي موجود در ديگري هستند يا ظريف‌تر از آن. گروه مرو به شبيه‌سازي اين امر پرداخت که چگونه اين ذرات گرد و خاک، خود را با سياره مهاجرت کرده مطابقت مي‌دهند. به عنوان مثال، وقتي که يک سياره به سمت داخل و به سوي ستاره خود مهاجرت مي‌کند، اين امر باعث مي شود که سرعت ذرات گرد و غبار موجود در نزديکي آن بيشتر شده و يک مدار گسترده‌تر شکل بگيرد. در اين حالت ذرات گرد و غبار بزرگ‌تر به آساني به اطراف حرکت مي‌کنند، در حالي که ذرات کوچک‌تر با کشيده شدن توسط گاز محيطي داخل حلقه، کندتر مي‌شوند. لذا در طي مدت زمان طولاني، دو حلقه‌ي متمايز از ذرات گرد و غبار در اطراف يک سياره مهاجر دروني ايجاد مي‌شود؛ يکي خارج از مدار آن که از ذرات ضخيم‌تري تشکيل شده که به سوي خارج آن حرکت مي‌کنند و يکي درون مدار سياره که از ذرات ظريف‌تري تشکيل شده که توسط گازهاي محيطي به درون کشيده مي‌شوند. مرو در پايان گفت: «آلما بايد بتواند اين اثر را از طريق طول موج‌هاي تابشي که به حسگرهاي دقيقش مي‌رسند، مشاهده کند.» اين گروه دريافت که اين روش، بهترين فرصت براي ارزيابي يک سياره مهاجر است. ما را در کانال «آخرين خبر» دنبال کنيد